Хăвăлçырма

Хăвăл Çырма
Ялав	Герб
Патшалăх	Раççей
Федераци субъекчĕ	Чăваш Ен
Муниципаллă район	Елчĕк районĕ
Ял тăрăхĕ	Çирĕклĕ Шăхаль
Координатсем	55°15′54″ с. ш. 47°49′23″ в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице
Малтанхи ятсем	Кушелга, Андреева тож
Наци йышĕ	чăвашсем, вырăссем
Вăхăт тăрăхĕ	UTC+4
Телефон кочĕ	+7 83549
Почтă индексĕ	429395
Автомобиль кочĕ	21, 121
ОКАТО кочĕ	97 255 817 001

Хăвăлçырма (выр. Кушелга, тут. Эндри^[2]), — Чăваш Республикин Елчĕк районĕнчи ял.

Халăх йышĕ, ял тытăмĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Калинин, Улăх, Çамрăксен, Кӳлĕ, Тĕп, Шкул урамĕсем. Тепĕр тĕлте урамсен йышне ак çапла палартнă: Тĕп урам, Кив кас урамĕ, Калинин, Турчка, Улăх, Кÿлĕ тата Çамрăксен урамĕсем. 2010-мĕш çулхи çыравпа ялта 417 çын, çав шутра 191 арçын, 226 хĕрарăм пурăннă^[3].

Тавралăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Кĕтнене юхса кĕрекен çырма (Пушçырма) хĕрринче вырнаçнă. Асăннă çырман пуçламăшĕнче Кӳлпуç ялĕ ларать.

Кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ак çакăн пек çырни пур^[4]:

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)

Деревня Кушелга (Тетюшского уезда, ныне Яльчикского района) входила в приход села Ново-Тинчурино. С основания название деревни было «Кушелга» от татарского «кушлытка», что означает «дуплистое укромное место». Второе название деревни чисто чувашское «Хавал Çирма» — кустарный овраг и третье название Эндри — Андреевка. По преданию, некий чуваш Андрей с другими крестьянами из деревни Цивильского уезда «Хавал Сырма» переселся в Тетюшский уезд, и татарская деревня стала чувашской, хотя жители утверждают, они исконно были чувашами. В деревне по просьбе жителей в 1883 г. была открыта Братская школа, преподавал в ней учитель из старокрещенных татар Петр Платонов. Учил он детей на татарском языке, за что школа была закрыта и учитель выслан из деревни. В 1884 г. чебоксарский епископ Кирилл своим распоряжением открыл школу, назначив Л. Лаптева, знающего чувашский язык, преподавателем. Совет Братства св. Гурия выделил 50 руб. в год на содержание школы

Çакăнта çырни чăнлăхпа мĕн таран килĕшсе тăнине е тăманнине халиччен никамах та тишкермен пулмалла. Сăмахаран, тутар сăмахсарĕсенче "кушлытка" текен сăмах курăнмасть. Анчах та "куыш" текен сăмах пур^[5]. Вăл "хăвăл" тенине пĕлтерет. "Елга" — юханшыв, çырма. Çапла вара, ялăн чăвашла тата вырăсла ячĕсем пĕр ăнлавах пĕлтернĕ пек пулса тухать. Куыш+Елга > Кушелга = Хăвăлçырма. тутарла ят çеç (Эндри) пачах урăхла пĕлтерĕшлĕ.

Шкул мĕнле уçăлни пирки те тепĕр тĕлте пачах урăхла каланă^[6]:

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)

В деревне Кушелга в 1894 году была открыта школа братства святого Гурия (по архивным данным из фонда ЦБА Татарской АССР, фонд 160, опись 1, дело 1641, лист180). Обучалось 17 мальчиков. Их учил выпускник Казанской классной семинарии Иван Соловьев.

1917 çулчен Хусан кĕпернин Теччĕ уесĕн Аслă Таяпа вулăсне кĕнĕ.