Танк

Танк — çăпата-кустăрмаллă, тупăпа хĕçпăшалланнă броньăланă çапăçу машини.

Танк пулса тăни

Танкăсене Пĕрремĕш Тĕнче вăрçи вăхăтĕнче пĕрремĕш хут çапăçăва кĕртнĕ. Малтанхи кĕске маневрăллă вăрçă ĕçĕсем иртнĕ хыççăн, фронтсенче пĕртанлăх («Окоп вăрçи») пулса тăрать.

1919 —1938 тапхăрти танкăсем

Ӳкерчĕк:Bt7 6.jpg

БТ-7 танкĕ десантпа

1939—1945 тапхăрĕнчи вăрçă танкĕсем

«Шерман» (М4 «General Sherman») — АПШ çарĕн вăтам танкĕ. "Оверлорд çар ĕçĕ". 1944 год çулта Нормандие кĕнĕ чух танкĕ çине икĕ шнорхĕль лартнă. Пĕри — сывлăша çăтма, тепри тĕтĕм тухма.

Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи танк-тăвас ĕçе малалла ыткăнтарать. 6 çул хушшинче танксем унченхи çирĕм çулхи ӳсĕм турĕç. Танксен чылайăшĕ снаряда хирĕçле броняпа, хăватлă вăрăп вуллă тупăсемпе (152 мм таран) хӳтĕленчĕç, вăрçă вĕçĕнче каçхи (тепловисăллă) тĕллевсем (вĕсемпе СССРта вăрçăчченех хăтланса пăхнă), танкăн радиофикацийĕ тивĕçе çитрĕ. Танксене çапăçура усă курмалли меслетсем çӳллĕ ӳсрĕç. Вăрçăн пĕрремĕш тапхăрĕсенче нимĕçсен çарпуçĕсем пĕтĕм тĕнчене танк пĕрлешӳллĕ вăйĕсем оперативлă тата стратегиллĕ хупăрлама тата вăрçăна хăвăрт выляса илме пултарнине кăтартнă.

Иккĕмĕш Тĕнче вăрçинче танк-тăвакансен «тĕнчери ранк тапĕлĕнче» пĕрремĕш-иккĕмĕш вырăна совет тата нимĕç конструктăрĕсем тытса пынă. Нимĕç шкулĕ çине тăрсах броньă çирĕплетес тата кĕпçесене вăрăмлатас, приборсене (каçпа сăнамалли инфрахĕрлĕ хатĕрсем) лайăхлатас, машинăн ăшне хăтлăлатас тесе чылай ĕçленĕ, совет шкулĕ вара, ытларах технологилĕх тата нумай туса кăларас тĕллевпе тăрăшнă, тĕп тĕсĕллĕ танк (Т-34, КВ тата ИС) конструкцине кăшт çеç улăштарусене çав тери кирлĕ чух кăна кĕртнĕ. Совет танк шкулĕ çаплах артиллери хатĕрĕсемпе танксене тăнч тăвакан техникăн урăх тĕсĕсен ăнăçлă моделĕсене те хайланă. Америка шкулĕ, компоновкăпа технологилĕх енчен малтан ĕлкĕрсе пырайман пулсан та, вăрçа чарăннă тĕле темиçе уйрăм моделĕсене лайăх пахалахлă хурçăпа тарпа, çаплах радиофикациленĕ (пĕр танкра икĕ раци) ăсталаса çитернĕ. Чи ăнăçлă нимĕç танкĕсем Pz.IV (чылай шутлă), «Пантера» тата «Тигр» тата «Патша тигрĕ». Иккĕмĕш Тĕнче вăрçинче чи лайăх совет танкĕсем шутне вăтам танк Т-34 (тĕрлĕ варианчĕсенче, çав шутра кай варианчĕ Т-34-85 85 мм тупăн тĕрлĕ модификацийĕсемпе) тата йывăр танк ИС-2. Чи лайăх америка танкĕ — M4 Шерман, ăна СССР-а

Ленд-лизăпа чылай хисеп танк куçарнă.

Уйрăмах ăнăçсăр Хĕрлĕ Çаршăн бронетанк çухатăвĕсем Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин малтанхи уйăхĕсенче (çĕртме-чӳк, 1941) тата Курск çапăçăвĕнче (утă-çурла, 1943) шутланаççĕ. Çапла Курск-Белгород çапăçăвĕнче нимĕçсем 1280 танкпа штурм кĕпçи çухатнă, Хĕрлĕ Çар — 6064 виçе (Курск çапăçăвĕнчи бронетанк çухатăвĕсем), мĕншĕн тесен вермахтăн çĕнĕ конструкциллĕ танксем («Тигр» тата «Пантера») пулнă, ХÇ начар хӳлĕлевлĕ кивĕ çăмăл танксене (Т-60, Т-70) ĕçе кĕртнĕ пулнă.

Вăрçă хыççăн тапхăрти танкăсем

Вĕсем виçĕ пайран тăраççĕ.

**Хальхи хăшпĕр танкăсен хăвачĕ**
Хатĕрленĕ çĕршыв	Танк моделĕ	Çапăçури йăвăрлăхĕ, т	Двигателĕн хăвачĕ, л.в.	Удель хăвачĕ, л.с./т	двигатель тĕсĕ
Франци	Леклерк	54,6	1500	27,4	дизель двигателĕ
Раççей	Т-80У-М1	46,0	1250	27,2	газпа турбина двигателĕ
Украина	Т-84	46,0	1200	26,08	дизель двигателĕ
АПШ	М1А2 Aбрамс	62,5	1500	24,0	газпа турбинă двигателĕ
Германи	Леопард-2А5	62,5	1500	24,0	дизель двигатель
Россия	Т-90С	46,5	1000	21,5	дизель двигатель
Израиль	Меркава Mk.3	60,0	1200	20,0	дизель двигатель
Аслă Британи	Челленджер-2	62,5	1200	19,2	дизель двигатель

Куçаракан пайĕ

Пур танкăсен те гусеницисене кустаракан движитель пур, унăн малтанхи тĕсне 1818 çулта француз Дюбоше патент илнĕ. Çавăн пек куçару пайĕн конструкцийĕ пула танк çăмăллăнах çулçăр темĕн тĕрлĕ çĕрсенче çӳреме пултарать.

**Хăшпĕр паянхи танкăсен çĕр çине удельнăй ? пусăмĕ**
Туса кăларакан çĕршыв	Танкăн моделĕ	Çапăçури йывăрăшĕ, т	Çĕр çине удельнăй пусăмĕ, кг/см²
Германи	Леопард-2	62,5	0,85
Раççей	Т-90	46,5	0,85
Раççей	Т-80У	46,0	0,85
Украина	Т-84	46,0	0,93
Аслă Британи	Челленджер-2	62,5	0,98
Франци	Леклерк	54,6	1,00
АПШ	М1А2 Aбрамс	62,5	1,07

Хӳтĕлев

Хурçăпа хӳтĕлени (броньăлани)

Пайталлă хӳтлев

Динамикăллă хӳтлевĕ

Хĕçпăшалланăвĕ

Танкăн туппи

**Тупăпа хĕçпăшалланнă паянкунхи танкăсем**
Туса кăларакан çĕршыв	Танкăн моделĕ	Тупăн моделĕ	Тупă тĕсĕ	Тупăн калибрĕ, мм	Автоматлă авăрласси
Франци	Леклерк	CN-120-26 (52 калибăрлă вуллин тăршши)	яка вулăллă	120	+
Раççей	Т-80У-М1	2А46М-1 (тупă—перекен хатĕр)	яка вулăллă	125	+
АПШ	М1А2 Aбрамс	M256 (нимĕçсен, лицензипе туса кăлараççĕ, 44 калибăрлă вуллин тăршши)	яка вулăллă	120	-
Германи	Леопард-2А5	L44, Rh-M-120 лайăхлатнă варианчĕ, 55 (тепĕр пĕлерĕшсемпе 52) калибăрлă вуллин тăршшĕ	яка вулăллă	120	-
Израиль	Меркава Mk.3	MG-251	яка вулăллă	120	-
Аслă Британи	Челленджер-2	L30E4	Касса тунăскер	120	-
Раççей	Т-90	2А46М (тупă—перекен хатĕр)	align=center\|125	+

Танкăсен классификацийĕ

Хальхи тапхăрта танкăсене икĕ ушкăна пайлаççĕ:

Тĕп çапăçу танкĕсем, ОБТ (main battle tank, MBT) — çапăçури тĕп тĕллевсене пурнăçламаллисем. Ку танкăсем хăвăрт куçма пултараççĕ, хӳтĕленӳллĕхлĕ тата вăйлă перĕм хăвачĕллĕ;
Çăмăл танкăсем. Кусем шутне ятарлă ĕçсене татса пама пултараканнисем кĕреççĕ. Ялан тенĕ пекех, вĕсем тĕп танкĕсенчен начартарах хӳтĕленнĕ (çӳхе броньă, алюмини сплавов), хавшакрах хĕçпăшалланнă. Çакăн пек танкăсене сывлăш урлă та турттарма ансат (хăвăрт вăйсем), шырав-тĕпчевлĕ, шывра çӳрекен, танкăсене çунтараканни т. ы.те
Юлашки вахăтра пулемётлă танкăсен чĕрĕлĕвĕ пулать. Тĕслĕх: танка никĕсе хурса тунă ТПÇМ – танкăсене пулăшакан çапăçу машини, ăна çуртсен çӳллĕ хучĕсенче вырнаçнă гранатăперекенĕсене хирĕç вăрçмалли чухне усă кураççĕ.

Танкăсен пулас аталанăвĕсем

Вуламалли

Çавăн пекех пăхăр

Хăйкуçакан артиллери хатĕрĕ

Каçăсем

Вырăс чĕлхиллĕ

The Russian Battlefield;
Чобитка Васили бронетанк вулавăшĕ;
Пĕрремĕш Тĕнче вăрçи танкĕсем;
Совет танк асĕсем;
Танк ПТУР-тан шикленмест. Бронетанк хĕçпăшалĕпе техникине питĕ çивĕч пăшалтан хӳтĕлесси;
«Battlefield» сайчĕнчи танкăсем çинчен калани;
Иккĕмĕш Тĕнче вăрçинчи нимĕç танк асĕсем çинчен кĕске хыпар 2009 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 11-мӗшӗнче архивланӑ.;
Аттеçĕрĕн бронетанк техники 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ.;
Хурçăпа çулăм: вăрçăри танкăсем
Хурçă шăранчăкĕ
Германин танкĕсемпе хăйкуçакан пысăк кĕпçеллĕ тупăсем. 1933—1945 2006 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 9-мӗшӗнче архивланӑ.
Cайт посвящен истории развития и применения бронетанковой техники, а также, пехотного вооружения использовавшееся в боях на Восточном фронте.
Пĕрремĕш Тĕнче вăрçин танкĕсемпе броневикĕсем 2008 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.

Акăлчанла

ACHTUNG PANZER! Германин Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи тапхăрĕнчи бронетехники сайчĕ
Armour in action. Сайтра паянкунхи танкăсен фотоӳкерчĕкĕсем чылай 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче архивланӑ.

Шаблон:Танкăн куçăнакан пайĕ