Википеди:Кун пулăмĕсем:Ака уйăхĕ
| Пуш — Ака — Çу | ||||||
| Тн | Ыт | Юн | Кç | Эр | Шм | Вр |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | ||||||
| Эрне кунĕсен ячĕсене 2007 çул валли кăтартнă | ||||||
Ку Википеди уйрăма кунпа çыхăннă пулăмсене çутатса кăтармашкăн йĕрекеленĕ.
Ака, 1[кодне тӳрлет]
Кулăш кунĕ, Вĕçĕн кайăксен тĕнчери кунĕ
- 1808 — Александр I Финляндие Раççей йышне «ĕмĕрлĕхех» хушнине хыпарлать
- 1891 — Поль Гоген сăрăç (капăрл.) Францирен Таитине тухса каять
- 1930 — Марлен Дитрих тĕп рольре вылянă «Кăвак пирĕшти» фильмĕн берлин премьери
- 1937 — Британ Индинчен Бирмăна уйăрнă
- 1938 — Nescafé ирĕлекен кофене туса кăларма тытăннă
- 1946 — «Арзамас-16» йĕтре центрне йĕркеленĕ
- 1967 — «Кавказская пленница, или Новые приключения Шурика» фильмăн премьери
- 2004 — Google компани Gmail почтă сервисне хута янă
Ака, 2[кодне тӳрлет]
Тĕнчери ача-пăча кĕнеки кунĕ, Халăхсен пĕрлехленӳ кунĕ
- 1801 — адмирал Нельсон Копенгаген бухтинче çурçĕр патшалăхĕсен флотне аркатать (капăрл.)
- 1810 — Наполеон Бонапарт Австри Мари-Луизипе венчете тăнă
- 1831 — Алексис Токвиль Францирен Америкăна тухса каять
- 1879 — А. К. Соловьёв 5 хутчен II Лексантăра револьвертан перет, анчах та тĕле лекеймест
- 1917 — Вăхăтлă правительство вырнаçу йĕрне пăрхаçлать
- 1932 — Агеев Владимир Иванович, график, сăнарçă çуралнă.
- 1934 — Золотов Виталий Арсентьевич, прозăçă çуралнă.
- 1968 — пĕрремĕш ăслăлăх-фантастика блокбастерĕ, «2001 çулхи космос одиссейи» экран çине тухать
- 1982 — Фолкленд утравĕсемшĕн анкăл-аргентин хĕçпăшаллă хирĕçĕвĕ пуçланать
- 2002 — Христос Çуралу чиркĕвĕнче (Вифлеем)
 |
Урăх чĕлхе уйрăмĕнче туллирех статья пур [[:{{{1}}}:Кун пулăмĕсем:Ака уйăхĕ|Кун пулăмĕсем:Ака уйăхĕ]]. Çак статьяна куçарса эсир проекта пулăшма пултаратăр.
|
Ака, 3[кодне тӳрлет]
- 1672 — Чулхула епархине йĕркеленĕ
- 1922 — Иосиф Сталина РКП(б) ТК генераллĕ секретарĕ пулма суйланă
- 1929 — Глазго верфĕнче трансатлантика Queen Mary лайнерне тума тытăннă
- 1948 — Маршалл планне хута янă
- 1957 — Ройал-Корт лондон театрĕ С. Беккетăн «Эндшпиль» пьесине лартнă
- 1966 — Совет «Уйăх-10» автоматика станцийĕ тĕнчере пĕрремĕш Уйăхăн орбитине тухать
- 1973 — Мартин Купер ăслайçă (капăрл.) историре пĕрремĕш кĕсье телефонĕнчен шăнкăравлать
- 1975 — Бобби Фишера шахмат тĕнчин чемпионĕ ятĕнчен хăтарнă
- 2007 — рельсăллă пуйăспа чи хăвăрт — 574,8 çм/сех — пынă
Ака, 4[кодне тӳрлет]
- 1147 — çул çыравĕнче Мускав пирки пĕрремĕш асăннă, унта Юрий Долгорукий тата Святослав Ольгович тĕл пулнă.
- 1500 — Индие кайнă чухне Педру Кабрал португал Бразилие, утрав вырăнне хурса, уçать.
- 1581 — Лисавет I «Пеликан» патне, Фрэнсис Дрейк пирата рыцăрь ятне тивĕçтерме, пырать.
- 1753 — Лисавет Петровна императăр-хĕрарăм хутайĕпе Раççейре айăпшăн вĕлерме пăрахаççĕ.
- 1882 — Васильев Иван Васильевич, пĕрремĕш чăваш профессионал юрăçи çуралнă.
- 1884 — иккĕмĕш лăпкă океан вăрçи вĕçленсен Боливи, тинĕс патне тухас вырăна çухатса çыран хĕрринчи Антофагаста провинцине Чилие парать.
- 1943 — Аттил Алексей Васильевич, сăвăç çуралнă.
- 1949 — Çурçĕр Атлантика килĕшĕвĕ хучĕ çине АПШ, Аслă Британи, Франци, Канада тата 8 патшалăх алă пусаççĕ.
- 1953 — тухтăрсен ĕçне фальсифициленĕ тесе чарнă; ăшăту тапранать.
- 1964 — «битломани»: The Beatles ушкăн (капăрл.) АПШри сутăну хит-парадĕнче малти пур пиллĕк вырăна йышăнать.
Ака, 5[кодне тӳрлет]
- 1242 — Чудь кӳлли çинчи пăрлак çапăçăвĕ
- 1253 — Рубрук францискан Каракорума çитнĕ
- 1566 — Павлово хулине никĕсленĕ.
- 1722 — Якоб Роггевен, европейсен пĕрремĕш Пасха утравĕ (капăрл.) çине аннă
- 1815 — Сумбава утравĕ çинчи Тамбора вулканĕ катострофилле пĕрхĕнме тытăнать
- 1930 — СССР ТĔК Ленин тата Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕсемпе чыслама йышăннă
- 1955 — 80 çулхи сэр Уинстон Черчилль Аслă Британи премьер-министрĕнĕç вырăнĕнчен хăтăлать
- 1998 — эксплуатацие тĕнчере чи вăрăм çакăнчăк кĕпере (Акаси-Кайкё) хута янă
Ака, 6[кодне тӳрлет]
- 1327 — Авиньон чикĕвĕнче Петрарка сăвăç хайĕн музине (капăрл.) тĕл пулать
- 1652 — Ян ван Рибек пĕрремĕш европа пурăнан вырăнне Кăнтăр Африкăра никĕслет
- 1814 — I Наполеона астулран хăтараççĕ те Бурбон çĕнетеççĕ
- 1896 — Афинăра пĕрремĕш хальхи Олимп вăййисем уçăлаççĕ
- 1909 — американ тĕпчевçи Роберт Пири пĕрремĕш Çурçĕр полюсне çитет
- 1917 — АПШ Пĕрремĕш Тĕнче вăрçине хутшăнать
- 1920 — Инçет Тухăç республикин Вăхăтлă правительствине суйланă
- 1994 — С. Нтарьямира тата Ж. Хабиаримана африкан икĕ президенчĕн самолётне персе антарнă
Ака, 7[кодне тӳрлет]
Хĕвел тухăçри христиансен Тасаран та таса Турă амăшĕн Ырă хыпар уявĕ;Пĕтĕм тĕнчери сывлăх кунĕ.
- 1348 — Прагăра Карл университетне, Хĕвел тухăç Европăра пĕрремĕш уçаççĕ
- 1541 — Франциск Ксаверий Хĕвел тухăçа миссионер ĕçĕпе тухса каять
- 1795 — Францире тăршшĕн тĕп виçи вырăнне метра йышăннă
- 1824 — Филармони пĕрлĕхĕн петербург залĕнче Н. Б. Голицын Бетховенăн «Мăнаçлă мессине» тĕнчери премьерине ирттернĕ
- 1905 — Аттай Марк Сергеевич, сăвăç çуралнă.
- 1930 — Григорьев Николай Григорьевич (критик), литература критикĕ çуралнă.
- 1946 — РСФСР йышĕнче Кенигсберг облаçне йĕркеленĕ
- 1989 — Норвег тинĕсĕнче советсен К-278 «Комсомолец» атомлă шывай кимми шыва путать
- 1994 — Рунетăн çуралнă кунĕ: .ru зонинче пĕрремĕш домена регистрланă
- 2002 — Ахтупай Валентин Степанович, сăвăç вилнĕ.
- 2003 — Ирак вăрçи: Багдада американ çарĕсем йышăнаççĕ
Ака, 8[кодне тӳрлет]
- 1525 — Краковра Тевтон орденне Прусси херцăклăхне куçарас килĕшӳ тунă
- 1783 — II Кĕтернен Крыма пĕрлештерес манифесчĕ
- 1820 — Милос утраенче пурăнакан грек çĕр ĕçтешĕ чаплă Венера статуйине (капăрл.) тупать
- 1904 — оккультист Алистер Кроули Каирта Саккун Кĕнекине çырать
- 1940 — ШĔХК Смулен çумĕнчи Катынь вăрманĕнче поляк вăрçă тыткăнĕсене вĕлерме тытăнать
- 1966 — Леонид Брежнева ССКП ТК Тĕп секретарĕ пулма суйланă
- 1986 — Клинт Иствуда Кармел хулин (Калифорни) мэрĕ пулма суйлаççĕ
Ака, 9[кодне тӳрлет]
- 1882 — шоумен Барнум Джамбо ятлӑ пиле Американа илсе ҫитернӗ (капăрл.)
- 1945 — Совет ҫарӗ Кёнигсберга илнӗ
- 1989 — Совет ҫарӗсем Тбилисири митинга салатнӑ; 19 ҫын вилнӗ
Ака, 10[кодне тӳрлет]
- 1821 — Турккăсем Григорий V патриарха хăйĕн резиденци хапхинче çакаççĕ, кĕлеткине Босфора пăрахаççĕ.
- 1826 — Грек революцийĕ: пĕр çулталăк хупăрланă хыççăн Месолонгион парăнать.
- 1912 — «Титаник» (капăрл.) Саутгемптон портĕнчен хăйĕн пĕрремĕш, çаплах юлашки тинĕс çӳревне тухать.
- 1917 — Çĕнĕ Йоркра уçалнă куравра Марсель Дюшан чăн унитаза кăтартнă.
- 1936 — Юхма Мишши, чăваш çыравçи, историкĕ, сăвăçи, драматургĕ çуралнă.
- 1940 — Исланди пĕтĕм ĕç-пуçĕпех Данирен уйрăлать.
- 1944 — Одесса операцийĕ: Одессăран наци Германин çарĕсене çапса кăлараççĕ.
- 1944 — Поствайкин Евграф Михайлович, мари çыравçи çуралнă.
- 1967 — Улшăнакан геометриллĕ çунатлă МиГ-23 совет истребителĕн пĕрремĕш вĕçевĕ.
- 2010 — Поляксен ертӳлĕхĕ Смулен патĕнчи авиакатастрофăра пĕтет.
Ака, 11[кодне тӳрлет]
Тĕнчери фашист концлагерĕсенчен ирĕке кăларнă çынсен кунĕ
- 1241 — Тăварлă юханшыв çинчи çапăçура (капăрл.): Бела IV венгр патшине Батый çапса аркатать.
- 1713 — Испан еткерлĕх вăрçин пĕтĕмлетĕвĕ — Утрехт лăпкăлăх килĕшĕвĕ.
- 1775 — Нимĕç тухатмăш карчăкĕсене айăпласа вĕлерес юлашки ĕçĕ.
- 1868 — Японире сёгуната пăрахăçланă.
- 1940 — Гитлер Лодзь хулана Лицманштадт (Лицман генерала чысласа) ят парать.
- 1945 — Бухенвальд концентраци лагерĕнчи çынсене ирĕке кăларнă.
- 1964 — Экран çине Георгий Данелин «Я шагаю по Москве» фильмĕ тухать.
- 2002 — Уго Чавес Венесуэла президентне çапса антарма хăтланнă.
Ака, 12[кодне тӳрлет]
Пĕтĕм тĕнчери авиаци тата космонавтика кунĕ
- 1204 — Хĕреслевсем Кустантин хӳмисене çĕмĕрсе Висантин тĕп хулине кĕрсе каяççĕ.
- 1861 — Самтер форта конфедератсем туртса илеççĕ. АПШ-ра граждан вăрçи пуçланать.
- 1862 — Аслă пăравус чуппи: çурçĕрсен ушкăнĕ кăнтăррисен пăравусне туртса илет.
- 1903 — Лондон маршрутне тĕнчере пĕрремĕш шалти çунавлă двигательпе куçакан хула автобусĕ тухать.
- 1937 — Ф. Уиттлăн газ-турбина двигателĕн стенд çинчи тĕрĕслев хăтланăвĕсем.
- 1961 — Тĕнчере пĕрремĕш Юрий Гагарин совет «Восток» космос карапĕ çинче пурнăçланă çыннăн космос вĕçевĕ (капăрл.) на советском .
- 1970 — совет К-8 шывай кимми 52 моряк экипажĕпе пĕтет.
- 1981 — Космоса «Колумби» космос карапĕ хăпарать. Пĕрремĕш алăпа тытса пыравлă «Спейс Шаттл» програмăн вĕçевĕ.
Ака, 13[кодне тӳрлет]
- 1204 — Тăваттăмĕш хĕрес харçине хутшăннăскерсем çаратнă Кустантина (капăрл.)
- 1598 — франци патши Генрих IV Нант эдикчĕ çине алă пусать
- 1829 — англи парламенчĕ католиксене тĕн йăлине тытса пыма ирĕк парать
- 1919 — Бавар Совет республики пулса тăнине пĕлтернĕ (çăвăн 1-мĕшĕччен тăнă)
- 1934 — «Челюскин» пăрахут çинчи экспедицине хутшăннăскерсене тата экипажа çăлас операцине вĕçленĕ
- 1953 — ЦРУ вăрттăн ăс-тăнпа манипуляци тăвас проекта пуçлаççĕ
- 1958 — Ван Клиберн пĕрремĕш Чайковский ячĕллĕ конкурса çĕнтерет
- 1987 — Португали Китая Макао хулана тавăрма килĕшет
Ака, 14[кодне тӳрлет]
.jpg)
- 1849 — венгер пăлхавçисем Венгрин ирĕклĕхĕ пирки пĕлтернĕ
- 1865 — Джон Уилкс Бут АПШ президентне Авраам Линкольна вилеслех амантать
- 1912 — пассажир лайнерĕ «Титаник» айсберга пырса çапăнать
- 1918 — ВЦИК хĕрлĕ ялава Совет патшалăхĕн патшалăх ялавĕ пулма хутай кăларать
- 1931 — XIII Альфонса вырăнтан кăларса Испанире Иккĕмĕш Испан республики пулса тăни пирки пĕлтернĕ
- 1978 — Грузин чĕлхине патшалăх чĕлхи вырăнне йышăнас демонстрацисем иртеççĕ
- 1999 — çыннăн геномне тĕпчесе пĕлес ĕçсене пуçланă
- 2001 — «Газпром» компанин çыннисем «НТВ» телекомпание вăйпа ала ярса илеççĕ.
- 2007 — темиçе пин демонстрант Турцире тĕн ĕçченĕсем ертсе пыман патшалăхшăн сасăланă (капăрл.)
Ака, 15[кодне тӳрлет]
- 1755 — Джонсон тухтăрăн акăлчан чăлхин паллă сăмахсарĕ çутта тухать
- 1877 — итал ăславçи Энрико Форланини сывлăша прото-вертолёта çĕклет
- 1891 — Томас Эдисон халăха хăйĕн куçакан ӳкерчĕк машинине (капăрл.) кăтартать
- 1896 — Афинăра аваллăхран пĕрремĕш Олимп вăййисене ирттернĕ
- 1919 — совет влаçĕн ĕçлесе тӳрлетес лагерĕсен системине йĕркелес декречĕ
- 1955 — Дез-Пленз хулинче (Иллинойс штачĕ), Рэй Крок хăйĕн пĕрремĕш «Макдоналдс» ресторанне уçать
- 1993 — Сапармурат Ниязов туркмен чĕлхи кириллицăран латин шрифчĕ çине куçни пирки пĕлтерет
- 1994 — Пĕтĕм тĕнчери суту-илӳ йĕркелĕвне тăвас Марракеш килĕшĕвĕ
Ака, 16[кодне тӳрлет]
- 1746 — Стюартсен анкăл астулне каялла илессишĕн юлашки хăтланăвĕ
- 1797 — раççей императорне I Павăл çине (капăрл.) Мускаври Кремльти Успени соборĕнче патша кăшалне тытнă
- 1866 — Д. В. Каракозов Александр II императора вĕлерес шутпа тапăннă
- 1917 — Социал-демократсен ушкăнĕ, вĕсен шутĕнче Ульянов-Ленин, «пломбăлана вакунра» Петрограда çитнĕ
- 1943 — Альберт Хофман ЛСД психотропи пахалăхне уçнă
- 1945 — Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи: совет çарĕсен Берлинри тапăну операцийĕ
- 1947 — Бернард Барух калаçăва «сивлек вăрçă» термина кĕртет
- 1992 — Афганистан президентне М. Наджибуллана кăларса сирпĕтнĕ
Ака, 17[кодне тӳрлет]
.jpg)
Хуçан Иерусалима кĕмелли (Кăчкă уявĕ) (капăрл.)
- 1555 — Козимо I 15 уйăх хупăрланă хыççăн Сиенăна туртса илет те Тоскана çумне хушать.
- 1824 — Çурçĕр Америкăри вырăс çĕрĕсен чиккине палăртнă
- 1891 — Александр III Аслă Çĕпĕр çулне тăвас рескрипт çине алă пусать.
- 1895 — Япон-китай вăрçи Симоносек килĕшĕвне алă пуснă хыççăн вĕçленет.
- 1912 — Лена çинче персе пăрахни: 270 çынна вĕлернĕ, 250 çынна амантнă.
- 1942 — Франци генералĕ Анри Жиро «Саксон Бастилинчен» (капăрл.) тухса тарать
- 1961 — Куба эмигранчĕсем Ф. Кастро режимне пĕтерес тĕллевпе Кочинос кӳлмекне анса кĕреççĕ.
- 1975 — Камбоджăри граждан вăрçинче «хĕрлĕ кхмерсем» патшалăхăн тĕп хулине Пномпене ярса илеççĕ.
Ака, 18[кодне тӳрлет]
Палăксемпе историлле вырăнсен тĕнчери кунĕ
- 1775 — Пол Ревир чуппи Ирĕклĕхшĕн американ вăрçине тапратать.
- 1853 — Азире пĕрремĕш чукун çула (Бомбей—Танна, 36 км) хута янă.
- 1881 — Кăнтăр Кенсингтонра хăйĕн вăхăтĕнчи чи пысăк çутçанталăк пĕлĕвĕн музейĕ (капăрл.) уçăлнă.
- 1902 — дактилоскопи меслетне тĕнчере пĕрремĕш хут (Аслă Британире) киревсĕр çынна палăртма усă курнă.
- 1906 — Сан-Францисскăри чĕр чĕтренĕвĕ, АПШ кун-çулĕнчи чи ишĕлтерӳлли, пулса иртнĕ.
- 1910 — Агаков Леонид Яковлевич, чăваш прозăçи, драматургĕ, сатирикĕ, театр критикĕ çуралнă.
- 1918 — Токарев Аверий Матвеевич, чăваш кĕвĕçи çуралнă.
- 1923 — Ф. Э. Дзержинский сĕнĕвĕпе «Динамо» спорт пĕрлешĕвне йĕркеленĕ.
- 1928 — Максим Горький «Правда» хаçатра джаза «мăнтăррисен мусăкĕ» тенĕ.
- 1946 — Юлашки хут Нацисен лиги пуçтарăннă: хăйĕн ирĕк тивĕçлĕхне ПНЙ панă та хăйне хăех салатнă.
- 1961 — Акан 18- тата 26-мĕшĕсенче СССР-тан тĕнчере пĕрремĕш Венерăн ăнăçлă радиолокацине ирттернĕ.
- 2002 — Тур Хейердал, паллă Норвеги çулçӳревçи, антрополог-тĕпчевçĕ вилнĕ.
Ака, 19[кодне тӳрлет]
- 1713 — Император Карл VI Габсбургсен ăратне тăсас тĕллевпе Прагматика санкцине кăларать.
- 1775 — британ çарĕсемпе американ колонисчĕсем хушшинчи Лексингтонпа Конкорд патĕнчи пĕрремĕш çапăçусем.
- 1783 — II Кĕтернен Раççей импери çумне Крым ханлăхне хушас манифесчĕ.
- 1903 — Кишинёври тустарăвĕн, Раççей империнчи еврейсене чи юнлă тустарун пуçламăшĕ.
- 1943 — Варшавăри гетто пăлхавĕ.
- 1956 — Американ киноçăлтăрĕ Грейс Келли (капăрл.) Монакăра Ренье III кнеç пĕрлешеççĕ.
- 1971 — Тĕнчере пĕрремĕш совет «Салют-1» орбитăри станцине хăпартнă.
- 1995 — АПШ кун-çулĕнчи американ упа кĕтесне чĕтрентернĕ пĕрремĕш çав тери пысăк террор акчĕ.
Ака, 20[кодне тӳрлет]
Мухаммед пӳлехçĕн çуралнă кунĕ
- 1653 — Оливер Кромвель Тăсалу парламентне салатса янă.
- 1828 — Рене Калье, христиансенчен пĕрремĕш масăльмансен таса вырăнне Тимбукту хулине (капăрл.) çитнĕ.
- 1862 — Луи Пастерпа Клод Бернар лабораторире пастеризаци экспериментне ăнăçлă ирттернĕ.
- 1884 — Humanum Genus энцикликăра Лев XIII папа масонлăха сивленĕ.
- 1939 — Билли Холидей хирĕçлевлĕ Strange Fruit юрăна çырнă.
Ака, 21[кодне тӳрлет]
- п.эрч. 753 çул — Рима никĕсленĕ вăхăт
- 1519 — Кортес Мексикăн çыранне аннă
- 1898 — Испан-американ вăрçи пуçланать
- 1910 — Мускавра Марфа-Мари обителĕ (капăрл.) уçăлнă
- 1918 — «Хĕрлĕ баронăн» самолётне персе антарнă
- 1925 — Чăваш автономи облаçĕ вырăнне Чăваш Автономи Социализм Совет Республикине туса хунă.
- 1925 — Шупашкар Чăваш АССРĕн тĕп хули пулса тăнă.
- 1946 — Троица-Сергий Лавринче чиркӳ кĕллине ирттерме тытăннă
- 1960 — Бразилин тĕп хулине — Бразилиа — туса пĕтернĕ
- 1967 — «Хура полковниксем» Грецире çар пăтăрмахне тунă
Ака, 22[кодне тӳрлет]
- 1529 — Испанипе Португали Хĕвел тухăç Çĕр чăмăрне хăйсем хушшинче пайланă.
- 1769 — Версальре паллă куртизанка Дюбарри (капăрл.).
- 1864 — Финн кӳлмекĕн пăрлăхĕнче тĕнчере пĕрремĕш пăспа куçакан пăа катакан карап ĕçе тухнă.
- 1870 — Ленин Владимир Ильич çуралнă.
- 1915 — герман çарпуçлăхĕ хими хĕçпăшалне пĕрремĕш хут анлă усă курнă.
- 1953 — Парисре Ив Монтан тĕп рольте «Хăравшăн тӳлев фильмĕн» пĕрремĕш куравĕ иртнĕ.
- 1964 — Танганьикăпа Занзибар хăйсен пĕр патшалăха пĕрлешес кăмăлне пĕлтернĕ.
- 1983 — Нимĕç журналĕ «Штерн» «Китлĕрĕн кун кĕнекисене» пичетлеме тытăнать.
- 1992 — Гвадалахари сирпĕрнӳсен серинче 200 ытла çын пĕтнĕ.
Ака, 23[кодне тӳрлет]
Кĕнекесен тата автор правин тĕнчери кунĕ
- 1343 — Эстонире Юрий каçĕнчи пăлхав тапранать
- 1348 — анкăл патши Эдуард III Подвязка орденне (капăрл.)
- 1889 — Чехов шăллĕ патне çырнă чухне «Краткость — сестра таланта» сăмах çаврăнăшĕпе усă курать
- 1913 — «Аквитания», пĕртен-пĕр иккĕ тĕнче вăрçине те хутшăннă лайнера шыва антарнă
- 1964 — Юрий Любимов Таганкăри театра йĕркелет
- 1967 — В. М. Комаров тытса пынă «Союз-1» космос карапĕ çуле хăпарнă
- 1982 — АПШн чи кăнтăр хули Вашингтонран ирĕклĕхне пĕлтернĕ
- 1988 — 14 çулта пĕрремĕш хут Billboard журналăн альбом чартĕсенче The Dark Side of the Moon дискĕ пулман
Ака, 24[кодне тӳрлет]
.jpg)
Мăн кун, Пĕтĕм тĕнчери çамрăксен пĕр шухăшлăх кунĕ.
Эрмен геноцичĕн инкекне лекнисен кунĕ
- 1800 — Конгресс вулавăшне никĕслени.
- 1833 — АПШ-ра газăланă шыва патентланă.
- 1867 — Туркестан генерал-кĕпернетĕрлĕхне йĕркеленĕ, пуçлăхĕ — К. П. Кауфман.
- 1877 — Раççей каллех Турци çине вăрçăпа тухнă.
- 1915 — Осман влаçĕсем Кустантинри эрмен интеллегенцине ареслеççĕ те кăларса яраççĕ. Каярах çак вăхăта Эрмен геноцичĕн кунĕ туса асăнаççĕ.
- 1916 — Ирландири Мăн кун пăлхавĕ.
- 1926 — СССР тата Германи пĕр-пĕрне тапăнас мар тата нейтралитет пирки Берлин килĕшĕвĕ çине алă пусаççĕ.
- 1961 — Тинĕс тĕпĕнчен 333 çул каялла шыва путнă «Ваза» çар карапне (капăрл.) туртса хăпартнă.
Ака, 25[кодне тӳрлет]
- 1719 — Даниэль Дефон «Робинзон Крузо» романĕн (капăрл.) пĕрремĕш кăларăмĕ
- 1792 — капитан Руже де Лиль Страсбургра «Марсельезăна» хайланă
- 1915 — Галлиполи çурутравне Антанта çарĕсем аннă
- 1943 — Демян операцин астăвăмне чысласа вермахтра çĕнĕ парне, Демян питлĕхне (en) кĕртнĕ
- 1945 — совет тата американ çарĕсен Эльба çинчи тĕлпулăвĕ
- 1953 — Nature журналра «Нуклеин кислотисен молекула тытăмĕ» (en) революциллĕ статьяна пичетленĕ
- 1956 — СССР-та ĕçе тухманшăн уголовлă яваплăха пăрахăçланă
- 1974 — Жозе Афонсу Grândola, Vila Morena юррине радиопа парсан Португалире «Гвоздика революцийĕ» тапранса каять
Ака, 26[кодне тӳрлет]
Радиаци аварисемпе катастрофăсенче вилнĕ çынсен астăвăм кунĕ, Тăван чĕлхе кунĕ (Тутарстан)
- 1755 — Воскресени хапхи патĕнчи Аптекарь килĕн çуртĕнче Мускав университечĕ (капăрл.) уçăлнă
- 1795 — Раççей империйĕ Курляндие аннексиленĕ.
- 1925 — П. Гинденбург фельдмаршала Ваймар Республикин президентне суйласа лартаççĕ.
- 1928 — Малов Аркадий Васильевич, чăваш сăвăçи, тăлмач çуралнă.
- 1937 — Испанири граждан вăрçи: нацистсен «Кондор легионĕ» Герника хулана тӳперен тапăннă.
- 1966 — 8 балл хăватлă Ташкентри çĕр чĕтренĕвĕ.
- 1978 — Çурçĕр-Муй тоннельне тума тытăннă.
- 1986 — Чернобыль АЭСĕн тăваттăмĕш энергоблок арканнă.
- 1994 — t-кварксем пуррине кăтартакан пĕрремĕш тĕслĕхсене пĕлтернĕ.
Ака, 27[кодне тӳрлет]
- 1565 — Лопес де Легаспи Филиппин утравĕсем çине анса Себу хулан никĕсне хунă.
- 1805 — АПШ çарĕсем Варвар çыранĕнчи Дерна хулана ярса илнĕ (Ливи).
- 1906 — Патшалăх думин Тавр керменĕнчи пĕрремĕш ларăвĕ.
- 1918 — РСФСР Наркомнац çумĕнче чăваш уйрăмĕ йĕркеленет.
- 1925 — СССР ХКК «хулари пурăнан вырăнсенчи прописка пирки» йышăнăвĕ.
- 1945 — Итал партизанĕсем Донгора нимĕç униформине тăхăннă Муссолини диктатора тытнă.
- 1967 — Монреальте Пĕтĕм тĕнчери курав уçăлнă.
- 1978 — Афганистанри Апрель революцийĕ.
- 2007 — Эстон влаçĕсем «Бронза салтакне» тĕпрен хăйпăтса çăва çине куçарнă (капăрл.).
Ака, 28[кодне тӳрлет]
Пĕтĕм тĕнчери ĕçре сыхланас кун
- 1789 — «Баунти» çинчи пăлхав.
- 1923 — Лондонри «Уэмбли» кивĕ стадион уçăлнă.
- 1945 — Дахау концлагерĕнче пăлхав пуçланать.
- 1946 — Иван Мучи, чăваш çыравçи вилнĕ.
- 1947 — Тур Хейердал Перуран «Кон-Тики» (капăрл.) çинче тинĕсе тухать.
- 1968 — Экрансем çине Леонид Гайдайăн «Бриллиантовая рука» фильмĕ тухать.
- 1969 — Шарль де Голль хăйĕн ирĕкĕпе Франци президенчĕ ĕç вырăнĕнчен тухать.
- 1990 — Дмитрий Язов Совет Союзĕн Маршалĕ çар хисепне тивĕçнĕ юлашки çын.
- 2001 — Деннис Тито пĕрремĕш космос çул çӳревçи пулать.
Ака, 29[кодне тӳрлет]
Ташăн тĕнчери кунĕ; Пĕтĕм тĕнчери кăмăл кунĕ
- 1624 — Людовик XIII Ришелье кардинала (капăрл.) хăйĕн министрĕ пулма лартнă.
- 1800 — Петербургра Мальта капеллине тасалатнă.
- 1882 — Берлинра эксплуатацие троллейбусăн тĕнчере пĕрремĕш экспериментлă йĕрне янă.
- 1897 — Анкăл физикĕ Дж. Томсон хăйĕн пĕр ĕçтешĕсене хăй электрона уçнине пĕлтернĕ.
- 1918 — Пĕтĕм Украинăри çăкăр тăвакансен съезчĕ провозгласил Скоропадский Павăлне Украина гетманĕ вырăнне суйлаççĕ.
- 1968 — Совет экранĕсене Татьяна Лиозновăн «Плющихăри виçĕ тирек» фильмӗ тухать.
- 1975 — американ персоналне Сайгонран эвакуацилеме тытăннă.
Ака, 30[кодне тӳрлет]
Хĕрарăм патша кунĕ (Нидерландсем), Вут-кăвартан сыхлакансен кунĕ (Раççей)
- 1789 — Федерал-холлра АПШ пĕрремĕш президенчĕн инаугурацийĕ иртнĕ.
- 1900 — Пĕрлешĕннĕ Штатсем Гавай утравĕсене аннексиленĕ.
- 1902 — Опера-Комикре Клод Дебюссин «Пеллеас тата Мелизанда» оперине лартнă.
- 1948 — Американ Патшалăхĕсен Йĕркелĕвне туса хунă.
- 1975 — çурçĕр вьетнам çарĕ Сайгона туртса илнипе Вьетнамри вăрçă вĕçленет.
- 1980 — нидерланд хĕрарăм-патша Юлиана астулран хăйĕн Беатрикс (капăрл.) хĕрĕ майлă хăтăлнă.
- 1988 — 20-çулти канад юрăçĕ Селин Дион Дублинри «Еврокурав» конкурсĕнче çĕнтернĕ.
- 1993 — Штеффи Графа кăмăллакан Гамбургри матч вăхăтĕнче çĕçĕпе тĕнчери пĕрремĕш ракеткăна Моника Селеша суранлатнă.