Ал тутри

Chuvash costume elements (2022-10-04)
Ал тутри. Музейри тата куравсенчи экспонат, упранакан уйрăм пĕрчĕ. Ку ал тутри çураçнă хĕрĕн шутланать. «Николай Катанов: хĕвелтухăç еннелли çул» куравра кăтартнă. Тутарсттан наци музейĕ. 4, Oктябрь, 2022

Уильям Фрит. Паллă. 1858

Ал тутри, чăваш хĕрарăмĕн е хĕрĕн уяв тумĕн аксессуарĕ. Унпа, сăмахран, ташланă е юрланă чухне алла тытса сулкалама пулать.

Кулленхи пурнăçоа (чăн малтанах, уявсенче) пиçихи çумне е урăхла майпа хĕстерсе хураççĕ.

Мĕнпе пăтраштармалла мар?

Ан пăтраштарăр Сăмса тутрипе.

Ан пăтраштарăр Кĕрӳ тутрипе.

Ан пăтраштарăр Алшăл тутрипе[2].

Сăвă

Алла тытман шур ал тутри –

Савнийĕм пурччĕ ман.

Çума çыхман çут пиçиххи –

Савнийĕм пурччĕ ман,

Йĕке кĕмен йĕкĕрĕлче –

Савнийĕм пурччĕ ман.

Пĕр тăхăнман çĕн çĕрĕччĕ –

Савнийĕм пурччĕ ман,

Çип витермен ахах пĕрчи –

Савнийĕм пурччĕ ман.

Хăлха тирмен алка ĕнчи –

Савнийĕм пурччĕ ман.

Мăя çакман тарай çуха –

Савнийĕм пурччĕ ман,

Пуçра пулман мерчен тухья

Савнийĕм пурччĕ ман,

Сĕркĕчлемен çĕн купăс пек

Савнийĕм пурччĕ ман,

Тута тивмен шăхличĕ пек

Савнийĕм пурччĕ ман.

Шур тутăрăм хуралчĕ-çке,

Пиççи лекмерĕ пилĕке,

Йĕкĕрĕлчем ман катăлчĕ,

Ман кĕмĕл çĕррĕм татăлчĕ,

Ахах пĕрчи çухалчĕ-çке,

Алка ĕнчи ванайрĕ-çке,

Тарай çухамçăм тăпăлчĕ.

Тухья мерченĕ тăкăнчĕ.

Çĕн купăс çĕмĕрĕлчĕ-çке.

Шăхличĕм питĕрĕнчĕ-çке…

Пуянччĕ эп Пÿлĕхçĕрен,

Халь чухăн эп кĕлĕмçĕрен!