Йӳçамăш: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
п Removing Link FA template (handled by wikidata) |
|
(уйрӑмлӑхсем ҫук)
| |
08:34, 1 Нарӑс уйӑхӗн 2016 вӑхӑтри верси
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сĕлтĕлле металсем | Сĕлтĕлле-çĕрле металсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çăмăл металсем | Металлоидсем | Инертлă газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Йӳçлĕк / Oxygenium (Oxygen)(O) | |
|---|---|
| Атом номерĕ | 8 |
| Ансат япалалăхăн курăмĕ | Тĕссер тата тутăсăр газ пĕчĕк температурăсенче кăвакрах шĕвек |
| Атом палăрăмĕсем | |
| Атом масси (моль масси) |
15,9994 а. е. м. (г/моль) |
| Атом радиусĕ | 60 (48) пм |
| Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон) |
1313,1 (13,61) кДж/моль (эВ) |
| Электронсен конфигурацийĕ | [He] 2s2 2p4 |
| Химилле палăрăмсем | |
| Ковалентла радиус | 73 пм |
| Ион радиусĕ | 132 (-2e) пм |
| Электронегативлăх (Полинг шучĕпе) |
3,44 |
| Электрод потенциалĕ | 0 |
| Оксидлав капашĕсем | -2, −1, 0 ,+1, +2, -½ |
| Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем | |
| Тачăлăх | 0,00142897 г/см³ |
| Пайлавла ăшăшăнăçтарăш | 29,4[1] Дж/(K·моль) |
| Ăшăяраслăх | 0,027 Вт/(м·K) |
| Шăрану температури | 54,8 K |
| Шăраннин пайлавла ăшши | 0,444 кДж/моль |
| Вĕрев температури | 90,19 K |
| Пăспулăмăн ăшăлăхĕ | 3,4099 кДж/моль кДж/моль |
| Моль калăпăшĕ | 14,0 см³/моль |
| Ансат япалалăхăн кристалл решетки | |
| Решетке тытăмĕ | моноклинлă |
| Решетке периочĕ | a=5,403 b=3,429 c=5,086 β=135,53 Å |
| c/a танлашăнни | — |
| Дебай температури | 155 K |
| O | 8 |
| 15,9994 | |
| 2s22p4 | |
| Йӳçлĕк | |
Палăрту ячĕ пулса тухни
Oxygenium («кислород») грек чĕлхинчен килет, вăл «йӳçĕке çуратакан» тени пулать; ку вара çак «кислота» терминăн малтанхи палăртăвĕпе — оксидпа — çыхăннă.
Тĕпчесе уçнин историйĕ
Официаллă версипе, йӳçлĕке акăлчан химикĕ Джозеф Пристли çурла, 1 1774 ртутĕн йӳçĕклине герметиклă хупнă савăтра (Пристли çак хăватлă линзă витĕр хĕвел пайăркисене кĕртсе янă пулнă).
Çапах Пристли малтан хăй çĕнĕ ахаль япала уçнине тавçăрса илеймен, хăй шутланă май сывлăш тытăмĕн пĕр пайне тупрăм тенĕ (ăна вăл «дефлогистиленĕ сывлаш» тенĕ). Хăй уçнă пулăма Пристли паллă франци химикне Антуан Лавуазьене пĕлтернĕ.
Çутçанталăкра вырăнĕ
Йӳçлĕк — Çĕр çинче пур çĕртре те сарăлнă элемент, ҫӗр хуппинчи ун тĕрлĕ хими сыпăнăвĕнчи (тĕпрен илсен силикатсем) шайĕ 47,4 % таран. Тинĕсĕн тата тăварсăр шывĕнче çыхăннă йӳçлĕк шучĕ — 88,8 % (йывăрăшĕпе), атмосферăра ирĕк йӳçлĕк шучĕ 20,95 % (калăпăшĕпе) çитет. Йӳçлĕк элеменчĕ çĕр витĕмĕн 1500 ытла сыпăнăвесен шутне кĕрет.
Изотопӗсем
Асăрхатарарусем
- ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) . — Советская энциклопедия. — Т. 2. — 100 000 экз.
Каçăсем
Растворимость кислорода в водеMathcad Application Server