Крешшĕнсен калаçăвĕсем: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Статьяна йăлтах пушатрĕ Тэг: тасатасси |
п Откат правок Император Тихон (обсуждение) к версии Chuvash2017 Тэг: Каялла тавăр |
||
1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
{{Чĕлхе |
|||
|тĕс = алтай |
|||
|ят = Кряшен калаçăвĕсем |
|||
|тăван ят = тутар, кряшен |
|||
|патшалăхсем = [[Раççей]] |
|||
|регионсем = [[Тутарстан]], [[Самар облаçĕ]], [[Челепи облаçĕ]] |
|||
|официаллă чĕлхе = |
|||
|калаçакансен йышĕ = |
|||
|рейтинг = |
|||
|статус = |
|||
|çухалнă = |
|||
|категори = [[Еврази чĕлхисем]] |
|||
|классификаци = |
|||
[[Алтай чĕлхисем|Алтай çемьи]] |
|||
: [[Тĕрĕк чĕлхисем|Тĕрĕк турачĕ]] |
|||
:: [[Кăпчак чĕлхисем|Кăпчак ушкăнĕ]] |
|||
::: [[Половец-кăпчак чĕлхисем]] |
|||
:::: [[Мишер диалекчĕ]] |
|||
::: [[Атăлçи-кăпчак чĕлхисем]] |
|||
:::: [[Хусан (вăта) диалекчĕ]] |
|||
|çыру = кириллица ([[тутар çырулăхĕ]]) |
|||
|ISO1 = |
|||
|ISO2 = |
|||
|ISO3 = |
|||
}} |
|||
'''Кряшен чĕлхи''' (кр. ''кряшен'', станд. тутар. ''керәшен'') — [[тутар чĕлхи|тутар]] кряшенсен калаçăвĕсен йышĕ. |
|||
== Пĕрлехи хыпарсем == |
|||
Мĕнпур [[крешшĕнсем|крешшĕнсен]] хăйне уйрăм [[чĕлхе]] çук. Вĕсен калаçăвĕсем вара [[мишер диалекчĕ|мишер]] е [[хусан (вăта) диалекчĕ|хусан]] диалекчĕ шутне кĕреççĕ. |
|||
Ак çакăн пек калаçусене уйăрма пулать: |
|||
* Анат [[Чулман Атăл]] крашянĕсен калаçăвĕ; |
|||
* Хусан лешьен кряшенĕсен калаçăвĕ; |
|||
* Чистай кряшенĕсен калаçăвĕ; |
|||
* молькей кряшенĕсен калаçăвĕ; |
|||
* [[Нагайбаксем|нагайбак]] калаçăвĕ. |
|||
== Çырулăх == |
|||
Крещшен алфавичĕ [[Ильминский Николай Иванович|Н. И. Ильминский]] миссионер тата чĕлхеçĕ алфавитĕнчен тымар илет. Алфавита вырăс сасă паллăхне тутар фонетикине кирлĕ саспаллисем хушса йĕркеленĕ. Ильминский ĕçĕ-хĕлĕ Атăлçи халăхĕсемпе çыхăннă май крешшенпе [[Мари çырулăхĕ|мари]] алфавичĕ çывăх. |
|||
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ӓ]] ӓ |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | (В в) |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з |
|||
|- |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ҥ]] ҥ |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ӧ (кириллица)|Ӧ]] ӧ |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п |
|||
|- |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ӱ]] ӱ |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | (Ф ф) |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | (Х х) |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | (Ц ц) |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш |
|||
|- |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | (Щ щ) |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | (Ъ ъ) |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ы ы |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | (Ь ь) |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю |
|||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я |
|||
|- |
|||
|} |
|||
Хальхи вăхăтра ку алфавитпа тата çырулăхпа никамах та усă курмасть. Мĕншĕн тесен мĕнпур тутарсен, вăл шутра крешшĕнсен те, пĕрлĕхлĕ тата пайланми пĕтĕмĕшле çырулăх пур. |
|||
== Çавăн пекех == |
|||
* [[Крешшĕнсем]]. |
|||
== Вуламалли == |
|||
*{{кĕнеке|автор=Баязитова, Ф. С. |пуçелĕк=Говоры татар-кряшен в сравнительном освещении|яваплă=Яв. ред. Ф. С. Хакимзянов|вырăн=М.|издательство=Наука |çул=1986|страниц=247}} |
|||
*{{кĕнеке|автор=Воскресенский, А. А.|пуçелĕк=Русско-татарский словарь с предисловием о произношении и этимологических изменениях татарских слов|вырăн=Хусан|çул=1894|страниц=374}} |
|||
* {{кĕнеке|автор=Остроумов, Н. П. |пуçелĕк=Первый опыт словаря народно-татарского языка по выговору крещеных татар Казанской губернии |вырăн=Хусан|каçă=http://www.tatknigafund.ru/books/1528|издательство=Типография Императорского университета|çул=1876|страниц=145}}] |
|||
== Каçăсем == |
|||
{{Тĕрĕк чĕлхисем}} |
|||
{{Тутар чĕлхи}} |
|||
[[Категори:Тутар чĕлхи]] |
|||
[[Категори:Диалектсем]] |
|||
[[Категори:Раççей чĕлхисем]] |
08:52, 19 Раштав уйӑхӗн 2018 вӑхӑтри верси
Кряшен калаçăвĕсем | |
---|---|
Тăван ячĕ: | тутар, кряшен |
Патшалăхсем: | Раççей |
Регионсем: | Тутарстан, Самар облаçĕ, Челепи облаçĕ |
Классификаци | |
Категори: | Еврази чĕлхисем |
Алтай çемьи | |
Çырулăх: | кириллица (тутар çырулăхĕ) |
Чĕлхе кочĕсем | |
ISO 639-1: | |
ISO 639-2: | |
ISO 639-3: | |
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика |
Кряшен чĕлхи (кр. кряшен, станд. тутар. керәшен) — тутар кряшенсен калаçăвĕсен йышĕ.
Пĕрлехи хыпарсем
Мĕнпур крешшĕнсен хăйне уйрăм чĕлхе çук. Вĕсен калаçăвĕсем вара мишер е хусан диалекчĕ шутне кĕреççĕ.
Ак çакăн пек калаçусене уйăрма пулать:
- Анат Чулман Атăл крашянĕсен калаçăвĕ;
- Хусан лешьен кряшенĕсен калаçăвĕ;
- Чистай кряшенĕсен калаçăвĕ;
- молькей кряшенĕсен калаçăвĕ;
- нагайбак калаçăвĕ.
Çырулăх
Крещшен алфавичĕ Н. И. Ильминский миссионер тата чĕлхеçĕ алфавитĕнчен тымар илет. Алфавита вырăс сасă паллăхне тутар фонетикине кирлĕ саспаллисем хушса йĕркеленĕ. Ильминский ĕçĕ-хĕлĕ Атăлçи халăхĕсемпе çыхăннă май крешшенпе мари алфавичĕ çывăх.
А а | Ӓ ӓ | Б б | (В в) | Г г | Д д | Е е | Ё ё | Ж ж | З з |
И и | Й й | К к | Л л | М м | Н н | Ҥ ҥ | О о | Ӧ ӧ | П п |
Р р | С с | Т т | У у | Ӱ ӱ | (Ф ф) | (Х х) | (Ц ц) | Ч ч | Ш ш |
(Щ щ) | (Ъ ъ) | Ы ы | (Ь ь) | Э э | Ю ю | Я я |
Хальхи вăхăтра ку алфавитпа тата çырулăхпа никамах та усă курмасть. Мĕншĕн тесен мĕнпур тутарсен, вăл шутра крешшĕнсен те, пĕрлĕхлĕ тата пайланми пĕтĕмĕшле çырулăх пур.
Çавăн пекех
Вуламалли
- Баязитова, Ф. С. Говоры татар-кряшен в сравнительном освещении / Яв. ред. Ф. С. Хакимзянов. — М.: Наука, 1986.
- Воскресенский, А. А. Русско-татарский словарь с предисловием о произношении и этимологических изменениях татарских слов. — Хусан: 1894.
- Остроумов, Н. П. Первый опыт словаря народно-татарского языка по выговору крещеных татар Казанской губернии. — Хусан: Типография Императорского университета, 1876.]
Каçăсем
Тутар чĕлхи тата унăн диалекчĕсем | |
---|---|