Кремний: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Santăr (Сӳтсе яв | хушни)
Çĕнни: {{Элементсен периодикăллă системи2}} {{Хими элеменчĕ | имя = Кремни/Silicium (Si) | символ = Si | номер = 14 | внешний...
 
Santăr (Сӳтсе яв | хушни)
пТӳрлетӗве ӑнлантарман
66-мĕш йĕрке: 66-мĕш йĕрке:
[[1825 год]]-мĕш çулта [[швеци]] химикĕ [[Берцелиус, Йёнс Якоб|Йёнс Якоб Берцелиус]] фторлă кремнипе SiF<sub>4</sub> кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( {{lang-la|silex}} — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ [[Гесс Герман Иванович|Германом Гесс]] [[1834]]-меш çулта кĕртнĕ . ( {{lang-grc|κρημνός}} — «ту».
[[1825 год]]-мĕш çулта [[швеци]] химикĕ [[Берцелиус, Йёнс Якоб|Йёнс Якоб Берцелиус]] фторлă кремнипе SiF<sub>4</sub> кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( {{lang-la|silex}} — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ [[Гесс Герман Иванович|Германом Гесс]] [[1834]]-меш çулта кĕртнĕ . ( {{lang-grc|κρημνός}} — «ту».
==Физика пахалăхĕсем==
==Физика пахалăхĕсем==
[[Ӳкерчĕк:Silicon-unit-cell-3D-balls.png|left|Кремнин чĕнтĕр тытăмĕ]]
[[Ӳкерчĕк:Silicon-unit-cell-3D-balls.png|left|200px|Кремнин чĕнтĕр тытăмĕ]]
Кремни чĕнтĕр тытăмĕ кĕвер чул пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах.
Кремни чĕнтĕр тытăмĕ кĕвер чул пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах.
==Усă курни==
==Усă курни==

09:43, 8 Раштав уйӑхӗн 2010 вӑхӑтри верси

{{{1}}}
Атом номерĕ {{{2}}}
Ансат япалалăхăн курăмĕ {{{3}}}
Атом палăрăмĕсем
Атом масси
(моль масси)
{{{4}}} а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ {{{5}}} пм
Ионизаци энергийĕ
(пĕрремĕш электрон)
{{{6}}} кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ {{{7}}}
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус {{{8}}} пм
Ион радиусĕ {{{9}}} пм
Электронегативлăх
(Полинг шучĕпе)
{{{10}}}
Электрод потенциалĕ {{{11}}}
Оксидлав капашĕсем {{{12}}}
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх {{{13}}} г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш {{{14}}} Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх {{{15}}} Вт/(м·K)
Шăрану температури {{{16}}} K
Шăраннин пайлавла ăшши {{{17}}} кДж/моль
Вĕрев температури {{{18}}} K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ {{{19}}} кДж/моль
Моль калăпăшĕ {{{20}}} см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ {{{21}}}
Решетке периочĕ {{{22}}} Å
c/a танлашăнни {{{23}}}
Дебай температури {{{24}}} K
Si 14
28,0855
[Ne] 3s2 3p2
Кремни

Si символпа палăртаççĕ (лат. Silicium).

Истори

1811-мĕш çулта Франци ăсчахĕсем Гей-Люссак Жозеф Луи тата Тенар Луи Жак уйăрнă.

Ячĕ пулни

1825 год-мĕш çулта швеци химикĕ Йёнс Якоб Берцелиус фторлă кремнипе SiF4 кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( лат. silex — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ Германом Гесс 1834-меш çулта кĕртнĕ . ( ав.гр. κρημνός — «ту».

Физика пахалăхĕсем

Кремнин чĕнтĕр тытăмĕ
Кремнин чĕнтĕр тытăмĕ

Кремни чĕнтĕр тытăмĕ кĕвер чул пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах.

Усă курни

Применение

1993-мĕш çулхи STMicroelectronics фирмăн 62E40 Микроконтроллерĕ. Кантăкĕ хыçĕнче кремни кристалĕ çинчи электричество схеми курăнать
1993-мĕш çулхи STMicroelectronics фирмăн 62E40 Микроконтроллерĕ. Кантăкĕ хыçĕнче кремни кристалĕ çинчи электричество схеми курăнать

Техника кремнийĕ:

  1. металургинче чĕртавар (йĕс, силумин); шăранчăксен пахалăхне улăштарма хушаççĕ (трансформатор хурçисем) ;
  2. тасатнă (литературăра «umg-Si») тата поликристал кремние тумалли чĕртавар;
  3. силан тумалли чĕртавар;
  4. хăшпĕр чухне техника кремнипе тата тимĕрпе шăранчăкне (ферросилици) хирте водород тума усă кураççĕ;
  5. хĕвел батарейисем тума.

Каçăсем

Вуламалли

  • Самсонов. Г. В. Силициды и их использование в технике. Киев, Изд-во АН УССР, 1959. 204 стр. с илл.
  • Алёшин Е. П., Алёшин Н. Е. Рис. Москва, 1993. 504 стр. 100 рис.

Асăрхавсем

Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA