Марс страницӑн кодне пӑхни

:''Ытти пĕлтерĕшсене '''[[Марс (пĕлтерĕшсем)]]''' статьяра пăхăр''.
{| class="infobox" style="width: 18em;"
|+ style="font-size:larger;" | '''Марс''' [[Ӳкерчĕк:Mars symbol (black).svg|20px|♂]]
|-
| colspan="2" style="text-align:center; background: #000;" | [[Ӳкерчĕк:Mars Hubble.jpg|frameless|center|Планета Марс]]
|-
! bgcolor="#E8AB79" colspan="2" | '''[[Орбита|Орбита пахалăхĕсем]]'''
|-
| style="vertical-align:top;" |[[Афели]]
| 249,23 {{e|6}} км
|-
| [[Перигели]]
| 206,62{{e|6}} км
|-
| [[Мăн çуртĕнĕл]]
| 227,92{{e|6}}
|-
| [[Орбитăллă эксцентриситет]]
| 0,0935
|-
| [[Орбитăллă тапхăрĕ]]
| 686,9600 [[кун]]сем
|-
| [[Синоди тапхăрĕ]]
| 779,94 кунсем
|-
| [[Орбитăллă хăвăртлăхĕ]]
| 24,13 км/ç (вăтам)
|-
| [[Тайăм (астрономи)|Тайăмĕ]]
| 1,85061°(о. С.э)
|-
| [[Долгота восходящего узла]]
| 49,57854°
|-
| [[Перицентрăн аргуменчĕ]]
| 286,46230°
|-
| [[Планета спутникĕсем|Спутниксем]]
| 2
|-
! bgcolor="#E8AB79" colspan="2" | '''Физика пахалăхĕсем'''
|-
| Экваториаллă [[радиус]]
| 3396,2 км<ref name=Seidelmann2007>{{cite journal
  | last= Seidelmann| first= P. Kenneth
  | coauthors= Archinal, B. A.; A’hearn, M. F.; et.al.
  | title= Report of the IAU/IAGWorking Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006
  | journal= Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy
  | volume=90 | pages=155–180 | year=2007
  | doi=10.1007/s10569-007-9072-y
  | url=http://adsabs.harvard.edu/doi/10.1007/s10569-007-9072-y
  | accessdate=2007-08-28 }}</ref><ref name=bfe>Best fit ellipsoid</ref>
|-
| Полярлă радиус
| 3376,2 км<ref name=Seidelmann2007/><ref name=bfe/>
|-
| style="vertical-align:top;" | [[Çаврăну эллипсоичĕ|Планета пичĕн лаптăкĕ]]
| 144 798 465&nbsp;км²
|-
| Хĕсĕнни
| 0,00648
|-
| style="vertical-align:top;" | [[Калăпăшĕ]]
| 16,318{{e|10}} км³
|-
| style="vertical-align:top;" | [[Йывăрăшĕ]]
| 0,64185{{e|24}} кг
|-
| Вăтам [[тачăлăх]]ĕ
| 3933 г/см³
|-
| Экватăрти йывăрăшăн вăйĕ
| 3,71 м/ç²
|-
| [[Иккĕмĕш космос хăвăртлăхĕ]]
| 5,027 км/ç
|-
| Сидерлĕ çаврăнăвăн тапхăрĕ
| 24,6229 сехет
|-
| [[Çаврăну хăвăртлăхĕ|Эквтăрти çаврăну йĕрлĕ хăвăртлăхĕ]]
| 868,22 км/ч
|-
| [[Планетăн çаврăну тĕнĕлĕн тайăмĕ|Çаврăну тĕнĕлĕ эклиптика тайăмĕ]]
| 25,19°
|-
| style="vertical-align:top;" | çурçĕр полюсĕнче [[Тӳррĕн хăпарни]]
| 21 сех. 10 мин 44 ç<br />317,68143°
|-
| Тайăнни
| 52,88650°
|-
| [[Альбедо]]
| 0,250 ([[Альбедо Бонда|Бонд]])<br />0,150 ([[Геометриллĕ альбедо|геом.альбедо]])
|-
! bgcolor="#E8AB79" colspan="2" |'''Планета пичĕн температури'''
|-
| Чи сивĕ
| 186 [[Кельвин|К]]
|-
| Вăтам
| 227 К
|-
| Чи вĕри
| 268 К <ref>{{cite web
 | title = Mars: Facts & Figures
 | publisher = NASA
 | url = http://solarsystem.jpl.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Mars&Display=Facts&System=Metric
 | accessdate = 2007-03-06 }}</ref>
|-
! bgcolor="#E8AB79" colspan="2" | '''[[Атмосфера|атмосферăн]] йышĕ'''
|-
| Планета питĕнчи пусăмĕ
| 0,7-0,9 к[[Паскаль (виçисем)|Па]] (0,007-0,009 [[атмосфера|атм]])
|-
| Йышĕ
| 95,72 % [[Углекислый газ|Угл. газ]] <br />
2,7 % [[Азот]] <br />
1,6 % [[Аргон]] <br />
0,2 % [[Йӳçлĕк]] <br />
0,07 % [[Сĕрĕм]] <br />
0,03 % [[Шыв]] пăсĕ <br />
0,01 % [[Азот йӳçĕлĕхĕ]] <br />
|-
! bgcolor="#E8AB79" colspan="2" | '''Таблицăна кĕскетни'''
|-
|о. С.э
|Хĕвел экваторĕнчен
|-
| align="center" colspan="2" |
|}

'''Марс''' — [[Хĕвел]]тен тăваттăмĕш çаврăшĕнчи, калăпăшĕпе [[Хĕвел системи]]нчи çиччĕмĕш [[планета]]. Марс, Хĕвел системин ытти планетисем пекех, [[антик]] [[пантеон]]ĕн вăрçă туррин — [[Категори:Рим халаплăхĕ|Марс]] ячĕпе — грек [[Арес]] турри). 

Чăвашла ăна ''Хĕрлĕ çăлтăр'' теççĕ.

== Ареографи ==
[[Ӳкерчĕк:MarsTopoMap-PIA02031 modest.jpg|thumb|Марсăн топографи картти]]

== Марс спутникĕсем ==
''Тĕп:'' [[Марс спутникĕсем]].

[[Марс]]ăн çутçанталăк спутникĕсем:
* [[Фобос]] [[file:Phobos symbol (bold).svg]]
* [[Деймос]] [[file:Deimos symbol (bold).svg]]

== Марса тĕпчени ==
[[Ӳкерчĕк:Mars views 001.jpg|thumb|Марс сăнĕ тĕрлĕ çулсенче.]]

== Çавăн пекех пăхăр ==
* [[Марса колонилемелли]]
* [[Олимп (Марс)|Олимп вулканĕ]]
* [[Маринер айлăмĕ]]
* [[Марс ячĕсем]]
* [[Терраформирование]]
* [[Марс гидросфери]]
* [[Марс Сфинксĕ]] (Марс пичĕ)

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* [http://www.google.com/mars/ Карта Google Mars] (с указанием гор, кратеров, областей, мест посадки КА); см. также карты [http://ltpwww.gsfc.nasa.gov/tharsis/Mars_topography_from_MOLA/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070809091322/http://ltpwww.gsfc.nasa.gov/tharsis/Mars_topography_from_MOLA/ |date=2007-08-09 }}, [http://www.astrolab.ru/cgi-bin/manager2.cgi?id=31&num=358] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060524152659/http://www.astrolab.ru/cgi-bin/manager2.cgi?id=31&num=358 |date=2006-05-24 }}, [http://ralphaeschliman.com/mars/mlassm2.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060504223815/http://ralphaeschliman.com/mars/mlassm2.pdf |date=2006-05-04 }} и [http://www.lpi.usra.edu/resources/mars_maps/1083/150dpi.jpg геологическую карту Марса].
* [http://marsrovers.jpl.nasa.gov/home/ Mars Exploration Rover Mission] Домашняя страница миссии марсианских исследовательских роверов. Содержит много фотографий с поверхности Марса, сделанных роверами.
* [http://ziv.telescopes.ru/rubric/astronomy/index.html?pub=8 Ж. Ф. Родионова, Ю. А. Илюхина. «Новая карта рельефа Марса» («Земля и Вселенная» № 2/2005)] — гипсометрическая карта полушарий Марса, таблицы латинских и русских терминов и названий форм рельефа Марса.
* [http://vivovoco.rsl.ru/VV/JOURNAL/NATURE/06_00/MARS/MARS.HTM В. Н. Жарков, В. И. Мороз «Почему Марс?» («Природа» № 6, 2000)]
* [http://vivovoco.nns.ru/VV/JOURNAL/NATURE/08_03/SURDIN.HTM Сурдин В. Г. «Величайшее противостояние Марса». («Природа» № 8, 2003)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050825031110/http://vivovoco.nns.ru/VV/JOURNAL/NATURE/08_03/SURDIN.HTM |date=2005-08-25 }}
* [http://scepsis.ru/library/id_1128.html Владимир Сурдин «Нужно ли человеку лететь на Марс?»]
* [http://www.vokrugsveta.ru/publishing/vs/archives/?item_id=667 Георгий Бурба «Поиск на планете Аэлиты»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080218152635/http://www.vokrugsveta.ru/publishing/vs/archives/?item_id=667 |date=2008-02-18 }}
* [http://x-mars.narod.ru/ Марс планети çинчен / Марс порталĕ # X-Mars]

{{Хĕвел системи}}

[[Категори:Марс]]
[[Категори:Планетăсемпе астероидсен ячĕсем]]