Мордва Республики страницӑн кодне пӑхни

{{cleanup}}
{{РФ субъекчĕ
|RuNm = Мордва Республики
|OfNm1 = Республика Мордовия
|OfNm2 = &nbsp;
|FSFlag = Flag of Mordovia.svg
|FSCoA = Coat of arms of Mordovia.svg
|FlagLnk = Мордва Республикин ялавĕ
|CoALnk = Мордва Республикин гербĕ
|FSMap = Map of Russia - Mordovia.svg
|FSCtrWhat = Тĕп хули
|FSCtrNm = [[Саранск]]
|AreaRnk = 72
|TotArea = 26&nbsp;200
|WaterPrcnt = кăштах кăна
|PopRnk = 62
|PopQty = 888&nbsp;766
|PopCtDate = 2002
|PopDens = 33,9
|FedDistrNm = [[Атăлçи федераллă округĕ]]
|EcRegNm = [[Атăл-Вятка районĕ]]
|CadNo = 13, 113
|LangLangs = s
|OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырăс]], [[ирçĕ чĕлхи|ирçĕ]], [[мăкшă чĕлхи|мăкшă]]
|HeadTtl = Пуҫлӑх
|HeadNm = [[Здунов Артем Алексеевич]]
|ViceTtl = Министрсен кабинечӗн председателӗ
|ViceNm =
|LegislTtl =
|LegislNm =
|FSAnthem = [[Мордва Республикин гимнĕ]]
|FSUTC = +0300
}}
[[Ӳкерчĕк:Mordovia03.png|thumb|250px|right]]

'''Мордва Республики''' е '''Мордови''' ([[мăкшă чĕлхи|мăкшӑ]] ''Мордовия Республиксь'', {{lang-myv|''Мордовия Республикась''}}, {{lang-ru|Республика Мордовия}}), — [[Раççей Федерацийĕ]]н субъекчӗ, [[Атăл федераци тăрăхĕ]], [[Атăл-Вятка районĕ|Атӑл-Вятка экономика районӗ]] кӗрекен республика. [[Тĕп хула|Тĕп хули]] — [[Саранск]]. Республикӑра виҫӗ патшалӑх чӗлхисем пур: [[ирçĕ чĕлхи|ирçĕпе]] [[мăкшă чĕлхи]]сем, [[вырăс чĕлхи]].

[[1930]] ҫулхи [[Нарăс, 10|нарăсăн 10]] Мордови автономи облаҫне ирҫӗсемпе мӑкшӑсемшӗн йӗркеленӗ, [[1934]] ҫулхи [[раштав, 20|раштавăн 20]] [[Мордови Автономлӑ Совет Социалист Республики|Мордови АССР]] ятне панӑ, [[1990]] ҫултанпа вара Мордови Республики ятлӑ.

Мордва Республики [[Чулхула облаçĕ|Чулхула]], [[Чĕмпĕр облаçĕ|Чӗмпӗр]], [[Пенза облаçĕ|Пенза]], [[Рязань облаçĕ]]семпе тата [[Чăваш Ен]]пе чикӗленет.

== Административлă пайĕсем ==
* [[Мордва Республикин Ардатов районĕ|Ардатов районĕ]]
* Атюрьевски районĕ
* [[Мордва Республикин Атяш районĕ|Атяш районĕ]]
* Большеберезниковски районĕ
* Большеигнатовски районĕ
* Дубенски районĕ
* Ельниково районĕ
* Зубово-Полянски районĕ
* [[Мордва Республикин Инсар районĕ|Инсар районӗ]]
* [[Мордва Республикин Ичалкă районĕ|Ичалкă районĕ]]
* Кадошкински районĕ
* Кочкуровски районĕ
* Краснослободски районĕ
* [[Мордва Республикин Лĕмпĕр районĕ|Лĕмпĕр районĕ]]
* Ромодановски районĕ
* Старошайговски районĕ
* [[Мордва Республикин Темников районĕ|Темников районĕ]]
* Теньгушевски районĕ
* Торбеевски районĕ
* Чамзински районĕ

== Культура, çутĕç ==
{{Çырмалла}}

== Тавралăхĕ ==
=== Юханшывсем ===
Мордва Республикинче 114 [[юханшыв]] юхать. Пысăккисем:
* [[Мăкшă (юханшыв)|Мăкшă]]
** [[Улатăр (юханшыв)|Улатăр]]
** [[Исса (юханшыв)|Исса]]
** [[Сатис (юханшыв)|Сатис]]
** [[Сивинь (юханшыв)|Сивинь]]
** [[Сăр (юханшыв)|Сăр]]
** [[Вад (юханшыв)|Вад]] 

== Халăхĕ ==
Халăх йышĕ — 840 400 çын ([[2008]])(856 800 çын [[2006]]) (866 600 — [[2005]]). Йышлăхĕ — 32,2 çын/çм² ([[2008]])(32,7 çын/çм² [[2006]]), хулара пурăнакансем —59,8 % ([[2008]])(59,2 % [[2006]]) (58,9 % — [[2005]]).

=== Наци шучĕпе ===
{| class="standard"
!Халăх ||Йышĕ, [[2002]] çулта, пин
|-
|[[Вырăссем]]
| 540 717 (60,8 %)
|-
|[[Мордвасем]]
| 283 861 (31,9 %)
|-
|[[Тутарсем]]
| 46 261 (5,2 %)
|-
|[[Украинсем]]
| 4 801 (0,5 %)
|-
|Урăххисем
| 13 126 (1,5 %)
|-
|}
'''Мордвасем''', — экзоэтноним, çак палăртупа Мордва Республикинче пурăнакан [[халăх]]сене кăтартаççĕ. Тĕрĕссипе, республикăра пурăнакан халăх мăкшăсем ирçесем çине пайланать.

Кашни йышĕн хăйĕн чĕлхи пур, хăйĕн йăли-йĕрки тата ытти уйрăмлăхĕсем. Вĕсем хушшинче тата икĕ пĕчĕк юшкăн пур. Ку '''терюхансем''' тата '''каратайсем'''. Пĕрремĕшсем XIX ĕмĕртех вырăс чĕлхине вĕреннĕ хыççăн вырăссем хушшинче çухалнипе пĕрех. Теприсем [[Тутарстан]]ра [[Атăл]]ăн сылтăм енчи çыран хĕрринчи виçĕ ялта пурăнаççĕ, [[тутар чĕлхи|тутарла]] тата [[вырăс чĕлхи|вырăсла]] калаçаççĕ.

Халăх йышĕ [[1970]] çулхи халăх çыравĕпе '''1 263''' пин çынна танлашнă. Кун чухне мăкшăпа ирçене уйăрман, пĕрле шутланă. [[2002]] çулхине Раççейре пурĕпе '''843,4''' пин мордва халăхĕ пурăннă. Мăкшасем '''49,6''' пин çын пулнă, ирçесем — '''84,4''' пин çын.

== Вуламалли ==
{{Çырмалла}}

== Каçăсем ==
* [http://zubova-poliana.narod.ru/history-ethnos.htm Мордва халăхĕн кун-çулĕ] {{ref-ru}}
* [http://www.e-mordovia.ru/ Патшалăх тытăмлăхĕн серверĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070703092231/http://www.e-mordovia.ru/ |date=2007-07-03 }}
* [http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=13 Мордва Республики «Вся Россия» хыпар кĕнекинче] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080302172045/http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=13 |date=2008-03-02 }}
* [http://www.fcmordovia.com/ «Мордовия» ФК]

{{commons|Category:Mordovia}}
{{Мордва Республики}}
{{Финн-укăр патшалăхĕсемпе автономисем}}
{{Атăл федераци тăрăхĕ}}

{{Mordov-geo-stub}}

[[Категори:Мордва Республики| ]]