Çурма аркану тапхăрĕ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
нет описания правки
Çĕнни: Квантлă мехнаника системăн (пайăрка, тĕш, атом, энерги шайĕ т.ы.) '''Çурма аркану тапхăрĕ''' — систе… |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
1-мĕш йĕрке:
{| class="wikitable" align=right
! Çурма аркану<br>тапхăрĕн<br>шучĕ !! Пайĕ<br>юлни!! colspan=2| Процентпа <br>юлни
|-
| 0 || <sup>1</sup>/<sub>1</sub> ||align=right style="border-right-width: 0; padding-right:0"| 100||style="border-left-width: 0"|
|-
| 1 || <sup>1</sup>/<sub>2</sub> ||align=right style="border-right-width: 0; padding-right:0"| 50||style="border-left-width: 0"|
|-
| 2 || <sup>1</sup>/<sub>4</sub> ||align=right style="border-right-width: 0; padding-right:0"| 25||style="border-left-width: 0"|
|-
| 3 || <sup>1</sup>/<sub>8</sub> ||align=right style="padding-right:0; border-right-width: 0"| 12||style="border-left-width: 0; padding-left:0"|.5
|-
| 4 || <sup>1</sup>/<sub>16</sub> ||align=right style="border-right-width: 0; padding-right:0"| 6||style="border-left-width: 0; padding-left:0"|.25
|-
| 5 || <sup>1</sup>/<sub>32</sub> || align=right style="border-right-width: 0; padding-right:0"|3||style="border-left-width: 0; padding-left:0"|.125
|-
| 6 || <sup>1</sup>/<sub>64</sub> || align=right style="border-right-width: 0; padding-right:0"|1||style="border-left-width: 0; padding-left:0"|.563
|-
| 7 || <sup>1</sup>/<sub>128</sub> ||align=right style="border-right-width: 0; padding-right:0"| 0||style="border-left-width: 0; padding-left:0"|.781
|-
| ... || ... ||colspan=2| ...
|-
| ''n'' || 1/2<sup>''n''</sup> || colspan=2|100(1/2<sup>''n''</sup>)
|}
Квантлă мехнаника системăн ([[пайăрка]], тĕш, [[атом]], энерги шайĕ т.ы.) '''Çурма аркану тапхăрĕ''' — система 1/2 пулаяслăхпа арканакан вăхăт ''T''<sub>½</sub>. Нумай пĕрне-пĕри пăхăнман пайăркаракан тăракан ансмбĕлĕ сăнасан, пĕр çурма аркану тапхăрĕнче арканман пайăркасен шучĕ икĕ хут чакать. Термина экспонентла арканакан системăсенче кăна усă курма юрать.
Икĕ çурма аркану тапхăрĕнче пĕтем пайăркасем арканаççĕ теме çук. Кашни çурма аркану тапхăрĕнче арканман пайăркасен шучĕ икĕ хут чакнă май, 2 ''T''<sub>½</sub> иртсен малтанхи пайăркасен 1/4 пайĕ юлать, 3''T''<sub>½</sub> иртсен - 1/8 пайĕ.
Арканман пайăркасен ''p'' пайĕ вăхăта ''t'' çакăн пек пăхăнать:
<math>\frac{N(t)}{N_0} \approx p(t) = 2^ {-t/T_{1/2}} </math>.
[[Категори:Физика]] [[Категори:Радиохастарлă аркану]]▼
Çурма аркану тапхăрĕ, вăтам пурăнас вăхăчĕ <math>\tau</math> и [[аркану константи]] <math>\lambda</math> çак шайлашупа çыхăннă:
<math>T_{1/2} = \tau \ln 2 = \frac{\ln 2}{\lambda}</math>.
ln2 = 0,693… , пулнă май çурма аркану тапхăрĕ пурăнас вăхăчĕнчен 30 % яхăн сахалрах.
Тĕрлĕ [[изотоп]]сен çурма аркану тапхăрĕ птиĕ улшăнса тăрать. Хăшпĕр изотопсен вăл çăккунтăн миллионмĕш пайĕнчен пĕчĕкрех,хăшпĕр изотопсен, сăмахран, [[уран]]238 е [[тори]]232 валли вăл 4,498*10<sup>9</sup> тата 1,389*10<sup>10</sup> çула çитет.
1 кг уранта 1 çеккунтра миçĕ аркану пулнине шутлама çăмăл. Кирек хăш элементăн атăм виçи чухлĕ граммра 6,02*10<sup>23</sup> [[атом]] пулни паллă.
Çавăнпа ''n'' = ''KN''(''t''<sub>2</sub> — ''t''<sub>1</sub>) формулăпа кашни çекунтра 1 кг уранта арканакан атомсен шутне тупатпăр. Çулталăкра 365*24*60*60 çекунтне шута илетпĕр.
: <math>\frac{0,693}{4,498\cdot10^{9}\cdot365\cdot24\cdot60\cdot60} \frac{6,02\cdot10^{23}}{238} \cdot 1000 = 12\cdot10^6</math>.
Шутласан, çекнтра 12 миллион атом арканине пĕлетпĕр. Анчах ку 1 кг уранăн питĕ сахал пайĕ пулать.
<math>\frac{12 \cdot 10^6 \cdot 238}{6,02\cdot10^{23}\cdot1000} = 47\cdot10^{-19}</math>.
: <math>47 \over 10 000 000 000 000 000 000 </math>.
Каллех радиактивлă арканун тĕп законĕ ''KN''(''t''<sub>2</sub> — ''t''<sub>1</sub>) патне таврăнса ăна статистикăлла закон тесе калатпăр. Кашни тапхăрта яаланах пайăркасен яланах пĕр пайĕ арканать, анчах хăш пайăрка арканасси паллă мар. Çавăнпа ку закон пайăркасен шучĕ пысăк пулсан кăна тĕрĕс ĕçлĕт. Пайăркасен шучĕ сахал пулсан закон çирĕп пунăçламанса та пултарать.
==Каçăсем==
(акăлчанла)
* [http://www.nucleonica.net NUCLEONICA Nuclear Science Portal]
* [http://www.nucleonica.net:81/wiki/index.php/Help:Decay_Engine NUCLEONICA wiki: Decay Engine]
* [http://www.facstaff.bucknell.edu/mastascu/elessonshtml/SysDyn/SysDyn3TCBasic.htm System Dynamics - Time Constants]
<!--Interwikis-->
| |||