Гаага

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал

Гаага (нидерл. Den Haag / 's-Gravenhage) — Нидерландсен анăçĕнчи хула, Кăнтăр Голанди тĕпĕ. Кунта Нидерланды Патшалăх Ертĕвĕ тата парламенчĕ ĕçлеççĕ, Беатрикс Нидерланды майра патши резиденцийĕ.

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Паянхи хула вырăнĕнче Голланди Графĕ Флорис IV 1230 çулта пĕчĕк карман никĕсленĕ. 1248 çулта, Голланди Графĕ Вильгельм II, Рим Патши пулнă хыççăн, хăйăр дюнĕсемлĕ кӳлĕ (халĕ «Дворцовый Пруд» (нидерл. Hofvijver) ятлă) хĕрринче çĕнĕ карман тума тытăннă. Вăл вилнĕ хыççăн, унăн ывăлĕ Флорис V карман туса пĕтернĕ, Рыцарь Залĕ (нидерл. Ridderzaal) ят панă. Рыцарь Залне хӳтĕленмелле çирĕплетнĕ. 1400 çулта Гаага хулинче темиçе пин çын пурăннă. 1581 çулта, Гаагăра çичĕ Пĕрлĕшнĕ провинцисен Республикин Ертĕвĕ (Тĕп Штатсем, нидерл. Staten-Generaal) пулнă. XVII ĕмĕрте Гаага халăхĕ 16 000 çына çитнĕ. Çав ĕмĕртех Мауриц тикĕ хула тавра канал чавтарнă. XVIII ĕмĕр вĕçĕнче халăх шучĕ 40 пине çитнĕ, çавна пула çак «ял» Голландири виççĕмĕш пурăну вырăнĕ (Амстердампа Роттердам хыççăн) пулса тăнă. 1806 çулта анчах, французсем хуçаланнă чухне, Гаага хула ятне панă. 1850 çул хыççăн, Гаагăра 70 000 çын ытла пурăннă, хула XVIII ĕмĕрти канал тулашне аталанма тытăннă. 1870 çулĕнче 100 000 и в начале XX века уже 200 000. Кăнтăр енче ĕçлекенсен районĕсем, «дюна» енчи, хула варринчен çурçĕрелле, çĕнĕ пуян районĕсем. 1899 çулта Гаагăра Лăпкăлăх енĕллĕ çынсен конференцийĕ пулса иртнĕ, Гаага хулинче Тĕнчери арбитраж судне никĕсленĕ. Америка магначĕ Эндрю Карнеги хулана «Лăпкăлăх Керменĕ», суд резиденцине тума 1,5 миллион доллар парнеленĕ.

Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи вĕçленнĕ чух, 1945 çулхи пуш, 3 Британи лётчикĕсем йăнăшпа Безёйденхаут (нидерл. Bezuidenhout) районне бомбăсемпе аркатнă, ун чухне 500 çына вĕлернĕ.

XX ĕмĕрте Гаага татах сарăлнă, юнашар çĕрсен çыпăçтарнă. Лоосдёйнен (нидерл. Loosduinen) ялне 1923 çулта хула шутне кĕртнĕ. 2002 çулта Лейдсендам (нидерл. Leidschendam), Форбург (нидерл. Voorburg) и Рейсвейк (нидерл. Rijswijk) муниципалитетсене Гаага çĕрĕсем çумне хушнă.

Урăх çĕртре кăтартни[тӳрлет | кодне тӳрлет]