Тьюринг, Алан страницӑн кодне пӑхни

{{Ăсчах
|Ят                  = Тьюринг Алан
|Тăван ят       = ''Alan Mathison Turing''
| Ӳкерчĕк             = Alan Turing az 1930-as években.jpg
| Анлăшĕ               = 260px
| Ӳкерчĕке ăнлантарни    =
|Алпусни              = 16 çулта.
|Çуралнă вăхăт       = {{ÇуралнăВăхăт|03|06|1912}}
|Çуралнă вырăн       ={{ÇуралнăВырăн|Лондон|Лондонта}} [[Англи]]
|Вилнĕ вăхăт          = {{ВилнĕВăхăт|07|06|1954}}
|Вилнĕ вырăн         = [[Вилмслоу]], [[Чешир]], [[Англи]]
|Гражданлăх          = Аслă Британи
|Ăслăх сфери        = [[математика]], [[логика]], [[криптографи]], [[информатика]]
| Ĕçлев вырăнĕ =   [[Кембридж университечĕ]], [[Наци физика лабораторийĕ]], [[Патшалăх çыхăнăвен центрĕ]], [[Манчестер университечĕ]]
| Ăсчах степенĕ=
| Ăсчах хисепĕ =
|Альма-матер          = [[Король колледжĕ, Кембридж]], [[Принстон университечĕ]]
|Ăслăлăх ертӳçи = [[Чёрч, Алонзо|Алонзо Чёрч]]
|Паллă вĕренекенсем   =[[Ганди Робин|Робин Ганди]]
|Паллă         = [[Тьюринг машини]]не тата [[Тьюринг тесчĕ|Тьюринг тестне]] шутласа кăларакан
|Чыславсемпе парнесем =
{{Британи империн орденĕ|çар|OBE}}, 
|Сайт =
}}

''' Алан Тьюринг ''' – (03.06.1912, [[Лондон]], [[Англи]]-  07.06.1954, [[Вилмслоу]], [[Чешир]], [[Англи]]) - [[математика]], [[логика]], [[криптография]], [[информатика]] енĕпе ĕçленĕ ăсчах. [[Тьюринг машини]]не тата [[Тьюринг тесчĕ|Тьюринг тестне]] шутласа кăларакан. [[Лондон король пĕрлĕхĕ]]н пайташĕ<ref name="БСЭ">{{Из|БСЭ|http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/141978/Тьюринг|заглавие=Тьюринг Алан Матисон|издание=3-е}}</ref>.

Вăл 1936-мĕш çулта сĕннĕ абстрактлă [[Тьюринг машини]] [[алгоритм]] ăнлавне формализациленĕ <ref name="frs">{{Cite journal 
| last1 = Newman | first1 = M. H. A. 
| authorlink = Max Newman
| doi = 10.1098/rsbm.1955.0019 
| title = Alan Mathison Turing. 1912–1954 
| journal = Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society
| volume = 1 
| pages = 253 
| year = 1955 
| jstor = 769256
| pmid =  
| pmc = 
}}</ref>, хальхи кунччен ăна нумай теорипе практика ĕçĕсенче усă кураççĕ. А. Тьюрингăн ĕçĕсем  [[информатика]] (çав шутра  [[искусствеллă интеллект]] теоринче) пысăк выран йышăнаççĕ<ref>{{cite book
 | last1 = Homer
 | first1 = Steven
 | last2 = Selman
 | first2 = Alan L.
 | authorlink =
 | coauthors =
 | title = Computability and Complexity Theory
 | publisher =
 | series =
 | volume =
 | edition =
 | date =
 | location =
 | page = 35
 | pages =
 | language =
 | url = http://books.google.com/?id=r5kOgS1IB-8C&pg=PA35
 | doi =
 | id =
 | isbn = 0-387-95055-9
 | mr =
 | zbl =
 | jfm =
 | year = 2001
 | accessdate =13 May 2011
}}</ref>.

2-мĕш тĕнче вăрçи вăхăтĕнче Тьюринг [[Блетчли-паркĕ]]нче вырнаçнă [[Патшалăх çыхăнăвен центрĕ]]нче ĕçленĕ. Унта Тĕнел çершывĕсен кочĕсемпе шифрĕсене уçма тăрашнă. Вăл нимĕç тинĕç-çар флочĕн çыхăну пĕлтĕвĕсен криптоанализне ертсе пынă. Тьринг темиçе меслет шутласа тупнă, çăв шутра нимĕçсен [[Энигма|Enigma шифраторĕн]] кодне уçакан ''[[Bombe]]'' машинин теори базине.
{{main|:ru:Криптоанализ «Энигмы»}}
[[Ӳкерчĕк:TuringBombeBletchleyPark.jpg|мини|left|«[[Bombe]]» дешифровка машини ]]

==Пичетленĕ ĕçĕсем==
* [http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper An extensive list of Turing’s papers, reports and lectures, plus translated versions and collections] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} BibNetWiki
* [http://academic.research.microsoft.com/Author/2612734 Список публикаций] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405103623/http://academic.research.microsoft.com/Author/2612734 |date=2013-04-05 }} на Microsoft Academic Search.
* '''Turing, Alan''' (October 1950), «[http://loebner.net/Prizef/TuringArticle.html Computing Machinery and Intelligence] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080702224846/http://loebner.net/Prizef/TuringArticle.html |date=2008-07-02 }}», Mind LIX (236): 433—460, doi: [http://dx.doi.org/10.1093%2Fmind%2FLIX.236.433 10.1093/mind/LIX.236.433], ISSN [https://www.worldcat.org/issn/0026-4423 0026-4423], retrieved 2008-08-18
* [http://purl.umn.edu/107493 Oral history interview with Nicholas C. Metropolis] — [[Институт Чарльза Бэббиджа]], Миннесотский Университет, г. Миннеаполис. Metropolis was the first director of computing services at [[Los Alamos National Laboratory]]; topics include the relationship between Alan Turing and [[Нейман, Джон фон|John von Neumann]]
== Литература ==
* {{кĕнеке|автор= Jon Agar |пуçелĕк=The government machine: a revolutionary history of the computer |ответственный= |ссылка= |место= |издательство=MIT Press |год=2003 |том= |страниц= |страницы= |isbn= 978-0-262-01202-7}}
* {{cite journal|title=The Mind and the Computing Machine: Alan Turing and others|journal=[[The Rutherford Journal]]|url=http://www.rutherfordjournal.org/article010111.html |editor = Jack Copeland|ref=harv}}
* Hodges, Andrew (27 August 2007). «[http://plato.stanford.edu/entries/turing/ Alan Turing]». In Edward N. Zalta. [[Стэнфордская философская энциклопедия|Stanford Encyclopedia of Philosophy]] (Winter 2009 ed.). Stanford University. Retrieved 10 January 2011.
* {{cite journal|last=Gray|first=Paul|date=29 March 1999|title=Computer Scientist: Alan Turing|journal=TIME|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,990624,00.html|ref=harv}}
* Gleick, James, ''[[The Information: A History, a Theory, a Flood|The Information: A History, A Theory, A Flood]]'', New York: Pantheon, 2011, ISBN 978-0-375-42372-7
* {{кĕнеке | автор = David Leavitt | year = 2007 | пуçелĕк = The man who knew too much: Alan Turing and the invention of the computer | издательство= Phoenix | isbn = 978-0-7538-2200-5 | ref = Leavitt }}
* Turing, Sara, ''[http://www.cambridge.org/asia/catalogue/catalogue.asp?isbn=9781107020580 Alan M. Turing]'', Centenary Edition, Cambridge University Press, 2012, ISBN 978-1-107-02058-0
* {{кĕнеке|автор = Andrew Hodges | год = 1992 | пуçелĕк = Alan Turing: the enigma | | издательство =Burnett Books | isbn = 0-04-510060-8 | ref = Hodges }}
* {{кĕнеке |автор = A.P. Mahon | пуçелĕк = The History of Hut Eight 1939–1945 | издательство= UK National Archives Reference HW 25/2 | ujl = 1945 | ссылка = http://www.ellsbury.com/hut8/hut8-000.htm  | ref = Mahon }}
* {{кĕнеке | автор = Conel Hugh O'Donel Alexander | год =  1945 | пуçелĕк = Cryptographic History of Work on the German Naval Enigma | ссылка = http://www.ellsbury.com/gne/gne-000.htm | издательство= The National Archives, Kew, Reference HW 25/1|ref= Alexander}}
* {{кĕнеке| автор = B. Jack Copeland | пуçелĕк = Colossus: The secrets of Bletchley Park's code-breaking computers | год = 2006 | издательство= Oxford University Press | isbn = 978-0-19-284055-4 | ref = Copeland }}
* {{статья |автор=Ю. В. Матиясевич |пуçелĕк=Алан Тьюринг и теория чисел |издание=[[Математическое просвещение]] |выпуск=17 |год=2013 |страницы=6—34 |ссылка=http://www.mccme.ru/free-books/matpros/mph.pdf}}

==Каçăсем==
{{Commons|}}
* [http://www.adeptis.ru/vinci/m_part1_2.html Фотографии]
* Г. Далидович ''«Заметки об искусственном интеллекте: [http://old.russ.ru/netcult/20001130_dalido.html маргаритки Тьюринга] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161225035410/http://old.russ.ru/netcult/20001130_dalido.html |date=2016-12-25 }}, [http://old.russ.ru/netcult/20001210_dalido.html Энигма Тьюринга] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191026173032/http://old.russ.ru/netcult/20001210_dalido.html |date=2019-10-26 }}, [http://old.russ.ru/netcult/20001220.html Яблоко Тьюринга] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191008220307/http://old.russ.ru/netcult/20001220.html |date=2019-10-08 }}»''
* [http://fb2lib.net.ru/book/61607 ''Роберт Харрис''. '''Enigma'''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120223110609/http://fb2lib.net.ru/book/61607 |date=2012-02-23 }}
* [http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper Список статей, отчетов и лекций Тьюринга] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }}{{ref-en}}
* [http://inf.1september.ru/1999/art/turing.htm Иван Первачев «Алан Тьюринг»]
* {{cite web|url=http://lleo.me/dnevnik/2013/12/26_turing.html|title=Алан Тьюринг и Блечли Парк|accessdate=2013-12-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6PazSCQWn|archivedate=2014-05-15}}
== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

[[Категори:Математиксем]]
[[Категори:Криптографсем]]