Финн чĕлхи: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
п робот хушрĕ: kaa:Fin tili |
п Bot: Migrating 129 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1412 (translate me) |
||
28-мĕш йĕрке: | 28-мĕш йĕрке: | ||
{{Link FA|lmo}} |
{{Link FA|lmo}} |
||
{{Link FA|pl}} |
{{Link FA|pl}} |
||
[[ab:Суоми бызшәа]] |
|||
[[af:Fins]] |
|||
[[als:Finnische Sprache]] |
|||
[[an:Idioma finés]] |
|||
[[ang:Finnisc sprǣc]] |
|||
[[ar:لغة فنلندية]] |
|||
[[ast:Finlandés]] |
|||
[[az:Fin dili]] |
|||
[[ba:Фин теле]] |
|||
[[bat-smg:Soumiu kalba]] |
|||
[[be:Фінская мова]] |
|||
[[be-x-old:Фінская мова]] |
|||
[[bg:Фински език]] |
|||
[[bn:ফিনীয় ভাষা]] |
|||
[[br:Finneg]] |
|||
[[bs:Finski jezik]] |
|||
[[ca:Finès]] |
|||
[[cdo:Hŭng-làng-ngṳ̄]] |
|||
[[ce:Finhoyn mott]] |
|||
[[ceb:Pinulongang Pines]] |
|||
[[crh:Fin tili]] |
|||
[[cs:Finština]] |
|||
[[cy:Ffinneg]] |
|||
[[da:Finsk (sprog)]] |
|||
[[de:Finnische Sprache]] |
|||
[[dsb:Finšćina]] |
|||
[[dv:ސުއޯމީ]] |
|||
[[ee:Finngbe]] |
|||
[[el:Φινλανδική γλώσσα]] |
|||
[[en:Finnish language]] |
|||
[[eo:Finna lingvo]] |
|||
[[es:Idioma finés]] |
|||
[[et:Soome keel]] |
|||
[[eu:Finlandiera]] |
|||
[[fa:زبان فنلاندی]] |
|||
[[fi:Suomen kieli]] |
|||
[[fiu-vro:Soomõ kiil]] |
|||
[[fo:Finskt mál]] |
|||
[[fr:Finnois]] |
|||
[[fy:Finsk]] |
|||
[[ga:An Fhionlainnis]] |
|||
[[gag:Fin dili]] |
|||
[[gd:Fionnlannais]] |
|||
[[gl:Lingua finesa]] |
|||
[[gv:Finnlynnish]] |
|||
[[haw:‘Ōlelo Pinilana]] |
|||
[[he:פינית]] |
|||
[[hi:फ़िनिश भाषा]] |
|||
[[hif:Finnish bhasa]] |
|||
[[hr:Finski jezik]] |
|||
[[hsb:Finšćina]] |
|||
[[hu:Finn nyelv]] |
|||
[[hy:Ֆիններեն]] |
|||
[[ia:Lingua finnese]] |
|||
[[id:Bahasa Suomi]] |
|||
[[ilo:Pagsasao a Pinlandés]] |
|||
[[io:Finlandana linguo]] |
|||
[[is:Finnska]] |
|||
[[it:Lingua finlandese]] |
|||
[[ja:フィンランド語]] |
|||
[[jv:Basa Suomi]] |
|||
[[ka:ფინური ენა]] |
|||
[[kaa:Fin tili]] |
|||
[[kl:Finlandimiutut]] |
|||
[[ko:핀란드어]] |
|||
[[koi:Фин кыв]] |
|||
[[krc:Фин тил]] |
|||
[[kv:Суоми кыв]] |
|||
[[kw:Finnek]] |
|||
[[la:Lingua Finnica]] |
|||
[[lez:Финн чӀал]] |
|||
[[li:Fins]] |
|||
[[lmo:Lengua finlandesa]] |
|||
[[lt:Suomių kalba]] |
|||
[[ltg:Suomu volūda]] |
|||
[[lv:Somu valoda]] |
|||
[[mdf:Суоминь кяль]] |
|||
[[mhr:Финн йылме]] |
|||
[[mi:Reo Hinerangi]] |
|||
[[mk:Фински јазик]] |
|||
[[mr:फिनिश भाषा]] |
|||
[[ms:Bahasa Finland]] |
|||
[[myv:Суоминь кель]] |
|||
[[nah:Fintlahtōlli]] |
|||
[[nds:Finnsche Spraak]] |
|||
[[nds-nl:Fins]] |
|||
[[nl:Fins]] |
|||
[[nn:Finsk]] |
|||
[[no:Finsk]] |
|||
[[oc:Finés]] |
|||
[[os:Финнаг æвзаг]] |
|||
[[pa:ਫਿਨਿਸ਼ ਭਾਸ਼ਾ]] |
|||
[[pl:Język fiński]] |
|||
[[pms:Lenga finlandèisa]] |
|||
[[pnb:فنی]] |
|||
[[pt:Língua finlandesa]] |
|||
[[qu:Phinis simi]] |
|||
[[rm:Lingua finlandaisa]] |
|||
[[ro:Limba finlandeză]] |
|||
[[ru:Финский язык]] |
|||
[[rw:Igifinilande]] |
|||
[[scn:Lingua fillannisa]] |
|||
[[sco:Finnish leid]] |
|||
[[se:Suomagiella]] |
|||
[[sh:Finski jezik]] |
|||
[[simple:Finnish language]] |
|||
[[sk:Fínčina]] |
|||
[[sl:Finščina]] |
|||
[[sq:Gjuha finlandeze]] |
|||
[[sr:Фински језик]] |
|||
[[stq:Finsk]] |
|||
[[sv:Finska]] |
|||
[[sw:Kifini]] |
|||
[[ta:பின்னிய மொழி]] |
|||
[[tg:Забони финӣ]] |
|||
[[th:ภาษาฟินแลนด์]] |
|||
[[tr:Fince]] |
|||
[[tt:Фин теле]] |
|||
[[udm:Финн кыл]] |
|||
[[ug:فىنلاندىيە تىلى]] |
|||
[[uk:Фінська мова]] |
|||
[[vec:Łéngua finlandexe]] |
|||
[[vep:Suomen kel']] |
|||
[[vi:Tiếng Phần Lan]] |
|||
[[xmf:ფინური ნინა]] |
|||
[[yi:פיניש]] |
|||
[[yo:Èdè Fínlándì]] |
|||
[[zh:芬兰语]] |
|||
[[zh-min-nan:Suomi-gí]] |
22:32, 7 Пуш уйӑхӗн 2013 вӑхӑтри верси
Финн чĕлхи (финла - suomen kieli [суомен киели]) — финн-угор ушкăнне кĕрекен чĕлхе. Финн сыпăкне тытăмлать. Финляндире швед чĕлхипе пĕрле патшалăх чĕлхи шутланать. Калаçакан хисепĕ - 5 млн яхăн. Финн чĕлхи нумай вырăнти калаçуран тăрать. Диалект хисепĕ вунна яхăн. Вĕсем икĕ тĕп пая пайланаççĕ: анăç тата тухăç калаçăвĕсем.
Хальхи литература чĕлхи XIX ĕмĕр пуçламăшĕнче йĕркеленнĕ. Фонетика тĕлĕшĕнчен уçă сасă тĕрлĕлĕхĕпе тата тăтăшлăхĕпе палăрса тăрать: 8 монофтонг, 8 вăрăм монофтонг тата 16 дифтонг. Янравлă хупă сасăсем тĕпрен илсен ют чĕлхерен йышăннă лексикăра тĕл пулаççĕ. Сибилянтран [с] фонема кăна тĕл пулать. Пусăм пуçламăш сыпăка туртăнать. Грамматика енчен несĕл категорийĕ çуккине палăртмалла. Пĕтĕмпе 15 падеж. Подлежащипе определени килĕшĕвĕ аталаннă. Камăнлăх категорийĕ уйăраççĕ. Синтаксисĕ нимĕç-акăлчан чĕлхинни евĕр. Çав вăхăтрах хабио-глагол çуккипе палăрса тăрать.
ISO 639 стандартĕнче ку чĕлхен кочĕсем: fi, fin.
Чăваш чĕлхипе çыхăнăвĕ
Чăваш чĕлхипе çыхăнура пулман. Çавах вăл е ку пĕр пеклĕх пуррине асăнмалла. Тĕслĕхрен,
- ыйту парасси ятарлă татăк пулăшнипе пулса пырать.
- Кам ыйтупа çын кăна ыйтăнать, чĕр чун таврашĕн ыйтăвĕ - мĕн.
- Сайра-хутра пĕр пек сăмах тĕл пулать: humala [хумала] хăмла, jumala [йумала] юмăç (финла: турă), voima [войма] вăй, "pirtti" [пиртти] пӳрт т. ыт. те. Ахăртнех, ку чăвашпа юнашар пурăнакан ирçе-çармăс витĕмĕпе пулăннă пĕр пеклĕх.
- Сăмахăн пĕрремĕш сасă хупă пулсан, янравлă пулаймасть: panki банк (чăвашсем те "панк" теççĕ).
- Иккĕшĕн ф сасси çукччĕ. ун вырăнне халăх в каланă.
Тĕпчекенсем
Чăваш чĕлхине тĕпченĕ тата хальхи вăхăтра тĕпчекен финн чĕлхеçисем: М. А. Кастрен, А. Альквист, Х. Паасонен, Ӳ. Вихманн, М. Рясянен, Г. И. Рамстедт, Й. Луутонен, А. Мойсио тата ыттисем
Финла-чăвашла сăмахсар
2007 çулта Турку хулинче финла-чăвашла сăмахсар (Tshuvassilais-suomalainen sanakirja, ISBN 951-29-3349-7)тухрĕ. [1] [2]Авторĕсем: Арто Мойсио (Финлянди чĕлхисене тĕпчекен центрĕн пуçлăхĕ), Йорма Луутонен (Атăлçи чĕлхисене тĕпчевçи), Эдуард Фомин (ЧПУн чăваш чĕлхин кафедринчи вĕрентекенĕ). Сăмахсарта 8 пин чи кирлĕ сăмах. Хатĕрленĕ май, Г.А. Дегтярев, М.И. Скворцов, А.А. Алексеев, И.П. Павлов ĕçĕсене усă курнă.
Каçăсем
- Финляндире çапла пулнă — Эдуард Фомин çырнă кĕнеке, чăвашла. Финн чĕлхипе культури çинчен.