Юман страницӑн кодне пӑхни

{{Taxobox
| name = Юман
| image file = Marktræ (Quercus).JPG
| image descr = Юман. <br /> Çитĕннĕ йывăçăн сăнĕ
| regnum = Ӳсентăрансем
| divisio = [[Покрытосеменные]]
| classis = [[Двудольные]]
| ordo = [[Букоцветные]]
| familia = [[Бук йышшисем]]
| genus = '''Юман'''
| latin = {{btname|Quercus|[[L.]]}}
| wikispecies = Quercus
| section name = Тĕссем
| section text = <center>[[#Чи паллă тĕссем|''Текста вулăр'']]<br />Çавăн пекех '''''[[Юман ăрачĕн тĕсĕсем]] пăхăр'''''</center>
| commons = Category:Quercus
| itis = 19276
| ncbi = 3511
}}

'''Юман''' ({{lang-la|Quercus}}), — бук евĕрлисем {{bt-ruslat|Бук йышшисем|Fagaceae}} шутне кĕрекен çулçăллă [[йывăç]]. Ăрат йышне 600 ытла [[Биологи тĕсе|тĕс]] кĕрет. 

Юман  çирĕп те тĕреклĕ. Йĕкеле пула юмансене ыттисенче уйăрма çăмăл. Юман  чăваш халăх халапĕсенче пĕрмай тĕл пулакан йывăç.Чăвашсем ывăлĕсене паттăр пулччĕр тесе Юман ят панă.

Çутçанталăкра юманăн [[ареал]]ĕ —[[Çурçĕр çур чăмăрĕ]]н [[вăтам климат]]лă регионĕсем. Кăнтăр чикки —[[тропик]] çӳллĕ тăвĕсем.

== Çырса ăнлантарни ==
[[Ӳкерчĕк:Illustration Quercus robur0 clean.jpg|thumb|left|Юман [[Томе Отто Вильгельм|О. В. Томе]] çырнă ''Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz'' кĕнекинчи ботаника капăрлатăвĕ, 1885]]

== Паллă тĕссем ==
[[Ӳкерчĕк:Quercus ilex rotundifolia.jpg|thumb|200px|[[Испани]] айламĕнчи [[чуллă юман]]]]
[[Ӳкерчĕк:oak leaves.jpg|thumb|right|Шурлах юманĕн ([[Quercus palustris]]) çулçисем.]]

== Физика пахалăхĕсем ==
[[Ӳкерчĕк:Cork oak trunk section.jpg|thumb|right|Пăкă юманĕн ''Quercus suber'' каснă вырăнĕ.]]
Юман  [[йывăç]]ĕ хытă, çирĕп, тачă, йывăр. Йывăç пахалăхĕ ӳснĕ вырăн çĕрĕнчен килет:

== Халăх каларăшсем ==
[[Ӳкерчĕк:Oak in Bialowieza3('Tsar' Oak).jpg|thumb|right|[[Юман-Патша]] — [[Беловеж пущи]]н чи ватă юманĕ.]]
* Юман çинче нумай йĕкел — сивĕ хĕле
* Юман çулçи тухмасăр [[ыраш]] ан ак<ref>{{кĕнеке|автор=|пай=|пуçелĕк=Дары природы / [[В. А. Солоухин]], Л. В. Гарибова, А. Д. Турова и др.|тăван ят=|каçă=|яваплă=С. Л. Ошанин хатĕрл.|кăларăм=|вырăн=М.|издательство=Экономика|çул=1984|том=|страницăсем=14|страница=304|сери=|isbn=|тираж=100000}}</ref>.
* Юман [[каврăç]] умĕн çулçăна кĕрсен типĕ çу пулать<ref name="Стрижёв">''Стрижёв А. В.'' Календарь русской природы. — 3-е изд., перераб. — М.: Моск. рабочий, 1981. — С. 208, 211, 213.</ref>.

== Кăсăк фактсем ==
* Хăвăл-Юман ({{lang-en|Holly King}}) тата Юман-Патша ({{lang-en|Oak King}}) — [[Англи|акăлчан]] [[фольклор]]ĕн ĕмĕрĕпех тăшман пулнă [[Хăвăл Юман тата Юман-Патша|персонажсем]].
* [[:en:Quercus_virginiana|Вирджин юманĕнчен]] тунă [[USS Constitution|карап]] бортне тупăран пенĕ йĕтресем шăтарайман.

== Çавăн пекех пăхăр ==
* [[Стелмуж юманĕ]]
* [[Юман-Патша]]
* [[Кайзер юманĕ (Берлин)]]

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Вуламалли ==
* ''Высоцкий Г. Н.'' О дубравах в Европейской России и их областях // Лесной журнал. 1913. № 1-2. С. 154—171.

== Каçăсем ==
{{Навигаци
|Тема         = Юман
|Портал       = 
|Викисăмахсар  = юман
|Викиверентӳкĕнеки  = 
|Викицитатник = Юман
|Викивулавăш     = 
|Викитĕссем     = 
|Викиçĕнхыпарсем  = 
|Викисклад    = 
|Метавики     = 
|Проект       = 
|Родовод      = 
}}

* [http://www.deby.bialowieza.pl Oaks in Bialovieza] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060409122449/http://www.deby.bialowieza.pl/ |date=2006-04-09 }}{{ref-en}}
* [http://www.greatoaks.eu ''Choose the most imppressive oak in Europe (English)''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181119234939/http://www.greatoaks.eu/ |date=2018-11-19 }}
* [http://www.reznoe.ru/wood1.php свойства и характеристики дуба] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100801111419/http://www.reznoe.ru/wood1.php |date=2010-08-01 }} {{ref-ru}}
* {{GRIN|genus|10203}}{{ref-en}} <small>2009 çулхи кăрлачăн 24-мĕшĕнче тĕрĕсленĕ </small>
* {{EOL|32233}}{{ref-en}} <small>2009 çулхи кăрлачăн 24-мĕшĕнче тĕрĕсленĕ </small>
* [http://plants.usda.gov/java/profile?symbol=QUERC ''Юман''] USDA NRCS сайтĕнче {{ref-ru}}
* [http://oaks.forest.ru «Еврази юманĕсем» программа] {{ref-ru}}
* [http://www.deby.bialowieza.pl/ang/index.php5 Oaks from Bialowieza Forest] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080506151257/http://www.deby.bialowieza.pl/ang/index.php5 |date=2008-05-06 }}{{ref-en}}

{{stub}}

[[Категори:Еврази флори]]
[[Категори:Африка флори]]
[[Категори:Çурçĕр Америка флори]]
[[Категори:Кăнтăр Америка флори]]
[[Категори:Бук йышшисем]]
[[Категори:Йывăçсем]]