Нётер теореми: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Статьяна йăлтах пушатрĕ Тэг: тасатасси |
Ellodanis5 (Сӳтсе яв | хушни) 646094 хутшăнакан Царевич Тихон (сӳтсе яв) кĕртнĕ № улшăнăва тавăрнă Тэг: Пӑрахӑҫла |
||
1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
[[File:Noether theorem 1st page.png|thumb|[[Эмми Нётер]] хăйĕн теоремине ĕнентерсе çырнă статьян пуçламăшĕ. Статьяна [[нимĕç чĕлхи|нимĕçле]] çырнă]] |
|||
'''Нётер теореми''', — [[Эмми Нётер]] [[1918]]-мĕш çулта ĕнентернĕ [[теорема]]. Ăна чăн малтан [[Гёттинген]] [[шкул]]ĕн ăславçисем ([[Гильберт, Давид|Д. Гильберт]], [[Клейн, Феликс|Ф. Клейн]] тата [[Эмми Нётер]] хăй) палăртнă. Эмми Нётер — питĕ паллă хĕрарăм-математик. |
|||
Нётер теореми ак çакна кăтартса парать: |
|||
[[Çутçанталăк]]ра пур кашни сыхланав саккунне физикăлла системăн пĕр-пĕр татти-сыпписĕр [[симметри (физика)|симметрийĕ]] пырса тивет. Е тепĕр май: физикăлла системăн татти-сыпписĕр кашни [[симметри (физика)|симметрине]] [[çутçанталăк]]ра пур пĕр-пĕр сыхланав саккунĕ пырса тивет. |
|||
* [[Вăхăт]] пĕртикĕслĕхĕ [[энерги сыхланнин саккунĕ]]пе çыхăннă, |
|||
* [[Уçлăх]] пĕртикĕслĕхĕ [[импульс сыхланнин саккунĕ]]пе çыхăннă, |
|||
* Уçлăх [[изотропийĕ]] [[импульс саманчĕ сыхланнин саккунĕ]]пе çыхăннă, |
|||
* [[Калибровкăлла симметри]] [[авăр сыхланнин саккунĕ]]пе çыхăннă. |
|||
Тата ытти те. |
|||
== Вуламалли == |
|||
* Арнольд В. И. Математические методы классической механики, изд. 5-ое, — М.: Едиториал УРСС, 2003, ISBN 5-354-00341-5 |
|||
* Ибрагимов Н. Х. Группы преобразований в математической физике. — М.: Наука, 280 с., 1983 г. |
|||
== Асăрхавсем == |
|||
{{Асăрхавсем}} |
|||
== Каçăсем == |
|||
* [http://arxiv.org/pdf/physics/0503066 Нётер статйине акăлчанла куçарни] |
|||
* [http://math.ucr.edu/home/baez/noether.html Статья о Теореме Нётер], by [[Баэс, Джон|John Baez]]{{ref-en}} |
|||
* [http://www.physics.ucla.edu/~cwp/articles/noether.asg/noether.html E. Noether’s Discovery of the Deep Connection Between Symmetries and Conservation Laws] by {{iw|Байерс, Нина|Nina Byers|en|Nina Byers}} |
|||
* [http://www.mathpages.com/home/kmath564/kmath564.htm Теорема Нётер] на MathPages.{{ref-en}} |
|||
* [http://arxiv.org/abs/hep-th/0602190 Symmetric energy-momentum tensor in Maxwell, Yang-Mills, and Proca theories obtained using only Noether’s theorem].{{ref-en}} |
|||
* ''Giachetta G., Mangiarotti L., [[Сарданашвили, Геннадий Александрович|Sardanashvily G.]]'' On the notion of gauge symmetries of generic Lagrangian field theory. — J. Math. Phys. '''50''' (2009) 012903; [http://xxx.lanl.gov/abs/0807.3003 arXiv 0807.3003]. |
|||
* Физикăлла энциклопеди, статья [http://www.femto.com.ua/articles/part_1/1585.html Кварки]. |
|||
*K. Nakamura et al. (Particle Data Group). PDGLive Particle Summary 'Quarks (u, d, s, c, b, t, b', t', Free)'. Particle Data Group (2011). |
|||
{{stub}} |
|||
[[Категори:Физика]] |
|||
[[Категори:Симметри]] |
|||
[[Категори:Ăслăх]] |
22:09, 16 Раштав уйӑхӗн 2018 вӑхӑтри верси
Нётер теореми, — Эмми Нётер 1918-мĕш çулта ĕнентернĕ теорема. Ăна чăн малтан Гёттинген шкулĕн ăславçисем (Д. Гильберт, Ф. Клейн тата Эмми Нётер хăй) палăртнă. Эмми Нётер — питĕ паллă хĕрарăм-математик.
Нётер теореми ак çакна кăтартса парать: Çутçанталăкра пур кашни сыхланав саккунне физикăлла системăн пĕр-пĕр татти-сыпписĕр симметрийĕ пырса тивет. Е тепĕр май: физикăлла системăн татти-сыпписĕр кашни симметрине çутçанталăкра пур пĕр-пĕр сыхланав саккунĕ пырса тивет.
- Вăхăт пĕртикĕслĕхĕ энерги сыхланнин саккунĕпе çыхăннă,
- Уçлăх пĕртикĕслĕхĕ импульс сыхланнин саккунĕпе çыхăннă,
- Уçлăх изотропийĕ импульс саманчĕ сыхланнин саккунĕпе çыхăннă,
- Калибровкăлла симметри авăр сыхланнин саккунĕпе çыхăннă.
Тата ытти те.
Вуламалли
- Арнольд В. И. Математические методы классической механики, изд. 5-ое, — М.: Едиториал УРСС, 2003, ISBN 5-354-00341-5
- Ибрагимов Н. Х. Группы преобразований в математической физике. — М.: Наука, 280 с., 1983 г.
Асăрхавсем
Каçăсем
- Нётер статйине акăлчанла куçарни
- Статья о Теореме Нётер, by John Baez(акăлч.)
- E. Noether’s Discovery of the Deep Connection Between Symmetries and Conservation Laws by Nina Byers[en]
- Теорема Нётер на MathPages.(акăлч.)
- Symmetric energy-momentum tensor in Maxwell, Yang-Mills, and Proca theories obtained using only Noether’s theorem.(акăлч.)
- Giachetta G., Mangiarotti L., Sardanashvily G. On the notion of gauge symmetries of generic Lagrangian field theory. — J. Math. Phys. 50 (2009) 012903; arXiv 0807.3003.
- Физикăлла энциклопеди, статья Кварки.
- K. Nakamura et al. (Particle Data Group). PDGLive Particle Summary 'Quarks (u, d, s, c, b, t, b', t', Free)'. Particle Data Group (2011).
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |