Вепс чĕлхи: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

Интерактивная навигация по истории

← Унчченхи тӳрлетӳ Малалли тӳрлетӳ →

Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр

ВизуальныйВикитекст

Йӗркешерӗн

11:11, 13 Чӳк уйӑхӗн 2008 вӑхӑтри верси

Вепс чĕлхи (вепсле: vepsän kel), — вепссем калаçакан чĕлхи. Балтика-финн ушкăнне кĕрекен финн-угор чĕлхи.

2002 çулхи перепись тăрăх вепс чĕлхипе калаçма пĕлекенсен шучĕ 5800. 3 дилекчĕ пур: çурçĕрри, вăррăммипе кăнтăрри.

Тĕпчени

Вепс чĕлхине тĕпчеме Эллиас Лённрот пуçланă. Вăл 1853 çулта пĕрремĕш вепс чĕлхи çинчен кăтартса паракан статьине çырнă. Август Альквист 1850 çулсенче вепс пурăнакан çĕрĕ тăрăх çӳренĕ, фольклор материалне пухса шведле-вепсле сăмахсарне хатĕрленĕ. 1913 çулта пĕрремĕш вепсле-вырăсла сăмахсар тухнă. 1930 çулсенче вепс çырулăхне аталантарма пуçласан, латиница çинчен никĕслекен алфавитне усă курнă. Лениннград облаçĕнчи Видла, Ошта, Капша, Шола тата Оята хулисенче 49 пуçламăш тата 5 вăтам вепс шкулĕ уçнă. 1937 çулччен 19 шкул кĕнеки, вепсле-вырăсла сăмахсар, вуламалли кĕнекесем пичетлесе кăларнă.

Вăрçă хыççăн вепс шкулĕсем хупалнă, телленмелле мар вепс чĕлхи пĕтсе кая пуçланă. Вепс чĕлхи çĕмьере калаçни валли çĕç пулса тăнă.

1990 çулсен пуçламăшĕнче лару-тăрăвĕ кăштах лайăхланнă: Карелире вепс чĕлхине аталантаракан программа ĕçлесе пырать. Вепс чĕлхипе «Kodima» ("Тăван çĕршыв") хаçат тухать.

Алфавичĕ

1930 çулсенче латиница усă курса çырнă:

A a	Ä ä	B b	C c	Ç ç	D d	E e	F f
G g	H h	I i	J j	K k	L l	M m	N n
O o	Ö ö	P p	R r	S s	Ş ş	T t	U u
V v	Y y	Z z	Ƶ ƶ	ı	’

1937 кирилица çине куçтарма тăрăшнă пулин те, вăл сарăлма кайман. Паян кун диакритика паллисене усă курса латиницăпа çыраççĕ.:

A a	B b	C c	Č č	D d	E e	F f	G g
H h	I i	J j	K k	L l	M m	N n	O o
P p	R r	S s	Š š	Z z	Ž ž	T t	U u
V v	Ü ü	Ä ä	Ö ö	’

Пĕтĕм историнче вепс чĕлхипе 70 кĕнеке пичетленĕ. Чылайăшĕ - вĕренӳ вуламалли. Вепс чĕлхи хальхи чи паллă литература ĕçченĕ Николай Абрамов сăвăçă. Вепс чĕлхине Петразаводскри Лённрот ячĕллĕ гимназире вĕрентеççĕ, тата факультатив майĕпе Ленинград облаçĕнчи хăш-пĕр шкулсенче вĕренме май параççĕ. Çавăн пекех ăна виçĕ институтра вĕрентеççĕ: Петразоводскри университетре, Карели педагогика институтĕнче, Санкт-Петербургри патшалăх университетĕнчи Çурçĕр халăхĕсен институтĕнче.

Чĕлхе тĕслĕхĕсем

Minä pagižen vepsän kelel. (Эпĕ вепс чĕлхипе калаçатăп)
Minä armastan sindai. (Эпĕ сана юрататăп)
Kuna sinä mäned? (Ăçта эсĕ каятăн?)
Тоšta völ kerdan, en el'genda. (Тата кала, ăнланмастăп)

Каçăсем

Санкт-Петербургри Вепссен Пĕрлешĕвĕ
Вепс канашлăвĕ
Вепс вики
Нина Зайцева. Вепс чĕлхи историйĕ (вырăсла, финнла)

@@ 1-мĕш йĕрке: / 1-мĕш йĕрке: @@
 [[Ӳкерчĕк:Veps bukvar.jpg|thumb|Вепс букварĕ]]
-Вепс чĕлхи (вепсле: ''vepsän kel'''), — [[вепссем]] калаçакан чĕлхи. [[Балтика-финн ушкăнĕ|Балтика-финн ушкăнне]] кĕрекен [[финн-угр чĕлхисем|финн-угор]] чĕлхи.
+'''Вепс чĕлхи''' (вепсле: ''vepsän kel''), — [[вепссем]] калаçакан чĕлхи. [[Балтика-финн ушкăнĕ|Балтика-финн ушкăнне]] кĕрекен [[финн-угр чĕлхисем|финн-угор]] чĕлхи.
-[[2002]] çулхи [[2002 çулхи Раççěй халăх переписě|перепись]] тăрăх вепс чĕлхипе калаçма пĕлекенсен шучĕ 5800. 3 дилекчĕ пур: çурçĕрри, вăррăммипе кăнтăрри.
+[[2002]] çулхи [[2002 çулхи Раççĕй халăх переписĕ|перепись]] тăрăх вепс чĕлхипе калаçма пĕлекенсен шучĕ 5800. 3 дилекчĕ пур: çурçĕрри, вăррăммипе кăнтăрри.
 == Тĕпчени ==
@@ 12-мĕш йĕрке: / 13-мĕш йĕрке: @@
 == Алфавичĕ ==
 çулсенче латиница усă курса çырнă:
 {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
@@ 90-мĕш йĕрке: / 90-мĕш йĕрке: @@
 == Чĕлхе тĕслĕхĕсем ==
 * Minä pagižen vepsän kelel. (Эпĕ вепс чĕлхипе калаçатăп)
 * Minä armastan sindai. (Эпĕ сана юрататăп)
@@ 103-мĕш йĕрке: / 102-мĕш йĕрке: @@
 {{Финн-угр чĕлхисем}}
 [[Категори:Вепс чĕлхи]]
-[[Категори:Раççей чĕлхисем]]
 [[Категори:Финн-угр чĕлхисем]]
+[[Категори:Раççей чĕлхисем]]
 [[af:Wepsies]]
 [[br:Vepseg]]
 [[ca:Vepse]]
-[[ce:Вепс мотт]]
 [[de:Wepsische Sprache]]
+[[et:Vepsa keel]]
 [[en:Veps language]]
+[[myv:Вепссэнь кель]]
-[[eo:Vepsa lingvo]]
 [[es:Idioma vepsio]]
-[[et:Vepsa keel]]
+[[eo:Vepsa lingvo]]
-[[fi:Vepsän kieli]]
-[[fiu-vro:Vepsä kiil]]
 [[fr:Vepse]]
 [[gl:Lingua vepsa]]
-[[hu:Vepsze nyelv]]
-[[it:Lingua vepsa]]
-[[ja:ヴェプス語]]
 [[ko:벱스어]]
+[[it:Lingua vepsa]]
-[[myv:Вепссэнь кель]]
+[[hu:Vepsze nyelv]]
 [[nl:Wepsisch]]
-[[nn:Vepsisk språk]]
+[[ja:ヴェプス語]]
 [[no:Vepsisk]]
+[[nn:Vepsisk språk]]
+[[ce:Вепс мотт]]
 [[pl:Język wepski]]
 [[ru:Вепсский язык]]
 [[se:Vepsägiella]]
+[[fi:Vepsän kieli]]
 [[sv:Vepsiska]]
 [[uk:Вепська мова]]
+[[fiu-vro:Vepsä kiil]]

п • с • т Финн-укăр чĕлхисем
Перĕм	коми (коми-зырян • коми-перĕм • коми-язьва) • удмурт

Укăр	венгр • манси • хантă

Финн-атăл	Мари (улăх-тухăç мари • туçи мари)

Мордва	мăкшă • ирçе

Балтиçум-финн	вепс • водь • ижор • карел (тĕвер карел • ливвик диалекчĕ • людик диалекчĕ) • лив • финн (квен • меянкиели) • эстон (кăнтăр эстон • вырус)

Саами	баби † • инари • йоканьга • кемь † • кильди • колтта • луле • пите • çурçĕр саами • уме • кăнтăр саами

Классифицилеменнисем	меря † • мещер † • мурăм †
† — çухалнă чĕлхесем