Узбек чĕлхи страницӑн кодне пӑхни

{{Чĕлхе
|ят               = Узбек чĕлхи
|тăван ят         = Oʻzbek tili, Ўзбек тили, ئۇزبېك تیلى
|патшалăхсем      = [[Узбекистан]], [[Афганистан]], [[Таджикистан]], [[Кăркăсстан]], [[Казахстан]], [[Туркменистан]], [[РФ]], [[Турци]], [[Иран]], [[Китай]]
|официаллă чĕлхе  = {{UZ}} <br>
{{AFG}} (регионри чĕлхе хăшпĕр çурçĕр провинцисенче)<ref name="Афганистан" />
|йĕркелекен       = [[Ташкентри Алишер Навои ячĕллĕ узбек чĕлхин патшалăх университечĕ]]
|категори         = [[Еврази чĕлхисем]]
|классификаци     = ''[[Алтай чĕлхисем]]'' (тавлашуллă)
:[[Тĕрĕк чĕлхисем|Тĕрĕк турачĕ]]
::[[Карлук чĕлхисем|Карлук ушкăнĕ]]
::: [[Карлук-хорезм чĕлхисем|Карлук-хорезм кĕçĕн ушкăнĕ]]
}}
[[File:Idioma uzbeko.png|right|thumb|Узбек чĕлхин ареалĕ {{legend|#1E90FF|Ытларахăшĕ пуплет}} {{legend|#87CEEB|Сахалрахăшĕ пуплет}}]]

'''Узбек чĕлхи''', — [[тĕрĕк чĕлхисем]] шутне керекен [[чĕлхе]], [[Узбекистан]]ăн патшалăх чĕлхи. Тĕнчере пурĕпе çак чĕлхепе 18 миллиона яхăн çын калаçать. Ытларахăшĕ [[Узбекистан]]ра пурăнать. Çавăн пекех узбек чĕлхин ареалĕ — [[Таджикистан]], [[Тутарстан]] [[Кăркăсстан]], [[Афганистан]] тата [[Туркменистан]]. [[Лексика|Лексикипе]] тата [[грамматика|грамматикипе]] [[уйгур чĕлхи]]пе çывăх.

[[Фонетика|Фонетикине]], [[Грамматика|грамматикине]], тата [[лексика|лексикине]] [[перс чĕлхи]] пысăк витĕм кӳнĕ.

== Истори ==
== Аваллăх тата ирхи вăтам ĕмĕрсем ==

== Ҫырулӑхӗ ==
{{main|Узбек çырулăхĕ}}
[[1928]] çулчен çырулăхĕ [[арап алфавичĕ]] çинче тытăнса тăнă, [[1940]] çулчен — [[латин алфавичĕ]] çинче, [[1992]] çулчен — [[кириллица]] çинче. [[1992]] çул хыççан каллех латиница алфавитне усă курма пуçланă.
{| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.3em; line-height: 2.5em; text-align: center;"
| style=«width:3em;» |А а
| style=«width:3em;» |B b
| style=«width:3em;» |D d
| style=«width:3em;» |Е е
| style=«width:3em;» |F f
| style=«width:3em;» |G g
| style=«width:3em;» |H h
| style=«width:3em;» |I i
| style=«width:3em;» |J j
| style=«width:3em;» |K k
|-
| style=«width:3em;» |L l
| style=«width:3em;» |М m
| style=«width:3em;» |N n
| style=«width:3em;» |О о
| style=«width:3em;» |P p
| style=«width:3em;» |Q q
| style=«width:3em;» |R r
| style=«width:3em;» |S s
| style=«width:3em;» |Т t
| style=«width:3em;» |U u
|-
| style=«width:3em;» |V v
| style=«width:3em;» |X x
| style=«width:3em;» |Y y
| style=«width:3em;» |Z z
| style=«width:3em;» |Oʻ oʻ
| style=«width:3em;» |Gʻ gʻ
| style=«width:3em;» |Sh sh
| style=«width:3em;» |Ch ch
| style=«width:3em;» |Ng ng
| style=«width:3em;» |ʼ
|}

ISO 639 тăрăх чĕлхе кочĕ '''uz''', '''uzn'''.


== Çав. пекех ==
* [[Хорезм-тĕрĕк чĕлхи]]
* [[Чагатай чĕлхи]] (ĕлĕкхи узбек чĕлхи)
* [[Кăркăсстанри узбек чĕлхи]]

== Литература ==
* {{кĕнеке|автор=Баскаков Н. А.|пуçелĕк=Историко-типологическая фонология тюркских языков|яваплă=Отв. ред. член-корр. АН СССР [[Тенишев Эдхям Рахимович|Э. Р. Тенишев]]|вырăн=М.|издательство=Наука|çул=1988|страниц=208|isbn=5-02-010887-1|ref=Баскаков}}
* {{кĕнеке|автор=Исматуллаев Х. Х.|пуçелĕк=Самоучитель узбекского языка|вырăн=Ташкент|издательство=Ўқитувчи|çул=1991|страниц=145}}
* {{кĕнеке|автор=Кононов А. Н.|пуçелĕк=Грамматика современного узбекского литературного языка|вырăн=М., Л.|издательство=Издательство АН СССР|çул=1960|ref=Кононов}}
* {{кĕнеке|автор=Ходжиев А. П.|пай=Узбекский язык|пуçелĕк=Языки мира: Тюркские языки|вырăн=М.|издательство=Институт языкознания РАН|çул=1996|страницы=426—437|сери=Языки Евразии|isbn=5-655-01214-6|ref=Ходжиев}}
* {{кĕнеке|автор=Boeschoten, Hendrik|пай=Uzbek|пуçелĕк=The Turkic Languages|яваплă=Edited by Lars Johanson and Éva Á. Csató|издательство=Routledge|çул=1998|страницы=357—378|ref=Boeschoten}}
* {{кĕнеке|автор=Johanson, Lars|пай=Uzbek|пуçелĕк=Concise Encyclopedia of Languages of the World|яваплă=Keith Brown, Sarah Ogilvie|издательство=Elsevier|çул=2009|страницы=1145—1148|isbn= 978-0-08-087774-7|каçă=https://books.google.com/books?id=F2SRqDzB50wC&pg=PA1146|ref=Johanson}}

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем|refs=
<ref name="Афганистан">Согласно статье 16 [[Конституция Афганистана|Конституции Афганистана]] (2004) узбекский язык является официальным для регионов, в которых он используется большинством населения.</ref>
}}

== Каçăсем ==
{{Interwiki|uz|Bosh Sahifa|узбекском|лого=Wikipedia-logo-v2-uz.svg}}
{{wiktionarycat|type= узбекского языка|category=Узбекский язык}}
* [http://russian-uzbek.ru Русско-узбекский и узбекско-русский словари и разговорники (латиница и кириллица)]
* [http://sahifa.tj/russko_uzbekskij.aspx Русско-узбекский словарь]

{{Тĕрĕк чĕлхисем}}
{{Узбек чĕлхи}}
{{Узбексем}}

[[Категори:Тĕрĕк чĕлхисем]]
[[Категори:Узбек чĕлхи| ]]
[[Категори:Узбекистан чĕлхисем]]
[[Категори:Афганистан чĕлхисем]]
[[Категори:Казахстан чĕлхисем]]
[[Категори:Таджикистан чĕлхисем]]
[[Категори:Туркменистан чĕлхисем]]
[[Категори:Китай чĕлхисем]]