Кремний: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Çĕнни: {{Элементсен периодикăллă системи2}} {{Хими элеменчĕ | имя = Кремни/Silicium (Si) | символ = Si | номер = 14 | внешний... |
пТӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
66-мĕш йĕрке: | 66-мĕш йĕрке: | ||
[[1825 год]]-мĕш çулта [[швеци]] химикĕ [[Берцелиус, Йёнс Якоб|Йёнс Якоб Берцелиус]] фторлă кремнипе SiF<sub>4</sub> кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( {{lang-la|silex}} — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ [[Гесс Герман Иванович|Германом Гесс]] [[1834]]-меш çулта кĕртнĕ . ( {{lang-grc|κρημνός}} — «ту». |
[[1825 год]]-мĕш çулта [[швеци]] химикĕ [[Берцелиус, Йёнс Якоб|Йёнс Якоб Берцелиус]] фторлă кремнипе SiF<sub>4</sub> кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( {{lang-la|silex}} — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ [[Гесс Герман Иванович|Германом Гесс]] [[1834]]-меш çулта кĕртнĕ . ( {{lang-grc|κρημνός}} — «ту». |
||
==Физика пахалăхĕсем== |
==Физика пахалăхĕсем== |
||
[[Ӳкерчĕк:Silicon-unit-cell-3D-balls.png|left|Кремнин чĕнтĕр тытăмĕ]] |
[[Ӳкерчĕк:Silicon-unit-cell-3D-balls.png|left|200px|Кремнин чĕнтĕр тытăмĕ]] |
||
Кремни чĕнтĕр тытăмĕ кĕвер чул пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах. |
Кремни чĕнтĕр тытăмĕ кĕвер чул пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах. |
||
==Усă курни== |
==Усă курни== |
09:43, 8 Раштав уйӑхӗн 2010 вӑхӑтри верси
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Сĕлтĕлле металсем | Сĕлтĕлле-çĕрле металсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Çăмăл металсем | Металлоидсем | Инертлă газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
{{{1}}} | |
---|---|
Атом номерĕ | {{{2}}} |
Ансат япалалăхăн курăмĕ | {{{3}}} |
Атом палăрăмĕсем | |
Атом масси (моль масси) |
{{{4}}} а. е. м. (г/моль) |
Атом радиусĕ | {{{5}}} пм |
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон) |
{{{6}}} кДж/моль (эВ) |
Электронсен конфигурацийĕ | {{{7}}} |
Химилле палăрăмсем | |
Ковалентла радиус | {{{8}}} пм |
Ион радиусĕ | {{{9}}} пм |
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе) |
{{{10}}} |
Электрод потенциалĕ | {{{11}}} |
Оксидлав капашĕсем | {{{12}}} |
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем | |
Тачăлăх | {{{13}}} г/см³ |
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш | {{{14}}} Дж/(K·моль) |
Ăшăяраслăх | {{{15}}} Вт/(м·K) |
Шăрану температури | {{{16}}} K |
Шăраннин пайлавла ăшши | {{{17}}} кДж/моль |
Вĕрев температури | {{{18}}} K |
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ | {{{19}}} кДж/моль |
Моль калăпăшĕ | {{{20}}} см³/моль |
Ансат япалалăхăн кристалл решетки | |
Решетке тытăмĕ | {{{21}}} |
Решетке периочĕ | {{{22}}} Å |
c/a танлашăнни | {{{23}}} |
Дебай температури | {{{24}}} K |
Si | 14 |
28,0855 | |
[Ne] 3s2 3p2 | |
Кремни |
Si символпа палăртаççĕ (лат. Silicium).
Истори
1811-мĕш çулта Франци ăсчахĕсем Гей-Люссак Жозеф Луи тата Тенар Луи Жак уйăрнă.
Ячĕ пулни
1825 год-мĕш çулта швеци химикĕ Йёнс Якоб Берцелиус фторлă кремнипе SiF4 кали металне хутшăнтарса таса кремни уйăрнă. Çĕнĕ элемента «силици ( лат. silex — вут чул сăмахран). Вырăсла «кремни» ятне раççей химикĕ Германом Гесс 1834-меш çулта кĕртнĕ . ( ав.гр. κρημνός — «ту».
Физика пахалăхĕсем
Кремни чĕнтĕр тытăмĕ кĕвер чул пекех, кубла гранĕпе центăрланă. Анчах атомсем хушши пысăкрах пулнă май кристалĕн çирĕплĕхе сахалрах.
Усă курни
Применение
Техника кремнийĕ:
- металургинче чĕртавар (йĕс, силумин); шăранчăксен пахалăхне улăштарма хушаççĕ (трансформатор хурçисем) ;
- тасатнă (литературăра «umg-Si») тата поликристал кремние тумалли чĕртавар;
- силан тумалли чĕртавар;
- хăшпĕр чухне техника кремнипе тата тимĕрпе шăранчăкне (ферросилици) хирте водород тума усă кураççĕ;
- хĕвел батарейисем тума.
Каçăсем
Кремний Викиампарта? |
Вуламалли
- Самсонов. Г. В. Силициды и их использование в технике. Киев, Изд-во АН УССР, 1959. 204 стр. с илл.
- Алёшин Е. П., Алёшин Н. Е. Рис. Москва, 1993. 504 стр. 100 рис.