Крым тутарĕсем: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
Rotlink (Сӳтсе яв | хушни)
п fixing dead links
69-мĕш йĕрке: 69-мĕш йĕрке:


== Вуламалли ==
== Вуламалли ==
* [http://tavrika.by.ru/books/vozgrin_ists/html/index.htm Валерий Возгрин «Исторические судьбы крымских татар»]
* [http://web.archive.org/20040610164304/tavrika.by.ru/books/vozgrin_ists/html/index.htm Валерий Возгрин «Исторические судьбы крымских татар»]
* «Крымскотатарская энциклопедия», пуçтараканĕ Рефик Музафаров, Симферополь 1993-95.
* «Крымскотатарская энциклопедия», пуçтараканĕ Рефик Музафаров, Симферополь 1993-95.



19:25, 26 Юпа уйӑхӗн 2013 вӑхӑтри верси

крым тутарĕсем, крымсем
qırımtatarlar, qırımlar
къырымтатарлар, къырымлар

И. ГаспринскийН. Челебиджихан
Тăван ячĕ qırımtatarlar, qırımlar
Хальхи вырнаçăвĕ тата йышĕ

Пурӗ: 500 000 - 2 000 000[8]
Украина Украина:
248 193 (2001 çулхи çырав)[1]

Ӳспекстан Ӳспекстан:
от 10 046 (2000 çулхи çырав)[2]
и 90 000 (оценка, 2000 г.) [3]
до 150 000 чел.[4]
Крым тутарĕсем Турци:
50 000 пуçласа 5 000 000 çити
Румыни Румыни:
24 137 (2002 ç. çырав)[5]
Раççей Федерацийĕ Раççей Федерацийĕ:
4 131 (2002 ç. çырав) [6]

Крым тутарĕсем Болгари:
1 803 (2001 ç. çырав)[7]
Чĕлхе крым тутар, вырăс, турккă
Тĕн Ислам
Крым тутарĕсен ялавĕ

Кры́м тутарĕсем (крым-тут. qırımtatarlar, къырымтатарлар, ед. ч. qırımtatar, къырымтатар) е кры́мсем[9][10][11] (крым-тут. qırımlar, къырымлар, пĕр. х. qırım, къырым) — историлле Крымра чăмăртаннă халăх. Алтай çемьинчи тĕрĕк ушкăнĕнчи крым тутар чĕлхипе пуплеççĕ. Крым тутарĕсен чылайрахăшĕ — ханафит мазхабĕ йышĕнчи мусульман-суннитсем.

Кун-çулĕ

Этногенез

Крым ханлăхĕ

Крым тутарĕсен XVI—XVII ĕмĕрсенчи кăралĕ


Раççей империнче

Граждан вăрçи тата Крым АССР-ĕ

Номан Челебиджихан

Крым нимĕç оккупацинче

1941 çулхи чӳкĕн варринчен пуçласа 1944 çулхи çăвăн 12-мĕшĕччен Крыма нимĕç çарĕсем ярса илнĕ.

Тĕн

Феодосири Муфти-Джами мечетĕ

Крым тутарĕсен литератури


XX ĕмĕрти паллă крым тутарĕсен паллă çыравçисем:

Субэтноссем

Апат-çимĕçĕ


Йăла ĕçми — буза.

Асăрхавсем

  1. ^ 1 тата 2 Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык.
  2. ^ Этноатлас Узбекистана
  3. ^ О миграционном потенциале крымских татар из Узбекистана и др. к 2000 г.
  4. ^ 1989 ç. Халăх çыравĕпеУзбекистанра 188 772 крым тутарĕ пурăннă.([1]) Кун чухне, СССР аркансан пĕр енчен, Узбекистанри крым тутарĕсен пĕр пайĕ тăван çĕршывне Крыма таврăннине, тепĕр енчен — Узбекистанри чылай крым тутарĕ хăйне çыравра «тутар» тесе палăртать. Хаклавсемпе, 2000-мĕш çулсенче Узбекистанра 150 пине майлă крым тутарĕ пурăннă. чел.([2]). 1989 ç. Узбекистанра тутарсен йышĕ 467 829 çын ([3]) тата 2000 çулта 324 100 яхăн çын шутланнă; тутарсем крым тутарĕсемпе пĕрле 1989 ç. Узбекистанра 656 601 çын, 2000 ç. — 334 126 çын пурăннă. Крым тутарĕсем çак шутран хăш пайĕ пулать чăннипе (!), тĕп тĕрĕсси паллă мар. Официаллă 2000 ç. Узбекистанра 10 046 крым тутарĕ пулнă ([4])
  5. ^ Румынири 2002 ç. Халăх çыравĕпе наци йышĕ
  6. ^ 1, 2, 3 тата 4 Пĕтĕм Раççейри 2002 çулхи халăх çыравĕ. Тĕрĕсленĕ 24 Раштав уйӑхӗн 2009.
  7. ^ Болгарири 2001 ç. халăх çыравĕ
  8. ^ 500 пине яыхăн малтанхи СССР республикисенче, Румынире тата Болгарире, темиçе çĕр пин Турцире. Турцире наци шучĕпе статистикăна пичетлемеççĕ, çавна пула тĕп-тĕрĕс хыпар çук.
  9. ^ Тюркские народы Крыма. Караимы. Крымские татары. Крымчаки. Отв. ред. С. Я. Козлов, Л. В. Чижова. Мускав, Наука, 2003.
  10. ^ Озенбашлы Энвер Мемет-оглу. Крымцы. Сборник работ по истории, этнографии и языку крымских татар. Акмесджит, Доля, 1997.
  11. ^ Очерки истории и культуры крымских татар. Под. ред. Э. Чубарова. Симферополь, Крымучпедгиз, 2005.

Вуламалли

Çавăн пекех пăхăр

Каçăсем