Китай Халăх Республики: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Mjbmrbot (Сӳтсе яв | хушни)
п r2.7.1) (робот улăштарчĕ: qu:Chunwa Runallaqta Republika
п r2.7.1) (робот улăштарчĕ: kbd:Хъутей Джылэ Республикэ
306-мĕш йĕрке: 306-мĕш йĕрке:
[[ka:ჩინეთი]]
[[ka:ჩინეთი]]
[[kab:Ccinwa]]
[[kab:Ccinwa]]
[[kbd:Джылэ Республикэ Китай]]
[[kbd:Хъутей Джылэ Республикэ]]
[[kg:Sina]]
[[kg:Sina]]
[[kk:Қытай]]
[[kk:Қытай]]

16:02, 6 Ака уйӑхӗн 2011 вӑхӑтри верси

Zhōnghuá rénmín gònghéguó

Китай

Китай ялавĕ Китай гербĕ
Патшалăх чĕлхисем китай чĕлхи
Тĕп хула Пекин
Чи пысăк хула Шанхай
Председатель Ху Цзиньтао
Патшалăх Канашлăвĕн премьерĕ Вэнь Цзябао
Лаптăкĕ
 - Пĕтĕмпе
4 вырăнта
9 596 960 км2
Халăх йышĕ
 - Пĕтĕмпе(2004)
 - Йышлăхĕ
1 вырăнта
1 298 847 624
135/км²
Валюта ячĕ Юань
Вăхăт тăрăхĕ ГВ +08 пуçласа +08 таран
Патшалăх гимнĕ Китай патшалăхĕн гимнĕ
Тетел доменĕ .cn
Тел. префиксĕ 86

Китай (китай. 中国 Чжунго, «вăтам çĕр çинчи патшалăх» пек вуланать), — Азин Хĕвелтухăç енче вырнаçнă патшалăх. Çын шучĕпе чи нумайи шутланать. Пурĕ 1,3 млрд. яхăн çын пурăнать. Культури питĕ пуян та авалхискер. Официаллă Китай Халăх Республики ятлă. Кĕскен КХР.

Çĕр лаптăкĕпе Китайран пысăккисем Раççей, АПШ, Канада. КХРпа юнашар пурĕ 14 патшалăх вырнаçнă: Афганистан, Бутан, Мьянма, Инди, Казахстан, Киргизи, Лаос, Монголи, Непал, КХДР, Пакистан, Раççей, Таджикистан тата Вьетнам.


Халăхĕсем

Китайри халăх йышлăхĕ, 2005.

Китай историийĕн тапхăрĕсем

Китай историллĕ ăслăлăхĕнче йышăннă хронологиллĕ таблица

Çулсем Патшалăх (ăру)
Пирĕн эрăччен
пирĕн эрăччен 2357пирĕн эрăччен 2255 Кăссайлă тăрăм Яо
пирĕн эрăччен 2255пирĕн эрăччен 2205 Кăссайлă тăрăм Шунь
2205 до н. э.1766 до н. э. Кăссайлă ăру Ся
пирĕн эрăччен 1766пирĕн эрăччен 1122 Шан-Инь ăрăвĕн йăла-йĕрки хыпарĕсем
пирĕн эрăччен 1122пирĕн эрăччен 247 Чжоу ăрăвĕн йăла-йĕрки хыпарĕсем
пирĕн эрăччен 246пирĕн эрăччен 207 Цинь ăрăвĕн йăла-йĕрки хыпарĕсем
пирĕн эрăччен 206220 н. э. Шан-Инь ăрăвĕн йăла-йĕрки хыпарĕсем (çав шутра Анăç Ханьпирĕн эрăччен 20625, Тухăç Хань25220)
Пирĕн эра
220264 Вэй ăрăвĕ, Виçпатшалăх
265420 Цзинь ăрăвĕ (Анăç Цзинь: 265—316, Тухăç Цзинь: 317—420)
420479 Сун ăрăвĕ
479501 Ци ăрăвĕ
502556 Лян ăрăвĕ
557588 Чэнь ăрăвĕ
589618 Суй ăрăвĕ
618907 Тан ăрăвĕ
907959 Пиллĕк ăру тапхăрĕ
9601279 Сун ăрăвĕ
12801368 Юань ăрăвĕ (монгол)
13681644 Мин ăрăвĕ
16441911 Цин ăрăвĕ (маньчжур)
19121949 Китай республики
юпа, 1 1949 Китай Халăх Республики

Халăх çыравĕсем

Китайра халăх çыравне 1953, 1964 тата 1982 çулсенче ирттернĕ. 1987 çулта ертӳлĕх тепĕр çыравне 1990 çулта ирттернĕ, хыççăн кашнине — 10 çулра пĕрр. 008 180 738 çын кăтартнă 1982 çулхи халăх çыравĕ унченхи кĕ çыравĕнчен (1953—582 млн) тĕрĕсрех шутланать. 1982 çултанхинче тĕнче йĕркеленӳлĕхĕсем те пулăшнă, çав шутра 15,6 млн доллар панă ОПН пурăнакан халăх фондĕ (UNFPA).

2000 халăх çырăвĕпе Китайра 1,2 млрд çын пурăннă.

  • Паянкунхи халăх: 1 329 349 388 (2007, оценка)
  • Халăх ӳсĕмĕ: 0,606 % (2007)
  • Çурални: 13,45 ача 1000 çын çине (2007)
    • 1,73 ача пĕр хĕрарăм çине (2006)
  • Вилĕмлĕх: 7 вилĕм 1000 çын çине (2007)
  • Пулас пурнăç тăсăлăвĕ: 72,58 çул (2007)
    • арçынсен: 70,89 çул (2007)
    • хĕрарăмсен: 74,46 çул (2006)

Çуллăх:

  • 0-14 çулсем: 20,8 % (ар. 145 461 833; хĕр. 128 445 739) (2006)
  • 15-64 çулсем: 71,4 % (ар. 482 439 115; хĕр. 455 960 489) (2006)
  • 65 çултан аслăрах: 7,7 % (ар. 48 562 635; хĕр. 53 103 902) (2006)

Арлăх:

  • Çуралнă чух: 1,12 ар./хĕр. (2006)
  • 15 çулччен: 1,13 ар./хĕр. (2006)
  • 15-64 çулсем: 1,06 ар./хĕр. (2006)

КХР (историпе хальхи кун-çуллăхĕ)

Пурăнакан халăх тата Китайăн ака-суха çĕр лаптăкĕ:[1]

Çул Ака çĕр лаптăкĕ, млн. цин Халăх, млн. çын Пĕр çын çинеллĕх ака çĕр лаптăкĕ, му
1661 5.5 105.3 5.2
1675 6.1 101.7 6
1724 7.2 130.6 5.5
1753 7.8 183.7 4.3
1766 7.8 208.1 3.8
1812 7.9 361.6 2.2
1833 7.4 398.9 1.9
1850 7.7 432.2 1.8

Тавралăхĕпе транспорчĕ

Китайăн чукун çулĕсен эрешĕ (China Railways)

Автомобиль çулĕсен тăсăлăвĕ (ялсенчисене шута илсе) 3,5 млн çм. Хальхи нумай ярăмлă автострадăсен пĕтĕмлĕ тăсăлăвĕ 2006 çул вĕçне 45,3 пи çм (2006 çулта 4,3 пин çм автострада туса хунă) çитнĕ.

Чукун çулĕсен пĕтĕмлĕ тăсăлăвĕ China Railways 2006 çул вĕçнелле 76,6 пин çм (2006 году 1,2 пин çм хутшăннă) çитнĕ.[2] 2006 çулта чи çӳллĕ сăртлă (тинĕс шайĕнчен 5072 м çуллĕ) чукун çула Тибетре тума $4,2 млрд ĕçе янă .

Хуçалăхĕ

Юань

Халăхĕ

КХР халăх улшăнăвĕ.

Китай хулисем

Шаблон:Китай хулисем

Çавăн пекех пăхăр

Каçăсем

Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link GA

  1. ^ http://hist1.narod.ru/Science/China/China1.htm
  2. ^ «О развитии транспортной инфраструктуры в Китае». БИКИ, 04.12.07 г.