В-13 страницӑн кодне пӑхни

{{урăх пĕлтерĕшсем|В-13 (НАР)}}
{{Шывай кимми
|Ячĕ             =В-13
|Тăван ячĕ =
|Ӳкерчĕк =ПЛ С-13.jpg
|Алпусни =
|Ялав =[[File:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[СССР]]
|Порт =[[Кронштадт]]
|Антарнă = [[ака, 25]] [[1939]]
|Кăларнă = [[авăн, 7]] [[1954]]
|Статус = салатнă
|Тĕс = Вăтам шывай кимми
|Проект =  IX-бис серийĕ
|КБ =
|Тĕп конструктор =
|NATO =
|Хăват хатĕрĕ = 2 000 [[Лаша вăйĕ|л.&nbsp;в.]] икĕ дизель, 550 л.в. икĕ электродвигатель
|Шывçи хăвăртлăхĕ = 19,4 çыхă
|Шывай хăвăртлăхĕ = 9,5 çыхă
|Ĕçлĕ тарăнăш = 80 м
|Чи пысăк тарăнăш = 100 м
|Экипаж = 46 çын
|Автономлăх = 30 талăк
|Шыв кăларăшĕ = 844 т
|Пĕтĕм шыв кăларăшĕ = 1 077 т
|Тăршшĕ = 77,7 м
|Анлăшĕ = 6,4 м
|Çӳллĕшĕ =
|Анса ларни = 4 м
|Артиллери =100-мм кĕпçеллĕ 1<br /> 45-мм кĕпçеллĕ
|Торпедăсем = 6 торпеда аппарачĕ (сăмсинче 4 тата хыçалта 2), пĕрлехи 533 мм калибрлă 12 янтă торпеда.
|Ракетăсем =
|Авиаци = 
|Хаклăхĕ =
|commons =
|ССВ=
}}
«'''В-13'''» (IX-бис серинчи, [[«Вăтам» тĕс шывай киммисем|С — «Вăтам»]]) — [[Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи]] вăхăтĕнчи [[СССР|совет]] дизель-электрика торпедăллă шывай кимми.

== Историлле хыпар ==

Кимĕне [[1938]] çулхи [[юпа, 19|юпан 19-мĕшĕнче]] [[Чулхула]]ри 112 № «[[Красное Сормово]]» савутра тума пуçланă, шыва [[1939]] çулхи [[ака, 25|акан 25-мĕшĕнче]] антарнă, çар йĕрне [[1941]] çулхи [[утă, 31|утăн 31-мĕшĕнче]] кĕртнĕ те 1941 çулхи [[çурла, 14|çурла 14-мĕшĕнче]] [[Балти флочĕ]] йышне кĕнĕ.

== Çапăçу харçисем ==
«С-13» 4 çапăçу харçинче пулнă, 12 хутчен атакăланă, 19 [[Торпеда|торпедăпа]] пенĕ, пиллĕк транспорта путарнă, пĕрне амантнă.

* [[авăн, 2]] [[1942]] — [[юпа, 19]] 1942
* [[юпа, 1]] [[1944]] — [[чӳк, 11]] 1944
* [[кăрлач, 11]] 1945 — [[нарăс, 15]] 1945
* [[ака, 20]] 1945 — [[çу, 23]] 1945

== Путарнă транспортсем ==
Нимĕçсен «[[Вильгельм Густлофф (карап)|Wilhelm Gustloff]]» тата «[[Генерал Штойбен (карап)|General Steuben]]» транспорчĕсене шыва путарнă хыççăн «В-13» чапа тухать.
* [[авăн, 11]] [[1942]] [[Финлянди|финн]] [[карап|транспорчĕ]] «Hera» (1 379 [[брт]])
* [[авăн, 12]] 1942 финн пăрахучĕ «Jussi Н.» (2 325 брт)
* [[авăн, 18]] 1942 [[Голланди|голланд]] пăрахучĕ «Anna W.» (290 брт)
* [[юпа, 9]] [[1944]] «Siegfried» (563 брт) нимĕç транспортне амантнă
* [[кăрлач, 30]] [[1945]] «[[Вильгельм Густлофф (карап)|Wilhelm Gustloff]]» [[Германи|нимĕç]] транспорчĕ (25 484 брт)
* [[нарăс, 10]] 1945 нимĕç транспорчĕ «[[Генерал Штойбен (судно)|General Steuben]]» (14 660 брт)

=== «Wilhelm Gustloff» ===
{{Main|Вильгельм Густлофф (карап)}}
[[1945]] çулхи [[кăрлач, 30|кăрлачăн 30-мĕшĕнче]] В-13, [[Маринеско Александр Иванович|А. И. Маринеско]] ертсе пынипе, 21сех. 15 мин. Эскорт хӳтĕлевĕпе пыракан «Wilhelm Gustloff» нимĕç транспортне асăрхать. Совет шывай кимми хăвалама тытăнать те 23:08 вăхăтра 4,8 [[кабельт]] дистанцирен транспорта виçĕ торпедăпа тапăнать. Виççĕшĕ те тĕле çитеççĕ, тепĕр 40 минутран карап путать<ref name="Мифы" /> «Wilhelm Gustloff» затонул. Хальхи хаклавсемпе 6000 яхăн çын пĕтнĕ.
[[File:Вильгельм Густлофф (корабль).jpg|thumb|left|150px|«Вильгельм Густлофф»]]
Карап çинче:<ref name="Мифы">М.Морозов. Гибель «Вильгельма Густлова»: правда и домыслы. - ''Военно-Исторический сборник «Мифы Великой Отечественной»'', М.: Яуза, Эксмо, 2008 ISBN 978-5-699-28293-7</ref>
* экипажăн 173 пайташĕ
* вермахтăн аманнă 162 çар çынни
* 373 хĕрарăм çар çынни
* шывай вăйĕсен 2-мĕш вĕренӳ дивизин 918 матросĕпе офицерĕ
* 3000 паллă мар çын
* 5000 яхăн вăрçăран тарнă çын (çав шутра 3000 яхăн ача, ыттисем хĕрарăмсем) пулнă.

«Wilhelm Gustloff» транспорта путарни право енчен тĕрĕсех тенĕ<ref>[http://www.vestnik.com/issues/2003/0514/win/slutskin.htm Вильгельм Густлов, человек и теплоход] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305185448/http://www.vestnik.com/issues/2003/0514/win/slutskin.htm |date=2016-03-05 }}</ref>, мĕншĕн тесен транспорт хăйне кирлĕ пек кăтартса мар, çар карапĕсем хушшинче пынă, борт çинче хĕçпăшал, çар çыннисем пулнă.

=== «General Steuben» ===
[[File:Bundesarchiv N 1572 Bild-1925-109, Polarfahrt mit Dampfer "München", Gutvangen.jpg|thumb|left|150px|«Генерал Штойбен»]]
{{Main|Генерал Штойбен (карап)}}
1945 çулхи [[нарăс, 10|нарăсăн 10-мĕшĕнче]] совет субмарини нимĕçсен хĕçпăшалланнă хоспиталь «General Steuben» карапне (ăна «[[Эмден (крейсер)|Эмден]]» класĕнчи крейсер тесе) шыраса тупнă. Çĕрле, 00:50 вăхăтра карапа икĕ торпедăпа атакăланă. Иккĕшĕ те тĕл лекнĕ те карап 15 минутран шыва чăмать. 3000 ытла çын пĕтет (çак хисепсене кăтартаççĕ: 3608 çын вилнĕ, 659 çынна çăлнă), ытларах суранлă çăр çыннисемпе вăрçăран тарнăскерсем<ref>http://www.mediasprut.ru/info/c13/marinesko7.shtml МедиаСпрут</ref>

Карап çинче пулнă:

* 160 экипаж пайташĕ
* 2800 аманнă çын
* 800 вăрçăран тарнă çын
* 100 хĕçпăшалланнă салтак
* 270 медицина ĕçтешĕ
* Нимĕç [[Тĕнчери Хĕрлĕ Хĕрес комитечĕ|Хĕрлĕ Хĕресĕн]] 12 аппăшĕ
* 64 зенитчик
* 61 ТÇВ ăстаçи (çыхăнуçсем, сигнальщиксем)

=== «Wilhelm Gustloff» тата «General Steuben» пĕтни тĕнчери тинĕс катастрофисем йышĕнче ===

{{Тинĕсри вуннă пысăк катастрофа}}

== Кăсăклă фактсем ==
* Шыва путарнă пĕтĕмĕшле тоннажпа (44 138 брт) «В-13» ШК Совет Союзĕн ТÇФ иккĕмĕш ([[Л-3]]» ШК хыççăн) вырăнта.
* 1945 çулхи акан 20-мĕшĕнче «В-13» ШК [[Хĕрлĕ Ялав орденĕ]]пе чысланă.
* [[1954]] çулхи [[юпа, 6|юпан 6-мĕшĕнче]]  «В-13» кимĕне «КБП-38» ят панă. 
* 1954 çулхи [[авăн, 7|авăнăн 7-мĕшĕнче]] «В-13» çапăçу йышĕнчен кăларнă, хĕпăшалне антарнă, ишсе çӳрекен вĕренӳ шывай киммине куçарнă.
* [[1956]] çулхи [[пуш, 23|пушăн 23-мĕшĕнче]] «В-13» ТÇФ 11 № Ăслăлăх-тĕпчев институчĕн шывра çӳрекен хатĕрсен ушкăнне кĕртнĕ.
*  1956 çулхи [[раштав, 17|раштавăн 17-мĕшĕнче]] «В-13» ТÇФ шывпа çӳрев хатĕрĕсен ят-йышĕнчен кăларнă.
* [[1957]] çулхи [[çу, 31|çăвăн 31-мĕшĕнче]] «В-13» йĕркерен кăларнă, каярах вакланă.
* [[Хĕçпăшаллă Вăйсен Тĕп музейĕ]]нче «В-13» шывай киммин ялавне курма пулать. 
* «В-13»  ШК рубкин копине [[Чулхула кремлĕ]]н территоринче курма пулать.

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* [http://www.sovboat.ru/ship/s13.php3 www.sovboat.ru // С-13]
* [http://www.morflot.tsi.ru/rus_flot_1696-1917/podlodki/type_c_9_bis.html www.morflot.tsi.ru// IX-бис тĕсĕн шывай киммисем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090413040502/http://www.morflot.tsi.ru/rus_flot_1696-1917/podlodki/type_c_9_bis.html |date=2009-04-13 }}
* [http://www.vpk-news.ru/article.asp?pr_sign=archive.2005.73.articles.history_02 Вăрçă-промăçлă курьер] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080210001421/http://www.vpk-news.ru/article.asp?pr_sign=archive.2005.73.articles.history_02 |date=2008-02-10 }}

{{Вăтам тĕс шывай киммисем}}
{{ТÇАВ тапхăрĕнчи совет шывай киммисен проекчĕсем}}

[[Категори:IX-бис серин шывай киммисем]]
[[Категори:«Красное Сормово» савучĕн шывай киммисем]]