Шупăр

Aged Chuvash women in workaday costumes
Ку ватă хĕрарăмсем кĕпе çийĕн шупăр тăхăннă

Etna festivalo "Ponto de amikeco" (Tjumeno, 2024)
Арçын валли хатĕрленĕ шупăр

Шупăр, çулла сулхăнрах чухне тăхăнмалли çиелти тум. Ытларах хĕрарăмсен шутланать, анчах та арçынсен те пур. Ахаль ĕç халачĕпе танлаштарсан, пилĕк тĕлĕнчен касса майлаштараççĕ, тĕрĕсемпе илемлетеççĕ.

Ҫырса кӑтартни

Kazan Volga region costumes (2024-02-06)
Ку сăнри арçын çинче шупăр, хăрарăм çинче вара вăл япала çук

Хыспа пĕр ретре тăрать темелле. Анчах та унран тĕсĕпе уйрăлса тăрать.

Шупăр шурă тĕслĕ пулсан, хыс вара тĕксĕм тĕслĕ: хура, кăвак, симĕс, хăмăр. Ытти енĕпе вара шупăр тата хыс — йĕкĕрешсем пек. Сăмахсарсенче ку к çапла палăраннă. М. Скворцовăн:

шубыр — летняя верхняя одежда женщин из белого полотна

Н. Ашмаринăн:

шопăр, летний женский кафтанчик из белого полотна. Якейк. Шопар çулахи томтир (хĕрарăм йосавĕ). СПВВ. ТА. Шопăр — шур пир халат. КАХ. Шупăр — шурă пиртен çĕлĕнĕ сăхман. ЩС. Шупăр, летняя поддевка, мужская и женская. Из мужчин надевают только старики. Золотн. 241. Летом чуваши носят белый холщевый кафтан — шопăр. Альш. Çиелтен тата шурă шупăр тăхăна-тăхăна янăччĕ вĕсем. А.-п. й. 60. Пукане шупăрне те, мăйи-шӳлкемине те, шăрçине те тилле хывса парать. Кан. Эсĕ шухăшпа (так!) шупăр çĕленĕрен пирĕн план 69 проччăн кăна тулнă. Абыз. Пӳрт тăрăнче тĕрлĕ шупăр выртать. (Çăлтăрсем). Орау. Пирĕн ваттисем хăйсене вилсен тăхăнтартса выртарма шупăр çĕлеттерсе хураççĕ.

В. Егоровăн:

шупăр. «летний женский кафтан из белого полотна». По-видимому, заимствовано из финно-угорских языков; манси шуп «рубаха», хант. шабур, мар. шовыр, шавыр «поддёвка из холста».

Юрăри тĕслĕх

Несĕлсем савса ят панă,
Шупашкарăмăр, сана.
Пурнăçра ялан упранă
Сан ятна та сан чысна.
Шурă, шурă Шупашкарăм,
Шурă шупăр тăхăнсан,
Эх, илемлĕ эс, хуламăр,
Хамăр ырă пулнăран.
Акăш евĕр курăнатăн
Анлă Атăл хĕрринче,
Çирĕп шанчăк çурататăн
Ĕçлĕ халăх чĕринче.
Шурă, шурă Шупашкарăм,
Шурă шупăр тăхăнсан,
Эх, сăпайлă эс, хуламăр,
Хамăр сапăр пулнăран
Тăвалла пулсан та харсăр
Утмалла сан малалла.
Ут, хуламăр, ывăнмасăр —
Улăп йăхĕ санпала.
Шурă, шурă Шупашкарăм,
Шурă шупăр тăхăнсан,
Эх, мăнаçлă эс, хуламăр,
Хамăр сумлă пулнăран.
Шупашкар! Шупашкар!

Çавăн пекех

• Хыс
• Халат

Вуламалли

• Беловинский Л. В. Поддёвка // Иллюстрированный энциклопедический историко-бытовой словарь русского народа. XVIII — начало XIX в. / под ред. Н. Ерёминой. — М.: Эксмо, 2007. — С. 496. — 784 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-699-24458-4.
• Буровик К. А. Поддёвка // Красная книга вещей: Словарь. — М.: Экономика, 1996. — С. 4344. — 215 с. — ISBN 5-282-01639-7.
• Поддевать // Толковый словарь живого великорусского языка : в 4 т. / авт.-сост. В. И. Даль. — 2-е изд. — СПб. : Типография М. О. Вольфа, 1880—1882.
• Глинкина Л. А. Поддёвка // Иллюстрированный словарь забытых и трудных слов русского языка: ок. 7000 единиц: более 500 ил. / Л. А. Глинкина; худож. М. М. Салтыков. — М.: Мир энциклопедий Аванта+, 2008. — С. 237. — 432 с. — ISBN 978-5-98986-208-5.
• Поддёвка // Товарный словарь / И. А. Пугачёв (главный редактор). — М.: Государственное издательство торговой литературы, 1959. — Т. VII. — Стб. 150—151.
• Кирсанова Р. М. Поддёвка // Костюм в русской художественной культуре 18 — первой половины 20 вв.: Опыт энциклопедии / под ред. Т. Г. Морозовой, В. Д. Синюкова. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1995. — С. 218—219. — 383 с.: ил. с. — 50 000 экз. — ISBN 5-85270-144-0.
• Поддёвка // Русский традиционный костюм: Иллюстрированная энциклопедия / Авт.: Н. Соснина, И. Шангина. — СПб.: Искусство — СПб, 2006. — С. 227—228. — 400 с. — 3000 экз. — ISBN 5-210-01612-9.