Çĕнĕ Çĕпĕр облаçĕ страницӑн кодне пӑхни

{{РФ субъекчĕ
|RuNm = Çĕнĕ Çĕпĕр облаçĕ
|OfNm1 = Новосибирская область <br>[[File:Novosibirsk_Glavny_Station_07-2016_img3.jpg|250px]]
|OfNm2 = &nbsp;
|FSFlag = Flag of Novosibirsk oblast.svg
|FSCoA = Coat_of_arms_of_Novosibirsk_Oblast.png
|FlagLnk = Çĕнĕ Çĕпĕр облаçĕн ялавĕ
|CoALnk = Çĕнĕ Çĕпĕр облаçĕн гербĕ
|FSMap = Map of Russia (2014–2022) - Novosibirsk Oblast.svg
|FSCtrWhat = Тĕп хули
|FSCtrNm = [[Çĕнĕ Çĕпĕр]]
|AreaRnk = 19
|TotArea = 177 756 
|WaterPrcnt = 2,9
|PopRnk = 16
|PopQty = 2 794 266
|PopCtDate = 2023
|PopDens = 15,72
|FedDistrNm = [[Çĕпĕр федераци тăрăхĕ]]
|EcRegNm = [[Çĕпĕр федераци тăрăхĕ]]
|CadNo = 54
|LangLangs = s
|OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырăс]]
|HeadTtl = Кĕпернатор
|HeadNm = [[Травников Андрей Александрович|Андрей Травников]]
|ViceTtl = Облаç Саккунлăх канашĕн председателĕ
|ViceNm = [[Шимкив Андрей Иванович|Андрей Шимкив]]
|LegislTtl =
|LegislNm =
|FSAnthem = [[Çĕнĕ Çĕпĕр облаçĕн гимнĕ]]
|FSUTC = +0600
}}

'''Çĕнĕ Çĕпĕр облаçĕ''' ({{lang-ru|Новосибирская область}}) — Раççей Федерацийĕн субъекчĕ (облаç). [[Çĕпĕр федераци тăрăхĕ|Çĕпĕр федераци тăрăхне]], [[Çĕпĕр федераци тăрăхĕ|Çĕпĕр федераци тăрăхне]] кĕреть. Администраци центрĕ — [[Çĕнĕ Çĕпĕр]].

Çĕнĕ Çĕпĕр облаçĕ Анăç Çĕпĕр тӳремĕн кăнтăр-хĕвелтухăç енче вырнаçнă. Çурçĕр енчи чикки [[Томск облаçĕ]]пе, анăç енчи — [[Омск облаçĕ]]пе, кăнтăр енчи — [[Алтай Ен]]ĕпе, тухăç енчи — [[Кемĕр облаçĕ]]пе юнашар иртет. Кăнтăр-хĕвеланăç енчи чикки [[Казахстан]] патшалăхĕн çумĕпе вырнаçнă.

Облаçĕн тĕп юханшывĕсем — [[Обь (юханшыв)|Обь]] тата [[Омь]].

== Халăх йышĕ ==
Облаçре пурĕ 2 692 251 çын пурăнать. 

Облаçри [[чăвашсем|чăвашсен]] йышĕ — 4 147 ([[2002]]) çын.

; Этник халăх йышĕ
[[Пĕтĕм Раççейри 2010 çулхи халăх çыравĕ]]пе (çын):
{|
| valign="top" |
* [[Вырăссем]] — 2 365 845
* [[Нимĕçсем]] — 30 924
* [[Тутарсем]] — 24 158
* [[Украинсем]] — 22 098
* [[Узбексем]] — 12 655
* [[Казахсем]] — 10 705
* [[Таджиксем]] — 10 054
* [[Эрменсем]] — 9508
* [[Азербайджансем]] — 8008
* [[Кăркăссем]] — 6506
* [[Белоруссем]] — 5382
|}

''Çĕнĕ Çĕпĕр облаçĕн халăхĕсем 1959—2010 çулсенче.''
{| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed"
|+Нацисем
|-
! Халăх
! 1959<ref>{{cite web |url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_59.php?reg=49 |title=Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей |access-date=2009-12-18 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104092724/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_59.php?reg=49 |url-status=live }}</ref>
! 1970<ref>{{cite web |url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_70.php?reg=63 |title=Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей |access-date=2009-12-18 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104084930/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_70.php?reg=63 |url-status=live }}</ref>
! 1979<ref>{{cite web |url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_79.php?reg=63 |title=Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей |access-date=2009-12-18 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104102347/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_79.php?reg=63 |url-status=live }}</ref>
! 1989<ref>{{cite web |url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_89.php?reg=59 |title=Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей |access-date=2009-12-18 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104102353/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_89.php?reg=59 |url-status=live }}</ref>
! 2002<ref>{{cite web |url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_02.php?reg=75 |title=Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей |access-date=2009-12-18 |archive-date=2012-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120104091800/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_02.php?reg=75 |url-status=live }}</ref>
! 2010<ref>{{cite web |url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_10.php?reg=75 |title=Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей |access-date=2013-03-08 |archive-date=2015-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402121954/http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_10.php?reg=75 |url-status=live }}</ref>
|-
| [[вырăссем]]
|89,5 %
|91,3 %
|91,9 %
|92,0 %
|93,0 %
|93,1 %
|-
| [[нимĕçсем]]
|3,4 %
|2,7 %
|2,5 %
|2,2 %
|1,8 %
|1,2 %
|-
| [[украинсем]]
|2,7 %
|1,9 %
|1,8 %
|1,8 %
|1,3 %
|0,9 %
|-
| [[тутарсем]]
|1,1 %
|1,2 %
|1,1 %
|1,1 %
|1,0 %
|0,9 %
|}

== Пайланăвĕ ==
Область 30 район çине пайланать. [[Çĕнĕ Çĕпĕр]]пе [[Бердск]] хулисем облаçе пăхăнаççĕ.

[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Баган районĕ|Баган районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Бараба районĕ|Бараба районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Болотнински|Болотниковски районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Венгеровски районĕ|Венгеровски районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Доволенски районĕ|Деволенски районĕ]]<br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Здвин районĕ|Здвин районĕ]]<br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Искĕтĕм районĕ|Искĕтĕм районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Карасукски районĕ|Карасукски районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Каргатски районĕ|Каргатски районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Колывански районĕ|Колывански районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Коченевски районĕ|Коченевски районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Кочковски районĕ|Кочковски районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Хĕрлĕ кӳлĕ районĕ|Хĕрлĕ кӳлĕ районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Куйбышев районĕ|Куйбышев районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Купински районĕ|Купински районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Кыштов районĕ|Кыштов районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Маслянински районĕ|Маслянски районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Мошковски районĕ|Мошковски районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Çĕн Çепĕр районĕ|Çĕн Çĕпĕр районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Урта районĕ|Урта районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Çурçĕр районĕ|Çурçĕр районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Сузун районĕ|Сузун районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Тутар районĕ|Тутар районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Тогучи районĕ|Тогучи районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Упи районĕ|Упи районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Усть-Таркски районĕ|Усть-Таркски районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Чановски районĕ|Чановски районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Черепаново районе|Черепаново]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Таса кӳлĕ районĕ|Таса кӳлĕ районĕ]] <br>[[Çĕн Çĕпĕр облаçĕн Чулăм районĕ|Чулăм районĕ]]

== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}

== Литература ==
* {{книга
 |автор         = 
 |часть         = 
 |ссылка часть  = 
 |заглавие      = Новосибирская область: Атлас (масштаб 1:200 000 и 1:500 000)
 |ссылка        = 
 |ответственный = Ред. атласа О. Л. Чикишева. [[Федеральная служба геодезии и картографии]] России (Роскартография).
 |издание       = 
 |место         = Новосибирск
 |издательство  = ФГУП «ПО Инжгеодезия». ФГУП «Новосибирская картографическая фабрика»
 |год           = 2006
 |страницы      = 
 |страниц       = 128
 |серия         = 
 |isbn          = 5-85-120-062-6
 |тираж         = 5000
}} (обл.)


== Каçăсем ==
* [http://www.adm.nso.ru/ Область администрацийĕн сайчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080112203909/http://www3.adm.nso.ru/ |date=2008-01-12 }}
* {{cite web |url = http://www.nso.ru |title = Правительство Новосибирской области  |archive-url = https://web.archive.org/web/20151106104110/http://www.nso.ru/ |archive-date = 2015-11-06 }}
* {{cite web |url = http://zsnso.ru/ |title = Законодательное собрание Новосибирской области  |archive-url = https://web.archive.org/web/20120424125121/http://zsnso.ru/ |archive-date = 2012-04-24 }}
* {{cite web |url = https://novosibstat.gks.ru/folder/36534 |title = Новосибирскстат — территориальный орган службы государственной статистики по Новосибирской области  |archive-url = https://web.archive.org/web/20210426201357/https://novosibstat.gks.ru/folder/36534 |archive-date = 2021-04-26 }}
* {{ВКонтакте|pressa_nso|Новосибирской области}}
* {{cite web |url = http://www.sibgerold.ru/geraldika_NSO_r.php |title = Гербы Муниципальных районов Новосибирской области  |archive-url = https://web.archive.org/web/20090819182515/http://www.sibgerold.ru/geraldika_NSO_r.php |archive-date = 2009-08-19 }}
* {{cite web |title = Новосибирская область в справочнике-каталоге «Вся Россия» |url = http://www.terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=54 |archive-url = https://web.archive.org/web/20081014142519/http://www.terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=54 |archive-date = 2008-10-14 |url-status = dead }}
* {{cite web |title = Историческая справка к 70-летнему юбилею Новосибирской области |url = http://www3.adm.nso.ru/_1pages/ru/70nso/Hist.html |archive-url = https://web.archive.org/web/20070812013732/http://www3.adm.nso.ru/_1pages/ru/70nso/Hist.html |archive-date = 2007-08-12 |url-status = dead }}
* {{cite web |url = http://www.classbase.ru/okato/index/parent/13739 |title = Состав Новосибирской области по ОКАТО  |archive-url = https://web.archive.org/web/20120104112321/http://www.classbase.ru/okato/index/parent/13739 |archive-date = 2012-01-04 }}
* {{cite web |url = http://rosmaps.ru/russia/novosibirskaya-oblast |title = Карты Новосибирской области  |archive-url = https://web.archive.org/web/20100623012933/http://rosmaps.ru/russia/novosibirskaya-oblast |archive-date = 2010-06-23 }}
* [https://archive.nso.ru/sites/archive.nso.ru/wodby_files/files/page_101/2012_nashey_istorii_stroki.pdf Нашей истории  строки. Историческая хроника административно-территориальных единиц Новосибирской области 1937-2012 гг. (к 75-летию Новосибирской области) (электронная книга)]
* [https://archive.nso.ru/sites/archive.nso.ru/wodby_files/files/page_101/2012_75letnso.pdf Новосибирская область - 75 лет. Люди, события, факты. (электронная книга)]
* [https://archive.nso.ru/sites/archive.nso.ru/wodby_files/files/page_101/2017_nso-80.pdf От истоков в будущее (к 80-летию Новосибирской области) (электронная книга)]
{{Çĕн Çĕпĕр облаçĕн хулисем}}{{Çĕн Çĕпĕр облаçĕн районĕсем}}
{{Çĕпĕр федераци тăрăхĕ}}{{Раççей Федераци субъекчĕсем}}




[[Категори:Çĕнĕ Çĕпĕр облаçĕ|*]]