Изабель де Шаррьер
Изабель де Шаррьер | |
![]() Изабель де Шаррьер Морис Кантен де Латур çырнă (1766) | |
Çуралнă чухнехи ят: | Изабелла Агнета Елизабет ван Тёйль ван Сероскеркен |
---|---|
Çуралнă вăхăт: | 1940, юпа, 20 |
Çуралнă вырăн: | Зёйлен замăкĕ, Стихтсе-Вехт, Утрехт, Нидерландсем |
Вилнĕ вăхăт: | 2014, раштав, 27 |
Вилнĕ вырăн: | Коломбье, Швейцари |
Гражданлăх: | Шаблон:SUI |
Ĕçлев тĕсĕ: | тăлмач, композитор, прозăç, драматург, поэтесса, эссейçĕ, философ |
Жанр: | роман, поэзи, эссе |
Ĕçсен чĕлхи: | франц, акăлчан нидерланд |

Изабе́ль де Шаррье́р, çаплах Шарьер (фр. Isabelle de Charrière), псевдонимĕ — Белль[1] ван Зёйлен (гол. Belle van Zuylen), çуралнă чухнехи ят - Изабелла Агнета Елизабет ван Тёйль ван Сероскеркен (Isabella Agneta Elisabeth van Tuyll van Serooskerken); 20.10.1740, Зуйлене замăкĕнче, голл. — 27.12.1805, Коломбье) — нимĕç тата франц чĕлхипе эпистолярлă жанрĕнче хайланă, ытларах хăйĕн франц ячĕпĕ паллăлăха тухнă голланд-швейцар çыравçи.
Биографи
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Изабель де Шаррьер 1740 çулхи юпан 20-мĕшĕнче, Зуйлене замăкĕнче (Стихтсе-Вехт, Утрехт), Гаагăри паллă йăх кийышĕнче, çуралнă[2]. Çичĕ ачаран чи асли пулнă[3].
1776 çулчен король килĕ таврашĕнче тата Голландири пĕрлĕхĕн çӳлти сийĕсенче ӳснĕ; тăтăшах амăшĕпе тата аккăшĕпе çыру çӳретнĕ, çапла вара, Сент-Бёв каланипе, эпистолярлă таланта, çивĕҳ ăс-тăна тата сăнавлăха туптанă, çак пахалăхсемпе Севинье хуçайккăран кая юлман, темелле[2].
Англире курса çӳренĕ хыççăн, пуянах мар швейцар дворянне качча тухнă та Невшатель кӳлли çыранĕнчи упăшкин Ле-Понте йăх килĕнче пурăнма тытăннă. Унти пурнăçа вара вăл хăйĕн пĕрремĕш «Невшатель çырăвесем» (фр. Lettres neufchatelloises)[2] романĕнче çырса кăтартнă.
1786 çулта Изабель де Шаррьер Париса куçса кайнă та Анна де Сталь тата Б. Констанпа çывăх паллашнă. Революци хыççăн де Шаррьерсем хăйсен чылай тупăшне çухатсан Коломбьене таврăннă[2].
Пултарулăхне хаклани
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кăларăмсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Пĕрремĕш романĕ «Le noble — Conte moral» (1762), аристократие критикиленĕ[4];
- Portrait de Mll de Z., sous le nom de Zélide, fait par elle-même (1762);
- «Басни» (Fables; 1764);
- «Жюстин» (Justine; 1764);
- «Portrait de Madame Hasselaar la jeune, née Hasselaar, sous le nom de Camille» (1764);
- «Portrait de Mme Geelvinck» (1764);
- «Lettre sur les opérations militaires en Corse» (1768);
- «Невшательские письма» (Lettres neuchateloises, эпистолярный роман, 1784); изд. 1833;
- «Lettres de Mistriss Henley, publiées par son amie» (1784);
- «Письма из Лозанны» (Lettres écrites de Lausanne, Тулуза, 1785);
- «Калиста, или Письма из Лозанны» (Caliste, ou lettres écrites de Lausanne, эпистолярный роман, 1786; изд. 1845);
- «Caliste, ou continuation des lettres écrites de Lausanne» (1787);
- «Bien-Né» (1788)
- «Eclaircissemens relatifs à la publication des „Confessions“ de Rousseau» (1790)
- нравоучительная сказка «Aiglonette et Insinuante, ou la Souplesse» (1790) — написана для Марии-Антуанетты, один экземпляр был ей выслан[4];
- «Zadig (opéra)» (1791);
- «Lettres trouvées dans des portefeuilles d'émigrés» (1793);
- комедия «L’émigré» (1794);
- «L’Inconsolable» (1794);
- «Elise, ou l’Université» (1795);
- «Camille, ou le nouveau roman» (1796);
- «Honorine d’Userche» (1796); изд. 1808;
- «La parfaite Liberté ou les vous et les toi» (1796);
- «Trois femmes» (1797) — отличается тонкостью анализа и глубиной философской мысли[2];
- «Réponse à l'écrit du colonel de La Harpe, intitulé „De la neutralité des gouvernans de la Suisse depuis l’année 1789“» (1797);
- «Asychis ou le Prince d’Egypte» (1798);
- «L’abbé de La Tour, ou Recueil de nouvelles et autres écrits divers» (1798; том 2);
- «Les ruïnes de Yedburg» (1799);
- «Sainte Anne» (1799);
- «L'Enfant gâté ou le fils et la nièce» (1800);
- «Louise et Albert» (1803);
- «Sir Walter Finch et son fils William» (1806);
- «L’enfant gaté»;
Хайланисен пухмачĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Полное собрание сочинений в 10 томах. Œuvres complètes, Édition critique par J-D. Candaux, C.P. Courtney, Pierre et Simone Dubois, P. Thompson, J. Vercruysse, D.M. Wood. Амстердам, G.A. van Oorschot, 1979—1984.
Хайланисен пухмачне кĕртмен текстсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Die wiedergefundene Handschrift: Victoire ou la vertu sans bruit. Magdalene Heuser. In: Editio. Internationales Jahrbuch für Editionswissenschaft. 11 (1997), стр. 178—204.
- Ранние тексты. Новые материалы из голландских архивов. — Early writings. New material from Dutch archives. Éd. Kees van Strien, Лувен, Peeters, 2005. VI-338 с.
- Переписка и неопубликованные тексты. Correspondances et textes inédits. Éd. Guillemette Samson, J-D. Candaux, J. Vercruysse et D. Wood. Париж, Champion, 2006. 423 с.
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ кĕскен Изабелль, е Белла - Изабелла
- ^ 1, 2, 3, 4 тата 5 Шаррьер Изабелла-Гиацинта-Агнесса // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
- ^ Belle van Zuylen - Chronologie. Тĕрĕсленĕ 1 Чӳк уйӑхӗн 2020.
- ^ 1 тата 2 Yvette Yvonne Marie Went-Daoust. Isabelle de Charrière (Belle de Zuylen): de la correspondance au Roman épistolaire ; études reúnies. — Rodopi, 1995.
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Шаррьер, Изабелла-Гиацинта-Агнесса // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
- Изабель де Шаррьер 2023 ҫулхи Ака уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ. // NEWW Women Writers.(акăлч.)]
- Библиографическая база данных 1: по названию до 2007 года
- Библиографическая база данных 2: последние публикации по годам с дополнениями за 2007 год