Кутяшов Сергей Спиридонович

Сергей Спиридонович
КУТЯШОВ
	Сергей Спиридонович; КУТЯШОВ
	Кутяшов Сергей Спиридонович
	Ӳкерчĕк:Кутяшов Сергей Спиридонович.tif
Çуралнă вăхăт:	1899, утă, 3
Çуралнă вырăн:	Çармăс ялĕ, Теччĕ районĕ, Тутар АССР, РСФСР, ССРП
Вилнĕ вăхăт:	1944, авăн, 22
Вилнĕ вырăн:	Юрди хуторĕ, Эскаус вулăсĕ, Бауска районĕ, Латви ССР
Патшалăх:	ССРП
Ăслăх сфери:	истори, этнографи
Альма-матер:	Харьковри коммунизм университечĕ; Мускаври Тухăç халăхĕсен институчĕ
Чыславсемпе парнесем	;

Серге́й Спиридо́нович Кутяшо́в (3.7.1899, Çармăсялĕ, Теччĕ уесĕ, Хусан кĕпĕрни, Раççей империйĕ — 22.9.1944, Юрди хуторĕ, Эскаус вулăсĕ, Бауска районĕ, Латви ССР) — ăслăх тата аслă пĕлӳлĕх организаторĕ, историк тата этнограф, тăлмач.

Чăваш ĂТИ директорĕ (1933—1935), ЧППИ (1935—1937) директорĕ. Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçинче (1941—1944) çапăçнă; III степеньлĕ Мухтав орденĕн кавалерĕ^[1].

Биографи

1925 çулта Харьковри коммунизм университетĕнче вĕренсе тухнă, 1933 çулта Мускаври Тухăç халăхĕсен институчĕн аспирантуринче пĕлĕвне ӳстернĕ.

ПРКП(б) ТК, партин Тутар обкомĕнче (1925–29) ĕçленĕ. Чăваш ăслăх-тĕпчев институтĕнче (1933–35), Чăваш патшалăх педагогика институтĕнче директор пулнă, çав вăхăтрах истори кафедрине (1935–37) ертсе пынă. 1937 çулта ăна репрессиленĕ, 10 çуллăха хупнă, 1940 çулта ирĕке кăларнă. 1941 çулчен Чăваш тăван ен тĕпчев музейĕнче ĕçленĕ. 1961 çулта реабилитациленĕ.

Вăрçă тапрансан (1941 çулхи çурла уйăхĕнче)^[2] хăйĕн ирĕкĕпех фронта тухса кайнă, 1941 — 1944 çулсенче вăрçа хирĕсенче çапăçнă.

1944 çулхи çĕртме уйăхĕнче Витебск хулана ирĕке кăларнăшăн «Хăюлăх» медалĕпе^[3], 1944 çулхи авăн уйăхĕнче — «Латвири» Ломжи ялĕ патĕңче тăшман хӳтĕленӳ йĕрне çĕмĕрсе кĕнĕ чухне ăсталăхпа хăюлăха кăтартнăшăн» III степеньлĕ Мухтав орденĕпе чысланă^[4]^[5]. Йывăр амансан хоспитальте вилсе кайнă^[6].

Асăнмалăх

Хайланисем

О «правдивой» и «ложной» религии. Чебоксары, 1928;
Тěттěмлěхе хирěç, тěнсěр çěнě пурнăçшан [Против темноты, за новую жизнь без религии]. Чебоксары, 1930;
О работе ячеек Союза воинствующих безбожников. М., 1930;
Чуваши (в соавт. с Кузнецовым И. Д.) // Малая советская энциклопедия. Т. 9. М., 1931.
Этнография чуваш и чувашский национализм. Чебоксары, 1932;
Чувашская колхозная деревня на пути культурного подъёма: очерки по материалам культурной экспедиции 1933 г. / С. Кутяшов, И. Кузнецов. — Чебоксары: Чуваш. гос. изд-во, 1934. — 64 с.: ил.

Статьясем

Кутяшов С. С. Против национализма в чувашской этнографии. // Советская этнография. 1931. № 1-2. — С. 43-63^[7].
Кутяшов С. С. Против национал-демократического уклона. // Советская этнография. 1931. № 3-4. — С. 13-43.^[8]
Кутяшев С. С. Экспедиция по изучению социально-культурного состояния Чувашии. // Советская этнография. 1934. № 4. — С. 113—115.^[9]
Кутяшов С. Чувашский научно-исследовательский институт социально-культурного строительства [с сектором педагогики]. // Революция и национальности. 1935. № 10(68), стр. 95^[10].

Куçарнисем

Тěне хирěç вěренекен крушоксен кěнеки (Антирелигиозный крестьянский учебник) // Пер. на чув. яз. С. С. Кутяшов и др. М .: Центриздат, 1931. — 264 с.

Чыслани

III степеньлĕ Мухтав орденĕ
«Хăюлăх» медалĕ

Литература

Земляков А. Е. Кутяшов Сергей Спиридонович // Электронная Чувашская энциклопедия

Асăрхавсем

^ Чувашская энциклопедия
^ Память народа :: Документ о награде :: Кутяшов Сергей Спиридонович, Медаль «За отвагу».
^ [[Подвиг народа (электронный архив)|ОБД «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.»]]: Фонд 33. — Оп.690155, запись 31061424, стр. 2.
^ ОБД «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.»: Фонд 33. — Оп.690155, запись 32155905, стр. 95-96.
^ Память народа :: Документ о награде :: Кутяшов Сергей Спиридонович, Орден Славы III степени.
^ ОБД «Мемориал», запись № 53600901 2016 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.. ЦАМО.
^ Советская этнография. Указатель статей.
^ Советская этнография. 1931. № 3-4. Указатель статей.
^ Советская этнография. 1934. № 4. Указатель статей.
^ Педагогическая библиография. — М. :, 1967—1995. Т.2: 1931—1935 / Сост. Е. П. Андреева, Н. А. Рут, Н. В. Стариков, И. М. Турич ; Акад. пед. наук СССР, Гос. науч. пед. б-ка им. К. Д. Ушинского. — Просвещение, 1970. — 862 с. 2016 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнче архивланӑ.// Научная педагогическая электронная библиотека имени К. Д. Ушинского

[1] Чувашская энциклопедия

[Память_народа1-2] Память народа :: Документ о награде :: Кутяшов Сергей Спиридонович, Медаль «За отвагу».

[3] [[Подвиг народа (электронный архив)|ОБД «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.»]]: Фонд 33. — Оп.690155, запись 31061424, стр. 2.

[4] ОБД «Подвиг народа в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.»: Фонд 33. — Оп.690155, запись 32155905, стр. 95-96.

[5] Память народа :: Документ о награде :: Кутяшов Сергей Спиридонович, Орден Славы III степени.

[memorial-6] ОБД «Мемориал», запись № 53600901 2016 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.. ЦАМО.

[7] Советская этнография. Указатель статей.

[8] Советская этнография. 1931. № 3-4. Указатель статей.

[9] Советская этнография. 1934. № 4. Указатель статей.

[10] Педагогическая библиография. — М. :, 1967—1995. Т.2: 1931—1935 / Сост. Е. П. Андреева, Н. А. Рут, Н. В. Стариков, И. М. Турич ; Акад. пед. наук СССР, Гос. науч. пед. б-ка им. К. Д. Ушинского. — Просвещение, 1970. — 862 с. 2016 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнче архивланӑ.// Научная педагогическая электронная библиотека имени К. Д. Ушинского

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

п • с • т И. Я. Яковлев ячĕллĕ ЧППУ ректорĕсем
Директорсем	Чернов Ефрем Семёнович (1930—1931) • Григорьев Тимофей Григорьевич (1931—1935) • Кутяшов Сергей Спиридонович (1935—1937) • Харитонов Варфоломей Тихонович (1937—1938) • Нейман Моисей Самуилович (1938—1939) • Широков Владимир Иванович (1939—1940) • Авотин Ян Георгиевич (1941—1942) • Булатов Григорий Петрович (1942—1943) • Волощенко Павел Иванович (1943—1944) • Харитонов Варфоломей Тихонович (1944—1950)

Ректорсем	Евлампьев Константин Евлампьевич (1950—1963) • Марков Анатолий Семёнович (1963—1983) • Ахмеев Гурий Николаевич (1983—1984) • Сидоров Георгий Сидорович (1984—1999) • Григорьев Георгий Николаевич (1999—2011) • Миронов Борис Гурьевич (2011—2016) • Иванов Владимир Николаевич (2017-па, 2016 — х.в.)