Джибути

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
جمهورية جيبوتي
République de Djibouti (фр.)
Gabuutih Ummuuno (афар)

Джибути

Ӳкерчĕк:=Coat of arms of Djibouti.svg
Джибути ялавĕ Джибути гербĕ
Патшалăх чĕлхисем харап чĕлхи, франци чĕлхи
Тĕп хула Джибути
Чи пысăк хула Джибути
Президент Исмаил Омар Гелле
Премьер-министр Дилейта Мохамед Дилейта
Лаптăкĕ
 - Пĕтĕмпе
147 вырăнта
23 200 км2
Халăх йышĕ
 - Пĕтĕмпе(2009)
 - Йышлăхĕ
171 вырăнта
27 949 639
35,27/км²
Валюта ячĕ Джибути франкĕ
Вăхăт тăрăхĕ ГВ +03 пуçласа +03 таран
Патшалăх гимнĕ Джибути патшалăхĕн гимнĕ
Тетел доменĕ [[.dj]]
Тел. префиксĕ 253

Джибу́ти́ (арап. جيبوتي), официалл Джибу́ти́ республики (جمهورية جيبوتي‎) — Африкăн çурçĕр-хĕвелтухăçĕнчи патшалăх. Хĕвелтухăç енче Хĕрлĕ тинĕсĕн Аден кӳлмекĕ, çурçĕрте Эритрейпа, кăнтăрпа хĕвеланăçĕнче Эфиопипе чикĕ тытать. Кăнтăр-хĕвелтухăçĕнче Сомалиленд патшалăхĕ.

Кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Джибути кун-çулĕ

Çĕнĕ саманари пĕрремĕш ĕмĕрсенче Джибутире кушит чĕлхеллĕ (афар тата исса) куçса пурăнакан йăхсем пурăнннă. V—VI-мĕш ĕмĕрсенче Аксум патшалăхне кĕнĕ. VII-ĕш ĕмĕрте арап султанĕсен витĕмне лекнĕ. Халăх хушшинче ислампа арап челхи саралнă. XVI-мĕш ĕмĕрте, Сомали çурутравĕнче португалсемпе эфиопсем туркăсемпе тата сомалисем вăрçнă вăхăтра, патшалăха çапăçса илнĕ. XVI-мĕш ĕмĕрте каллех арапсен аллине лекнĕ. Вырăнти халăх куçса çӳренĕ. Арапсем ертсе пынă тата суту-илӳпе аппаланнă. 1862-мĕш çулта французсем Адаль султанпа килĕшӳ туса Джибутине тытса тăрассине çирĕплетнĕ. Афарсем пуранакан çĕр тата Обокри якорь чарăнăвĕ Франци аллине куçнă. 1881-меш çулта территорие аталантарма акционе компанисем йĕркеленĕ, Джибути хулине тума пуçланă. 1896-мĕш çулта Франци Сомали Çыранĕ ят илнĕ (1967-мĕш çултан Французсен афарсемпе иссен территорийе). 1889-меш çулта вырăс поддныйĕсем Франци Сомали Çыранĕн пĕр пайне (Сагалло) колонизацилеме хăтланнă. Анчах колни пуçараканĕн полномочисем тата Раçсей планĕсене çирĕплетменнине пула Франци флочĕ колонистcене хăваласа янă. 1946-меш султа колони Францин тинĕс лешен территори статусне илнĕ. 1977-мĕш çулти референдум хыççăн патшалăха никама та пăхăнмалăх панă, ăна Джибути ятпа палăртнă. 1981-мĕш çулта пĕр партиллĕ система кĕртнĕ. Джибути политика пурнăçĕнче яланах чи пысăк халăхĕсен (афар тата исса) хушшинчи керешӳ пысăк вырăн йышăннă. 1979-мĕш çулта афарсем хушшинче кăмăлсăрлăх вăйлă çĕкленнĕ, партизан вăрçи пуçланнă. 1992—2000 çулсенче патшалăхра граждан вăрçи пынă, вăл полномочисене пайлас килĕшӳ таса вĕçленнĕ. 2008-мĕш çулта Джибутипе Эритрей хушшинче чикĕри конфликт пулнă.

Административла пайлану[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Патшалăх 11 округа пайланать. Округсемпе республика комиссарĕсем (префектсем) ертсе пыраççĕ. Вĕсем çав вăхăтрах вĕсем округ тĕп хулисен хула пуçлахĕсем.

  • Алайли (Alaili Dadda);
  • Али-Саби (Ali Sabieh District);
  • Ас Эйла (As Eyla District);
  • Балге (Balha District);
  • Дикиль (Dikhil District);
  • Джибути (Djibouti District);
  • Дорра (Dorra District);
  • Обок (Obock District);
  • Ранда (Randa District);
  • Таджура (Tadjourah District);
  • Йобоки (Yoboki District);

Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаблон:Джибути темăсенче Шаблон:Арап патшалăхĕсен лиги

Шаблон:Африка патшалăхĕсем