Йододефицит
Йододефици́тлă чир-амак (йододефици́т) — психофизиологири йод дифицичĕпе çыханнă арпашăнусем, вĕсене Пĕтĕм тĕнчери сывлăха сыхлакан организаци (ТССО) пĕтем тĕнчере анлă сарăлнă инфекцисĕр характерлĕ чир тесе шутлать.
ТССО каланипе, 2007 çулта 2 млрд яхăн çынна йод çитмен, вĕсенчен виççĕмĕш пайĕ — шкул çулне çитмен ачасем. Йододефицит теветкелĕпе çулсерен 38 млн ача çуралать[1][2].
Йододефицита пула щитовидной железы патологийĕ аталанса кайма[3] тата ăстăнра тĕрлĕрен арпашăну пулса тухма пултарать. Йододефицитпа ытларах чирленисен: эндемика зобĕ, эндемика кретинизмĕ е çуралнă чухнехи ăстăн çитменлĕхĕ. Уйрăмах йод çитменни ачасен интеллектне аталантарма памасть[4][5].
Эпидемиологи
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Теветкел факторĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кунта йододефицит тума пултаракан теветкел факторĕсен ят-йышĕ :[6]
- Апат-çимĕçре йод сахал пулни
- Селен дефицичĕ. Селен йод синергисчĕ шутланать — селен сахал чухне организма йод кĕреймест[7][8]. Тĕпчесе пĕлнипе, йодпа селен сахаллине пула çуралнă пепкесен эндемика кретинизмĕ сиксе тухас сăлтавĕ пулать[9]
- Çире пурри
- Радиоаци пайăркаланăвĕ
- Увеличение потребления или рост содержания в плазме крови зобогенных веществ (гойтрогенов, струмогенов)
- Хĕрарăмсен йододефицит пулас теветкел ытларах
- Чĕлĕм туртни
- Этил спирчĕллĕ [Алкоголь ĕçмисем|алкоголь]], организм йышĕңчи йода чакарать
- Ораллă контрацептивсемпе усă курни. Ораллă контрацептивсем организмри йода сахаллатать
- Перхлоратсем
- Тиоцианатсем
- Ӳсĕмĕш. Пурнăçри тĕрлĕ тапхăрта йододефицитăн тĕрлĕрен тĕсĕсем пулма пултараççĕ.
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ The Lancet, Volume 372, Issue 9633, Page 88, 12 July 2008.
- ^ Iodine deficiency in 2007: Global progress since 2003. Food and Nutrition Bulletin, vol. 29, no. 3 © 2008, The United Nations University..
- ^ З.В. Забаровская и соавт. Заболевания щитовидной железы, обусловленные дефицитом йода 2018 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ.: Учеб.-метод. пособие. / Минск : БГМУ, 2007. – 27 с.
- ^ Дефицит йода — угроза здоровью и развитию детей России 2018 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче архивланӑ.: Национальный доклад / Колл. авт. — М., 2006. — 124 с.
- ^ Н.А. Курмачева. Профилактика йододефицитных заболеваний у детей разных возрастных групп 2017 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 11-мӗшӗнче архивланӑ. / Мед. совет., 2014. - № 1 - С. 11—15.
- ^ Knudsen N, Laurberg P, Perrild H, Bülow I, Ovesen L, Jørgensen T (October 2002). «Risk factors for goiter and thyroid nodules». Thyroid : Official Journal of the American Thyroid Association 12 (10): 879-88.
- ^ Бирюкова Е.В. Современный взгляд на роль селена в физиологии и патологии щитовидной железы 2018 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче архивланӑ. // Эффективная фармакотерапия. 2017. №8 С.34-41
- ^ The interactions between selenium and iodine deficiencies in man and animals. Arthur JR, Beckett GJ, Mitchell JH. — Nutrition Research Reviews. 1999 Jun;12(1):55-73
- ^ Грекова Т. И., Бурлачук В. Т., Будиевский А. В. Курутько В. Н. Тиреоидные гормоны и нетиреоидная патология: профилактика и лечение. Петрозаводск, ИнтелТек, 2005, 250С.