Горбачёв Михаил Сергеевич страницӑн кодне пӑхни

{{Пайăр çын
 |ят                    = Михаил Сергеевич Горбачёв
 |тăван ят              = Михаил Сергеевич Горбачёв
 |портрет               = Gorbachev (cropped) 186420.jpg 
 |анлăшĕ                = 
 |портрета ăнлантарни   = 
 |çуралнă чухнехи ят    =  
 |ĕçлев тĕсĕ            = ССРП президенчĕ
 |çуралнă вăхăт         = 
 |çуралнă вырăн         = 
 |гражданлăх            = 
 |пăхăнулăх             = 
 |вилнĕ вăхăт           =  
 |вилнĕ вырăн           =        
 |амăшĕ                 =  
 |ашшĕ                  =  
 |упăшка                = 
 |арăм                  = 
 |ачасем                = 
 |парнесемпе чыславсем  = 
 |сайт                  = 
 |викиампар             = 
}}
'''Михаи́л Серге́евич Горбачёв''' ([[Привольное (Ставрополь енĕ)|Привольное]], [[Ставрополь енĕ]]) — [[ССКП Тĕп секретарĕ]] ([[пуш, 11]] [[1985]] — [[çурла, 23]] [[1991]]), пĕрремĕш, çаплах юлашки [[ССРП президенчĕ]] ([[пуш, 15]] [[1990]] — [[раштав, 25]] 1991). [[Горбачёв-Фонд]] пуçлăхĕ. [[Нобель лăпкăлăх парни]] лауреачĕ (1990). Горбачёв [[ССКП]] тата патшалăх ĕçлĕхĕнче Совет Союзĕнче çĕнетӳ ĕçĕпе — [[Перестройка|перестройкăпа]] — тăрмашнă, анчах та çакă [[СССР арканăвĕ|Совет Союзĕ арканнипе]] сӳнет, çаплах вăл ĕçленĕ тапхăрта [[сивлек вăрçă]] (паралеллĕ капитуляци ĕçĕсем пыраççĕ) вĕçленет. Горбачёвăн ĕç-пуçĕ тĕрлĕ хаклавлă шутланать.

== ССКП генсекĕ тата ССРП президенчӗ ĕç вырăнĕнче ==
Çӳлти влаҫра чухне Горбачев 1987 ҫулхи кăрлач уйăхĕнче ССКП ТК пленумӗнче "перестройка" политикине пуçарса янă, каярахпа çак процесс пасарлă экономика, ирӗклӗ суйлав еннелле туртса кайнă, ССКП монополлӗ влаҫне пӗтерсе пынӑ тата ССРП аркатса янă<ref>{{Cite web|url=http://www.itogi.ru/exclus/2011/33/168391.html|title=№33 (792) / Политика и экономика / Exclusive / Прощай, СССР|publisher=www.itogi.ru|accessdate=2019-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191018192123/http://www.itogi.ru/exclus/2011/33/168391.html|archivedate=2019-10-18|deadlink=no}}</ref>.. Александр Яковлев асăннипе, 1985 ҫулта вăл Горбачева совет йĕркелĕшне пĕтерсе хурса çӗршывра улшӑнусем тумашкăн план сӗннĕ пулнă, анчах та Горбачев: "халлӗхе иртерех-хе" тенĕ. Яковлев шухӑшӗпе, Горбачев ун чухне "совет йĕркелĕшне пăрахăçласшăн пулман<ref>{{Cite web|url=http://www.ng.ru/ideas/2003-12-02/1_yakovlev.html|title="Я говорил про обновление социализма, а сам знал, к чему дело идет" / Идеи и люди / Независимая газета|publisher=www.ng.ru|accessdate=2019-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190909165157/http://www.ng.ru/ideas/2003-12-02/1_yakovlev.html|archivedate=2019-09-09|deadlink=no}}</ref>.
[[File:BirthDeath 1979 RU.svg|thumb|left|200px|<small>[[РСФСР]] алкоголе хирĕçле кампаниире 1985 çулта вилĕмлĕх тăрук ӳкни [http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/graphcdr.php Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей.]</small>]]
[[File:NRR 1979 RU.svg|thumb|200px|left|РСФСР 1979 çултанпа халăх çуралса-вилнин нетто-коэффициенчĕ<ref>{{Cite web |url=http://demoscope.ru/weekly/app/app40nrr.php |title=Нетто-коэффициент воспроизводства населения в 15 новых независимых государствах, 1958—2002 |accessdate=2009-07-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090808012121/http://demoscope.ru/weekly/app/app40nrr.php |archivedate=2009-08-08 |deadlink=no }}</ref>]]

Горбачев пуҫарнипе пулнисен ят-йышĕ:

* Хӑвӑртлану — 1985 ҫулхи акан 20-мӗшӗнче кăларнă лозунг: промăçлăха хăпартмалла, халăх пурнăçне кӗске вӑхӑтра лайăхлатмалла; çак кампанире промăçлăх хӑвачӗсем чакма тытăннă, кооператорсен юхӑмӗ пуçă çĕкленĕ, перестройкăна хатĕрленĕ.
* 1985 çулхи çăвăн 17-мĕшĕнче пуçланă алкоголе хирĕçле кампанире алкоголь ĕçмисен хакĕ 45 % ӳснĕ, алкоголе кăларасси чакнă, иçĕм çырла тĕммисене касса пĕтернĕ,<ref>{{Cite web |url=http://www.imperiavkusa.ru/iv/iv.php?inc=archive%2F060_2005_07-08%2Fart_5 |title=Антиалкогольная кампания 80-х: ты помнишь, как все начиналось? |accessdate=2020-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131202235102/http://www.imperiavkusa.ru/iv/iv.php?inc=archive%2F060_2005_07-08%2Fart_5 |archivedate=2013-12-02 |deadlink=yes }}</ref>, <ref>{{Cite web|url=https://podrobnosti.ua/251685-20-let-nazad-vinogradniki-prevraschalis-v-polja.html|title=20 лет назад виноградники превращались в поля|date=2005-10-13|publisher=podrobnosti|accessdate=2019-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191207080748/https://podrobnosti.ua/251685-20-let-nazad-vinogradniki-prevraschalis-v-polja.html|archivedate=2019-12-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://fakty.ua/106580-quot-pitie-opredelyaet-soznanie-quot-priblizhaetsya-15-letnyaya-godovcshina-nachala-besprecentnoj-antialkogolnoj-kampanii-razvernutoj-na-1-6-chasti-zemnogo-shara-nazyvavshejsya-sovetskim-soyuzom-quot-sovetskie-lyudi-goryat-zhelaniem-iskorenit-pyanstvo-quo|title=«питие определяет сознание» приближается 15-летняя годовщина начала беспрецентной антиалкогольной кампании, развернутой на 1/6 части земного шара, называвшейся советским союзом «советские люди горят желанием искоренить пьянство! »|author=Рудюк Владимир и др.|website=|date=2000-04-14|publisher=«Факты и комментарии®»|accessdate=2020-05-10}}</ref>, лавккара сахăр пĕтнĕ (халăх аншарли юхтарма тытăннă), ӳсĕр пуçпа тунă пуçиле ĕçĕсем сахалланнă<ref>{{Cite web |url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/2005/perestroika/newsid_4437000/4437647.stm |title=Антиалкогольная кампания |accessdate=2006-09-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111105185251/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/2005/perestroika/newsid_4437000/4437647.stm |archivedate=2011-11-05 |deadlink=no }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ZdtDkyPQbv4|title=Сюжет программы "Взгляд"|lang=ru|accessdate=2019-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160416151458/https://www.youtube.com/watch?v=ZdtDkyPQbv4|archivedate=2016-04-16|deadlink=no}}</ref>. Çак мероприятие Егор Лигачёвпа Михаил Соломенцев пуçарса янă, вĕсене Горбачёв хĕрӳллĕ пулăшнă. ССРП правительствин председателĕ Николай Рыжков каланипе, «урăлăхшăн кĕрешнипе» патшалăх 62 млрд совет рубльне çухатнă<ref name="autogenerated5">{{Cite web |url=http://www.vm.ru/news/2014/09/25/nikolaj-rizhkov-strana-ne-vizhivet-bez-novogo-rivka-vpered-266470.html |title=Николай Рыжков: «Страна не выживет без нового рывка вперёд» |accessdate=2014-09-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140927211714/http://vm.ru/news/2014/09/25/nikolaj-rizhkov-strana-ne-vizhivet-bez-novogo-rivka-vpered-266470.html |archivedate=2014-09-27 |deadlink=yes }}</ref>. 2015 çулта Горбачёв алкоголе хирĕçле кампание ирттернĕ чухне нумай йăнăш тунă, тенĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/daily/26381/3259739/|title=Михаил Горбачев: Не надо было вводить трезвость, как топором по голове|author=Комсомольская правда {{!}} Сайт «Комсомольской правды»|date=2015-05-15|publisher=KP.RU - сайт «Комсомольской правды»|lang=ru|accessdate=2019-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191207082201/https://www.kp.ru/daily/26381/3259739/|archivedate=2019-12-07|deadlink=no}}</ref>.
* 1985 ҫулхи декабрь уйӑхӗнче Горбачев хӑйӗн ҫывӑх юлташӗпе ССКП ТК секретарĕпе Е. К. Лигачевпа канашласа, [[Рыжков Николай Иванович|Н. И. Рыжков]] премьер-министр хирӗҫ пулнине шута илмесĕр, Мускав хула комитечӗн пӗрремӗш секретарĕ пулмашкăн Б. Н. Ельцина лартма шутланă.
* 1986 ҫулхи акан 8-мӗшӗнче Михаил Горбачев Тольяттире [[АвтоВАЗ|Атăлçи автосавутне]] кайса курнӑ. Ҫак визита пĕтĕмлетсе "АвтоВАЗ" базинче УАП «АвтоВАЗ» ăслăх-техника центрне туса хурасси пирки пĕлтернĕ, ҫакӑ совет автопромӗшĕн пӗлтерӗшлӗ ĕç пулса пулса тӑнă. Тольяттире Горбачев хӑйӗн докладӗнче "перестройка" сӑмаха пӗрремӗш хут уҫӑмлӑн калать, çакна вара массăллă информаци хатĕрĕсен ҫӗнӗ тапхӑрти лозунгӗ пулса тӑнă<ref>{{Cite web |url=http://cn.com.ua/N400/society/direct/direct.html |title=Горбачёв постгорбачёвской эпохи |accessdate=2008-12-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090112212606/http://cn.com.ua/N400/society/direct/direct.html |archivedate=2009-01-12 |deadlink=yes }}</ref><ref>[https://archive.is/20121223012143/www.zn.ua/3000/3150/54190/ Как гэкачеписты страну из кризиса выводили.]</ref>.
* 1986 çулхи çăвăн 1-мĕшĕнче, [[Чернобыль АЭС аварийĕ]] хыççăн, Горбачёв хушнипе, пурăнан халăх хушшинче паника кăларас мар тесе, [[Киев]]ре, [[Минск]]ре тата ытти хуласенче те, çынсен сывлăхĕпе теветкеллесе, [[Çăвăн 1-мĕшĕ (уяв)|çу уявĕн демонстрацине]] ирттернĕ<ref>[http://2000.net.ua/2000/derzhava/persona/30946 Владимир Щербицкий. «Жертва ферзя»] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140305005014/http://2000.net.ua/2000/derzhava/persona/30946 |date=2014-03-05 }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.kv.com.ua/archive/11693/kyiv/11728.html |title=Владимир Васильевич — это же глыба |accessdate=2014-02-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140304103537/http://www.kv.com.ua/archive/11693/kyiv/11728.html |archivedate=2014-03-04 |deadlink=yes }}</ref>«Манифестацие чарман, мĕншĕң тесен çăвăн 1-мĕшĕ тĕлне мĕн пулса иртнине йăлтах пĕлмен. Чăнах, эпир паникăран хăранă — нумай миллионлă хулара массăллă паника мĕн туса хума пултарнине хăвăр тавçăрма пултарăр! Халĕ ĕнтĕ çак йăнăш пулнине ăнланатпăр»<ref name=bbc_gorbachev>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_4936000/4936186.stm|title=Михаил Горбачёв об аварии в Чернобыле // BBC. 2006. 24 апр|accessdate=2019-05-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321204549/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_4936000/4936186.stm|archivedate=2007-03-21|deadlink=no}}</ref>.
* 1986 ҫулхи çу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче ĕçлесе илмен тупӑшсемпе кӗрешес кампание пуҫарса янӑ. Репетиторсене, чечек сутăçисене, калым тăвакан шоферсене, Вӑтам Азири килте ҫӑкӑр пĕçерсе сутакансене хирӗҫ кӗрешма пуçланă. Кампание кĕçех, экономикăна пасарлăхăн пĕрремĕш элеменчĕсене кӗртнипе вĕçленĕ.
* 1986 ҫулхи чӳкĕн 19 — мӗшӗнче "Индивидуаллă ĕçлесси пирки" ССРП саккунне кӑлараҫҫӗ, ССРП гражданӗсене уйрăммăн усламçă ĕçĕпе хăтланмашкăн тивĕç-ирĕкне çирĕплетнĕ тата ҫавнашкаллине саккунсемпе йӗркелекенине хута янă.
* Совет ученӑйӗ тата диссертентне, А.Д. Сахаров нобель премийӗн лауреатне 1986 ҫул вӗҫнелле таврӑнни, тепӗр шухӑшшӑн уголовлӑ хӗсӗрлевсене чарса лартни.
* Хозрасчет, хӑй хакне кӑларасси, СССР рынок экономикин малтанхи элеменчӗсене ӗҫе кӗртесси, уйрӑм предприятисен хыпарҫисемпе пӗрле кооперативсене ӗҫе кӗртесси, валют операцийӗсенчен чакарассине чакарасси.
* 1986 çулăн вĕçĕнче политикăри ссылкăран совет ăсчахĕ тата [[диссидент]], Нобель премин лауреачĕ [[Сахаров Андрей Дмитриевич|А. Д. Сахаров]] таврăнать, урăхла шухăшланăшăн пуçиле ĕçĕпе хĕстерме пăрахаççĕ.
* Предприятисене хуçалăх шутлавĕ, хăйсене тăрантарлăх, хăйсене финансăлани çине куçарни. Кооперативсене уçăм пани, валюта операцисене тума ирĕк пани.
* [[Перестройка]] çирĕплĕ мар утăмсемпе те пулин, пасарлă экономика, демократи еннелле сулăнать.
* 1987 ҫулхи кăрлач уйăхĕнче ССКП Политбюровĕн ларăвĕнче, парти аслă ертӳçĕсен яваплӑхне сӳтсе явнăчухне, Горбачевпа Ельцин хушшинче пĕрремĕш хирĕç калаçса илеççĕ. Малашне те Борис Николаевич ăна критиклет, икӗ лидер хире-хирӗҫ тӑма тытӑнаççĕ<ref>{{cite web|url=http://www.yeltsin.ru/yeltsin/1page.php|title=Фонд Ельцина &#124; Б. Н. Ельцин|accessdate=2013-04-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131210185219/http://www.yeltsin.ru/yeltsin/1page.php|archivedate=2013-12-10|deadlink=yes}}</ref>.
* Влаçа реформăлани, [[ССРП Аслă Канашĕ|ССРП Аслă Канашне]] тата вырăнти канашсене темиçе кандидата суйлава тăратма йышăннă.
* [[ССКП ТК Политбюровĕ]]нче кадрсене çĕнетнĕ, ватлăха çитнĕ функционерсене ĕçрен хăтарнă (1988)<ref>{{cite web|url=http://ria.ru/history_spravki/20110228/337424330.html#ixzz2QErkiuG1|title=Михаил Сергеевич Горбачев. Биографическая справка &#124; РИА Новости|accessdate=2013-04-13|archiveurl=https://www.webcitation.org/6FsLKDi1a?url=http://ria.ru/history_spravki/20110228/337424330.html#ixzz2QErkiuG1|archivedate=2013-04-14}}</ref>. В 1989 году более 100 членов ЦК КПСС были отправлены Горбачёвым на пенсию</ref>
* [[Уççăлăх]], МИХсене тата культура хайлавĕсене парти [[цензура|цензурăлама]] пăрахнă.
* [[1989]] авăн уйăхĕнче [[Брежнев Леонид Ильич|Л. И. Брежнева]] «Çĕнтерӳ» орденĕпе чысланине пăрахăçланă<ref>{{Cite web|url=https://radiovesti.ru/brand/60935/episode/1355463/|title=Брежнева наградили орденом "Победа" задним числом|publisher=radiovesti.ru|lang=ru|accessdate=2019-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191207080437/https://radiovesti.ru/brand/60935/episode/1355463/|archivedate=2019-12-07|deadlink=no}}</ref>.
* 1990 ҫулхи августӑн 13-мӗшӗнче М.С. Горбачев «О восстановлении прав всех жертв политических репрессий 20-50-х годов» хутай çине алă пуснă. Çакăнпа вăл политика, социаллă, наци, тĕн тата урăх сăлтавсемпе репрессисене саккунсăр тенĕ, граджансен менпур тивĕç-ирĕкне саккуна кĕртнĕ<ref>{{кĕнеке |автор= |пуçелĕк=Реабилитация. Политические процессы 30-50-х годов |оригинал= |каçă=https://books.google.ru/books?redir_esc=y&hl=ru&id=rYaLAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=О+восстановлении+прав+всех+жертв+политических+репрессий |яваплă=Под общ. ред. [[Яковлев, Александр Николаевич|А. Н. Яковлева]] |вырăн={{М.}} |издательство=Издательство политической литературы |çул=1991 |том= |страницы=332—333 |столбцы= |страниц=460 |сери=Библиотека журнала «Известия ЦК КПСС» |isbn=5250014291 |isbn2=9785250014298 |тираж=100000 |ref= }}</ref>.
* Сӑмахран, Алма-Атара митинга пуçтарăннă ҫамрӑксене хăваласа салатни, Азербайджана çар кӗртнĕ, Грузири 1989 ҫулхи акан 9-мӗшӗнчи демонстрацие салатни, Туçи Карабахра (1988) нумай ҫула хушши хĕçпăшаллă хирĕçӳ пуçланнă, Балтиçум республикисенче сепаратизм пуçа çĕкленĕ, 1991 çулхи авăнăн 6-мӗшӗнче кунта никама пӑхӑнманлӑхӗ пирки пӗлтернӗ.
* Лавккара апат-çимĕç дефицичĕ, вӑрттӑн информаци, карттă системине 1989 ҫулта чылай ҫимӗҫе кӗртнӗ. Горбачев тытăмçăра чухне таварсене лавккасенчен çăтса яни, экономика укҫасӑр юлни, тепĕртакран гиперинфляци тапранса кайнă.
* Макроэкономика индикаторӗсем япӑхланни.

== Ачалăхĕпе çамрăклăхĕ ==

== Парти ĕçĕнче ==
[[1952]] çулта [[ССКП]]-на кĕнĕ.

== Тĕпсек тата президент ĕç вырăнĕнче ==
== Ӗçрен кăларсан ==

== Нобель премийĕ ==


== Ӗçĕсем ==
* «A Time for Peace» (1985)
* «The Coming Century of Peace» (1986)
* «Peace has no Alternative» (1986)
* «Moratorium» (1986)
* «Избранные речи и статьи» (тт. 1—7, 1986—1990)
* [http://newchrono.ru/prcv/Publ/Gorbachev/perestroika.htm «Перестройка: новое мышление для нашей страны и для всего мира»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061125074518/http://newchrono.ru/prcv/Publ/Gorbachev/perestroika.htm |date=2006-11-25 }} (1987)
* «Августовский путч. Причины и следствия» (1991)
* «Декабрь-91. Моя позиция» (1992)
* «Годы трудных решений» (1993)
* «Жизнь и реформы» (2 т., 1995)
* «Реформаторы не бывают счастливы» (Зденек Млынаржпе куçа-куçăн калаçни, чехле, 1995)
* «Хочу предостеречь…» (1996)
* «Моральные уроки ХХ века» в 2 томах (Д. Икэдăпа куçа-куçăн калаçни, яппунла, нимĕçле, францилле, 1996)
* «Размышления об Октябрьской революции» (1997)
* «Новое мышление. Политика в эпоху глобализации» (В. [[Загладин]]па, А. [[Черняев]]па пĕрле, нимĕç., 1997)
* «Размышления о прошлом и будущем» (1998)
* «Понять перестройку… Почему это важно сейчас» (2006)

== Çемье, харпăр пурнăçĕ ==
Мăшăрĕ — [[Горбачёва Раиса Максимовна|Раиса Максимовна Горбачёва]] (хĕр чух — Титаренко), [[1999]] çулта [[лейкоз]]ран вилет. Пушă вăхăтра Раиса Горбачёва илемлĕ литературăпа йăпаннă, театр, кино, мусăка кăмăлланă. Çуран çӳреме юратнă. 30 çул ытла [[Мускав]]ра ĕçленĕ, пурăннă.

Хĕрĕ — Ирина Михайловна, Мускавра ĕçлет. Мăнукĕсем — Ксения тата Анастасия. Мăнукĕн хĕрачи — Александра.<ref>[http://www.gorby.ru/rubrs.asp?art_id=26149&rubr_id=20&page=1 22.10.2008 Горбачёв çемйине Александра çуралнипе салам!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090307052024/http://www.gorby.ru/rubrs.asp?art_id=26149&rubr_id=20&page=1 |date=2009-03-07 }}</ref>

== Тăрăхлав ячĕсем ==
* «Мишкă».<ref>[http://thelib.ru/books/grachev_aleks/gorbachev_polniy_variant_knigi-read.html Грачев Алекс. Горбачев (кĕнекен тулли варианчĕ).]</ref><ref name="aberdin">[http://zhurnal.lib.ru/a/aberdin_a/trinedeliwsowetskomsojuze.shtmlАбердин Александр. Три недели в Советском Союзе.]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
* «Горбатый» («[[Место встречи изменить нельзя]]» фильмĕн персонажĕпе пĕрех) е кĕскен «Горбач».<ref name="kalashnikov">[http://anikvn.homedns.org/%CC%E0%EA%F1%E8%EC%20%CA%E0%EB%E0%F8%ED%E8%EA%EE%E2/%C1%C8%D2%C2%C0%20%C7%C0%20%CD%C5%C1%C5%D1%C0.txt Максим Калашников. Битва за небеса. Москва, 2000.]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
* «Тăхăмлатнă Мишкă»<ref name="kalashnikov" /> (Горбачёв сутăнчăк текеннисен — çаплах тăхăмлатнă «[[Иуда Искариот|Иуда]]») — çамка çинчи [[тур палли]]шĕн (малтанхи фотографисенче сăрласа хунă).
* «Минераллă секретарь»<ref name="aberdin" />, «Лимонадный Джо» — [[Алкоголе хирĕç кампани]]шĕн.
* «Горби» ({{lang-en|Gorby}})<ref name="aberdin" /><ref name="kalashnikov" /> — Горбачёва [[Анăç (политика)|Анăçра]] çапла туслă пек чĕнни.

== Вуламалли ==
* Грачев А. С. ''Горбачёв'', М., Вагриус, 2001, ISBN 5-264-00573-7
{{Внешние ссылки}}

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем|2}}

== Каçăсем ==

{{тĕпсек}}
{{ССРП Аслă Канашĕн пуçлăхĕсем}}
{{Кандидатсем-1996}}
{{Нобель тăнăçлăх премийĕ (1976—2000)}}
{{Time Persons of the Year 1976-2000}}

[[Категори:Халĕ пурăнакансем]]
[[Категори:Ставрополь енче çуралнисем]]
[[Категори:Перестройка]]
[[Категори:ССКП пайташĕсем]]
[[Категори:ССКП ТК пайташĕсем]]
[[Категори:ССКП ТК тĕп секретарĕсем]]
[[Категори:ССРП Аслă Канаш Президиумĕн ертӳçисем]]
[[Категори:Ленин орден кавалерĕсем]]
[[Категори:Нобель лăпкăлăх парни лауреачĕсем]]
[[Категори:Раççей политикĕсем]]
[[Категори:ССРП президенчĕ]]
[[Категори:ССКП Политбюро пайташĕсем]]
[[Категори:ССРП Аслă Канаш депутачĕсем]]
[[Категори:ССРП юрисчĕсем]]
[[Категори:Михаил Сергеевич Горбачёв]]
[[Категори:Август пăтăрмахĕ]]
[[Категори:Берлин чыслă гражданĕсем]]
[[Категори:Нобель парнин лауреачĕсем]]