Гвиней-Бисау

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
República da Guiné-Bissau

Гвиней-Бисау

Гвиней-Бисау ялавĕ Гвиней-Бисау гербĕ
Патшалăх чĕлхисем португали чĕлхи
Тĕп хула Бисау
Чи пысăк хула Бисау
Президент Мамаду Туре Курума
Премьер-министр Руи Дуарте Барруш
Лаптăкĕ
 - Пĕтĕмпе
33 вырăнта
36 120 км2
Халăх йышĕ
 - Пĕтĕмпе(2002)
 - Йышлăхĕ
149 вырăнта
1 647 000
44,1/км²
Валюта ячĕ франк КФА (XOF
Вăхăт тăрăхĕ ГВ -0 пуçласа -0 таран
Патшалăх гимнĕ Гвиней-Бисау патшалăхĕн гимнĕ
Тетел доменĕ [[.gw]]
Тел. префиксĕ 245

Гвине́й-Биса́у (порт. Guiné-Bissau, официаллă ячĕ — Гвине́й-Биса́у респу́блики (порт. República da Guiné-Bissau [ʁɛˈpublikɐ dɐ ɡiˈnɛ biˈsau])) — Хĕвеланăç Африкăри патшалăх, унччен Португали колонийĕ пулнă. 1973-мĕш çултан никама та пăхăнмасть. Сенегалпа тата Гвинейпа чикĕ тытать.

Гвиней-Бисау малалла тĕнчери организацисем йышне кĕрет: ПНО, АП, ЭКОВАС, Ислам килĕштерсе ĕçлени организацийĕ, Тĕнчери Франс чĕлхиллĕ çĕршывсен организацийĕ, Кăнтăр Атлантик тăнăçлăх тата коопераци зони.

Юстици министерстви
Пăла. Гвиней-Бисау
Карнавал. Бисау

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çăр пăтăрмахĕ (2012)[тӳрлет | кодне тӳрлет]

2012-мĕш çулхи ака уйăхĕн 13-мĕшĕнче Гвиней-Бисаура çар çыннисем патшалăх влаçне улăштарнă. Вăхăтлăх патшалăхПерейра Раймунду президентне тата малтан премьер-министр пулнă Гомеш Карлуш Жуниора арестленĕ. Пăтармах президент суйлавĕн пĕрремĕшпе иккĕмĕш туре хушшинче пулнă. Суйлава Карлуш Гомеш Жуниор хутшăннă, пĕрремĕш турта вăл сассен 49% пухнă, çав вăхăтрах оппозици кандидачĕ Камба Яла 23% пухма пултарнă. Яла пĕрремĕш тур вăхăтенче нумай фальсификаци тунă тесе иккĕмĕш тура хутшăнассинчен туннă [1].

Климат[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Административла пайлану[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ӳкерчĕк:Округа Гвинеи-Бисау.png
Гвиней-Бисаун административла пайланăвĕ (2007)

Гвиней-Бисау 9 округа пайланать, вĕсенчен 8- материк çинче, пĕри (Болама)Бижагош архипелагĕнче вырнаçнă. Тĕп хули - Бисау уйрăм округ шутланать. Лаптăкĕ чи пĕчĕкки пулсан та, халых йышĕ чи пысăкки. Утравсенчи округра халăх шучĕ чи пĕчĕкки.

Регион Регион (порт.) Административлă центр Лаптăк, км² Халăх йышĕ (2004), çын. Йышлăх, çы/км²
1 Бисау Bissau Бисау 78 407 424(2007) 5223,38
2 Бафата Bafatá Бафата 5 981 182 959 30,59
3 Биомбо Biombo Киньямел 838 63 835 76,18
4 Болама Bolama Болама 2 624 27 959 10,66
5 Габу Gabu Габу 9 150 178 318 19,49
6 Кашеу Cacheu Кашеу 5 175 164 676 31,82
7 Кинара Quinara Фулакунда 3 138 52 174 16,63
8 Ойо Oio Бисора 5 403 179 048 33,14
9 Томбали Tombali Катио 3 736 72 441 19,39
Пĕтĕмпе 36 123 1 328 834 36,78


Пысăк хуласем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Rank Хула Халăх йышĕ Окург
1979 Census 2005 estimate
1 Бисау 109,214 388,028 Бисау
2 Бафата 13,429 22,521 Бафата
3 Габу 7,803 14,430 Габу
4 Биссора N/A 12,688 Ойо
5 Болама 9,100 10,769 Болама
6 Кашеу 7,600 10,490 Кашеу
7 Bubaque 8,400 9,941 Болама
8 Катио 5,170 9,898 Томбали
9 Мансоа 5,390 7,821 Ойо
10 Буба N/A 7,779 Кинара
11 Квебо N/A 7,072 Кинара
12 Канчунго 4,965 6,853 Кашеу
13 Фарим 4,468 6,792 Ойо
14 Квинхамель N/A 3,128 Биомбо
15 Фулакунда N/A 1,327 Кинара

Чĕлхесем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Халăхăн 14% çеç официаллă португал чĕлхипе калаçать. 44% криол чĕлхипе, ыттисем вырăнти Африка чĕлхисемпе калаçаççĕ. Португалсемпе метиссен нумайăшĕ тата криол е африка чĕлхисемпе калаçать. Шкулсенче франци чĕлхине те вĕрентеççĕ.

Тулаш суту-илӳ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Экспорт таварĕсем - кешью мăйăрĕ, креветкă, арахис, вăрман. Тĕпрен тавар илекенсем (2008 çул): Инди — 64 %, Нигери — 30 %, Пакистан — 1 %. Импорт — апат-çимĕç, промăçлăх таварĕсем, нефтепродуктсем. Тĕп тавар илсе килекенсем (2008 çул): Португали — 24 %, [[Сенегал [[— 17 %, Инди — 11 %, Кот-д’Ивуар— 5 %. Африка, Кариб бассейнĕ тата Лăпкă океан регион патшалăхĕсен организацине кĕрет.


Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаблон:Гвиней-Бисау темăсенче Шаблон:Африка патшалăхĕсем

Шаблон:CPLP Шаблон:Латин пĕрлĕхĕ