Египет: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
2-мĕш йĕрке: 2-мĕш йĕрке:


== Этимологи ==
== Этимологи ==
"Египет" палăрту икĕ сăмахран пулса тăрать: икĕ+пат(ша/лăх). 20-мĕш (династи) ăру тапхăрĕнче шумерсен [[Нил]] çинчи патшалăхĕн иккĕне (Çӳлти тата Аялти патшалăхсене) пайлану кăтартăвĕ курăнма тытăнать — çĕршыва икĕ патша тытса тăраççĕ.
"Египет" палăрту икĕ сăмахран пулса тăрать: икĕ+пат(ша/лăх). 20-мĕш (династи) ăру тапхăрĕнче шумерсен [[Нил]] çинчи патшалăхĕн иккĕне пайлану (Çӳлти тата Аялти патшалăхсене) кăтартăвĕ курăнма тытăнать — çĕршыва икĕ патша тытса тăраççĕ.


== Истори ==
== Истори ==

20:39, 14 Раштав уйӑхӗн 2007 вӑхӑтри верси

Еги́пет (грек. Αίγυπτος) — çурçĕр-тухăç Африкăра тата Азин пайĕнче (Синай çурутравĕ) вырнаçнă патшалăх; малтан — аял Нил шывĕн çумĕнчи йăрăм çĕр, кайран — çумри анлăрах территори; çавăн пекех çак территоринчи тем чухлĕ патшалăх тытăмлăхĕсемпе административла çĕрĕсем:

Этимологи

"Египет" палăрту икĕ сăмахран пулса тăрать: икĕ+пат(ша/лăх). 20-мĕш (династи) ăру тапхăрĕнче шумерсен Нил çинчи патшалăхĕн иккĕне пайлану (Çӳлти тата Аялти патшалăхсене) кăтартăвĕ курăнма тытăнать — çĕршыва икĕ патша тытса тăраççĕ.

Истори

  • Династичченхи Египет — фараонсен пĕрремĕш династийĕ Египета йĕркеличчен (пирĕн эрăччен 3100), икĕ патшалăхран тăнă:
  • Авалхи Египет (Пирĕн эрăччен IV ĕмĕртен пуçласа I пинçуллăх варриччен) — фараон династийесем тытăмĕнчи патшалăх; пĕрремĕш перси (Пирĕн эрăччен 525), е иккĕмĕш перси (пирĕн эрăччен 343) вăрçи хыççăн пĕтет.
  • Ахеменидсен Египечĕ — Ахеменидсен перси империн улттăмĕш сатрапийĕ, пирĕн эрăччен 525—332 çç.тĕрекленсе ларнă.
  • Эллиниллĕ Египет (е Птоломейсен Египечĕ, пирĕн эрăччен 332—30 çç.) — вассаллă (пăхăнăвлă) эллиниллĕ патшалăхĕ (тĕп хули — Александри), Египета Александр Македонский çĕнтернĕ хыççăн йĕркеленĕ, Птоломей «династийĕ» ертсе пынă.
  • Рим Египечĕ — Рим Империн провинцийĕ, образованная в 30 г. до н. э. после победы Октавиана Августа над Марком Антонием и Клеопатрой. Существовала до раздела Римской Империи.
  • Висанти Египечĕ —Висанти Империн провинцийĕ, IV—VII ĕмĕрсем.
  • Араб Халифачĕн Египет провинцийĕ; пирĕн эрăри 640—642 çç.; Багдад халифачĕ аркансан уйрăм патшалах пулса тăрать — Каир халифачĕ (973—1517);
  • Çум-патшалăх Египет, Осман импери шутĕнчи, 1517 — 1914;
  • Египет султаначĕ (1914—1922) — британи протекторачĕнче.
  • Египет патшалăхĕ (1922—1953) — ирĕклĕхлĕ патшалăх, анчах та акăлчансен оккупациллĕ çарĕсем тăнă.
  • Египет республики (1953—1958).
  • Пĕрлешнĕ Араб Республики (ПАР, 1958—1971) — Египетпа Сири пĕрлешӳллĕ патшалăх; Сири 1961 тухнă, вара çак официаллă ятпа Египет çинчен çеç каланă.
  • Арабсен Египет Республики (АРЕ, 1971) — хальхи ячĕ;
  • Египет 1972—1977 çç. Ливипе Сирипе пĕрле Араб Республикисен Федерацине кĕнĕ.

Вулавăш

  • История древнего мира. М.: Наука, 1989:
  • Энциклопедический словарь. Том I. М.: Большая советская энциклопедия, 1953.