Нумайхысаклăх

Нумай хысаклăх, тĕрĕсрех виçĕ виçеллĕ нумай хысаклăх — аялти никĕссене тивĕçтерекен виçĕ виçеллĕ евклид уçлăхĕнчи вĕçĕмлĕ шутлă тӳрем нумай кĕтеслĕхĕсен пĕрлешĕвĕ:

1. кирек епле нумай кĕтеслĕхĕн кашни енĕ çав хушăрах урăх (тепĕррин çеç), «çумĕнчи» ятлă нумай кĕтеслĕхĕн енĕ пулать;
2. (çыхăнуллăх) Нумай хысаклăхăн кирек епле нумай кĕтеслĕхĕнчен çумĕнчисем урлă каçса кирек епле нумай кĕтеслĕхе çитме пулать.

Çак нумай кĕтеслĕхсене хысаксем, вĕсен енĕсене — нумай хысаклăхăн аяк пĕрчисеми, тăррисене — тăрăсем тесе палăртаççĕ. Нумай хысаклăхсенчен ахаллисем — кăрăлчăк нумай хысаклăхсем, евклид уçлăхĕн чаракланă нумайлăх айĕн чиккийĕ вĕçĕмлĕ çурма уçлăхсен шучĕсен пĕр пĕрне касса кайнă пайĕ пулать.

Нумай хысаклăхăн ăнланăвне индуктивлă виçелĕх енчен пĕтĕмлетсе, n-виçеллĕ нумай хысаклăх теççĕ.

Палăртăвăн виçĕ варианчĕ

Нумай хысаклăх палăртăвĕн 2 шухăш-пĕлтерĕшĕ:

• 1. Тӳрем хупăнчăк хуçăлчăксем (пĕр-пĕрне касса каяканнисем пулсан та);
• 2. Хуçăлчăксемпе карталанă тӳремĕн пайĕсем.

Иккĕмĕш тĕслĕхĕнче нумайкĕтеслĕх татăкĕсенчен çыпăçтарнă çийĕ нумайхысаклăх пулать.

Çак çи хăйне хăйех касса каять пулсан, вăл геометри кĕлеткин тулли çийĕ пулать, вăлах нумай хысаклăх шутланать; çакăнтан виççĕмĕш палăрту çуралать.