Мĕтри Юман: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Статьяна йăлтах пушатрĕ
Тэг: тасатасси
Ymblanter (Сӳтсе яв | хушни)
п Откат правок Император Тихон (обсуждение) к версии Viktor
Тэг: Каялла тавăр
1-мĕш йĕрке: 1-мĕш йĕрке:
{{Çыравçă
| Ят = Мĕтри Юман
| Тăван ят = Дмитрий Петрович Петров
| Ӳкерчĕк = Metri_yman_500.jpg
| Çуралнă вăхăт = [[1885]], [[авăн, 1]]
| Çуралнă вырăн = [[Пӳркел]] ялĕ, {{ÇВ|Хусан кĕперни|Хусан кĕпернинче}}, [[Раççей империйĕ]]
| Вилнĕ вăхăт = [[1939]], [[нарăс, 18]]
| Вилнĕ вырăн = [[Гулаг]], [[Çĕпĕр]]
| Ĕçлев тĕсĕ = [[чăваш чĕлхи|чăваш]] [[проза|прозăçĕ]] тата [[драма]]тургĕ
| Ĕçсен чĕлхи = чăваш
}}
'''Мĕтри Юман''' (чăн ячĕ '''Дмитрий Петрович Петров'''), — чăваш [[çыравçă|çыравçи]], [[драматург|драматургĕ]], политика тата пĕрлĕх ĕçлевçи. [[1885]] çулхи [[юпа, 13|юпа уйăхĕн 13-мĕшĕнче]] [[Тăхăрьял|Тăхăръял тăрăхĕнчи]] [[Пӳркел]] салинче ([[Тутарстанăн Пăва районĕ]]) çуралнă. [[1939]] çулхи [[нарăс, 18|нарăсăн 18-мĕшĕнче]] [[Çĕпĕр]]те вилнĕ.

[[1939]] çултанпа СССР ÇП-ĕнче тăнă.

== Пурнăçĕ ==
Ялти шкулта, [[Чĕмпĕрти чăваш шкулĕ]]нче ([[1899]]-[[1905]]) вĕреннĕ, [[Кăнна Кушки шкулĕ]]нче ĕçленĕ. [[Социал-революционер]]сен ([[эсер]]сен) [[парти]]не кĕрсе çĕрпе ирĕклĕхшĕн кĕрешекен хресчен пĕрлĕхне йĕркелеме тытăннă. [[1906]] çулта ăна шкултан кăларса янă. Тӳре-шара йĕрлесех тăнă пирки унăн ĕç вырăнне пĕрмай улăштарма тивнĕ.

[[1913]] çулта Мĕтри Юман экстерн йĕркипе [[гимнази]]ре экзамен тытса [[аттестат]] илнĕ, [[М. В. Ломоносов ячĕллĕ Мускав патшалăх университечĕ|Мускав Университечĕн]] историпе филологи уйрăмне вĕренме кĕнĕ. Çав вăхăтрах юриспруденцие вĕреннĕ, [[нимĕç чĕлхи|нимĕç]], [[франци чĕлхи|француз]], [[грек чĕлхи|грек]], [[латин чĕлхи|латин]], [[тĕрĕк чĕлхисем|тĕрĕк]] чĕлхисене ăса илнĕ, [[акăлчан чĕлхи|акăлчанла]] калаçма хăнăхнă. Вĕренӳ çулĕсенче тĕрлĕ хаçатсене çырма тăнă. Анчах [[Пĕрремĕш тĕнче вăрçи]] пуçланнипе университета вĕренсе пĕтерме май килмен: ăна патша çарĕн поручикĕ туса хунă.

[[1921]] çулта Чăваш облаçĕн ревкомĕ чĕннипе Д.П. Юман [[Шупашкар]]а, Чăваш автономиллĕ облаçне, ĕçлеме куçса килнĕ.

== Пултарулăх ĕçĕсем ==
Вăл «Чăваш календарĕ», «Ӗмĕрне паллă çул» повеçсене, «Укăлчакасси» тата «Колхоз новеллисем» драмăсене çырнă. 1996 çулта «Суйласа илнисем» [[кĕнеке]] тухнă. [[Максимов-Кошкинский Иоаким Степанович|И. Максимов-Кошкинскийпе]] пĕрле «Ял» чăваш кинолентти валли сценари çырнă.

==Вуламалли==
* Eгоров В. Тăвăл аркатнă юман / Валерий Eгоров // Тăван Атăл.– 2003.– № 3.– С. 65–66.
* Игнатьева E. Чăваш поэми аталанни / E.Игнатьева // Тăван Атăл.– 2003.– № 6.– С. 66–67.
* Изоркин А.В. Дмитрий Петрович Петров (Юман) / А.В.Изоркин // Хыпар.– 1993.– 10 июнь.
* Изоркин А.В. Эппин Метри Юман офицер пулман? / А.В.Изоркин // Хыпар.– 1998.– 16 кăрлач.
* Родионов В.Г. Юман Мĕтри – поэт / В.Г.Родионов // Чăваш литератури: поэтикăпа стиль ыйтăвĕсем.– Шупашкар, 1989.– С. 112–127.
* Станьял В. Аптранă кăвакал кутăн чăмать / В.Станьял // Республика.– 1998.– 19–25 пуш (№ 12).– С. 5.
* Станьял В. Инçе çăлтăрсен çути / В.Станьял // Чăваш ен.– 1998.– 31 кăрлач (№ 3).– С. 5.
* Станьял В. Тĕрĕслĕх юманран çирĕпрех / В.Станьял // Чăваш ен.– 1996.– 16–23 пуш (№ 12).– С. 9.
* Уяр Х. Юман Мĕтри çинчен / Х.Уяр // Тăван Атăл.– 1989.– № 3.– С. 19–20.
* Элли Илле. Мĕтри Юман йăнăшĕ / Илле Элли // Хыпар.– 2004.– 13 ака.
* Ахун В. Трудная дорога к истине/ В.Ахун // Молодой коммунист.– 1988.– 11 февр.– С. 8.
* Изоркин А.В. Невостребованный талант / А.В.Изоркин // Их имена останутся в истории: Сб. ст.– Чебоксары, 1994.– Вып. 2.– С. 63–73.
* Неберинг В. Из серии классиков чувашской письменности / В.Неберинг // Чăваш ен.– 1997.– 19–26 апр. (№ 16).– С. 8.
* Петрова-Тростина В.П. Горжусь своими братьями / В.П.Петрова-Тростина // Лик Чувашии.– 1996.– № 3-4.– С. 87.
* Уяр Х. О Метрии Юмане / Х.Уяр // Лик Чувашии.– 1996.– № 3-4.– С. 14-15.
*Юман – хроника // Лик Чувашии.– 1996. – № 3-4.– С. 10-13.
* Яковлев Ю. Интерпретация некоторых особенностей религиозно–мистической стихии в творчестве М.Юмана/ Ю.Яковлев // Чувашская литература: Вопросы истории и теории.– Чебоксары, 1992.– С. 52–67.
* Яковлев Ю. Юман – мисти / Ю.Яковлев // Лик Чувашии.– 1996.– № 3–4.– С. 90–95.

== Каçăсем ==
* [http://www.lib.cap.ru/w_131005.asp Дмитрий Петрович Петров (Метри Юман)]
* [http://www.gap.archives21.ru/memorials.aspx?id=6557&s_page=5 Талантливый чувашский писатель (К 125-летию со дня рождения Метри Юмана)]
* [http://chuvash.org/e/d09cc495d182d180d0b820d0aed0bcd0b0d0bdc483d0bd20c2abd09dd0b0d180d181d0bfd0b8d0b9c495c2bb Мĕтри Юманăн «Нарспийĕ», Марина Васянова ĕçĕ]

[[Категори:Пайăр çынсем, алфавитпа]]
[[Категори:Чăваш Енĕн паллă çыннисем]]
[[Категори:Драматургсем, алфавитпа]]
[[Категори:Çыравçăсем, алфавитпа]]
[[Категори:Чăваш драматургĕсем]]
[[Категори:Чăваш çыравçисем]]
[[Категори:Совет драматургĕсем]]
[[Категори:Совет çыравçисем]]
[[Категори:1885 çулта çуралнисем]]
[[Категори:1939 çулта вилнисем]]
[[Категори:Авăнăн 1-мĕшĕнче çуралнисем]]
[[Категори:Нарăсăн 18-мĕшĕнче вилнисем]]

08:53, 19 Раштав уйӑхӗн 2018 вӑхӑтри верси

Мĕтри Юман
Дмитрий Петрович Петров
Çуралнă вăхăт: 1885, авăн, 1
Çуралнă вырăн: Пӳркел ялĕ, Хусан кĕперни, Раççей империйĕ
Вилнĕ вăхăт: 1939, нарăс, 18
Вилнĕ вырăн: Гулаг, Çĕпĕр
Ĕçлев тĕсĕ: чăваш прозăçĕ тата драматургĕ
Ĕçсен чĕлхи: чăваш

Мĕтри Юман (чăн ячĕ Дмитрий Петрович Петров), — чăваш çыравçи, драматургĕ, политика тата пĕрлĕх ĕçлевçи. 1885 çулхи юпа уйăхĕн 13-мĕшĕнче Тăхăръял тăрăхĕнчи Пӳркел салинче (Тутарстанăн Пăва районĕ) çуралнă. 1939 çулхи нарăсăн 18-мĕшĕнче Çĕпĕрте вилнĕ.

1939 çултанпа СССР ÇП-ĕнче тăнă.

Пурнăçĕ

Ялти шкулта, Чĕмпĕрти чăваш шкулĕнче (1899-1905) вĕреннĕ, Кăнна Кушки шкулĕнче ĕçленĕ. Социал-революционерсен (эсерсен) партине кĕрсе çĕрпе ирĕклĕхшĕн кĕрешекен хресчен пĕрлĕхне йĕркелеме тытăннă. 1906 çулта ăна шкултан кăларса янă. Тӳре-шара йĕрлесех тăнă пирки унăн ĕç вырăнне пĕрмай улăштарма тивнĕ.

1913 çулта Мĕтри Юман экстерн йĕркипе гимназире экзамен тытса аттестат илнĕ, Мускав Университечĕн историпе филологи уйрăмне вĕренме кĕнĕ. Çав вăхăтрах юриспруденцие вĕреннĕ, нимĕç, француз, грек, латин, тĕрĕк чĕлхисене ăса илнĕ, акăлчанла калаçма хăнăхнă. Вĕренӳ çулĕсенче тĕрлĕ хаçатсене çырма тăнă. Анчах Пĕрремĕш тĕнче вăрçи пуçланнипе университета вĕренсе пĕтерме май килмен: ăна патша çарĕн поручикĕ туса хунă.

1921 çулта Чăваш облаçĕн ревкомĕ чĕннипе Д.П. Юман Шупашкара, Чăваш автономиллĕ облаçне, ĕçлеме куçса килнĕ.

Пултарулăх ĕçĕсем

Вăл «Чăваш календарĕ», «Ӗмĕрне паллă çул» повеçсене, «Укăлчакасси» тата «Колхоз новеллисем» драмăсене çырнă. 1996 çулта «Суйласа илнисем» кĕнеке тухнă. И. Максимов-Кошкинскийпе пĕрле «Ял» чăваш кинолентти валли сценари çырнă.

Вуламалли

  • Eгоров В. Тăвăл аркатнă юман / Валерий Eгоров // Тăван Атăл.– 2003.– № 3.– С. 65–66.
  • Игнатьева E. Чăваш поэми аталанни / E.Игнатьева // Тăван Атăл.– 2003.– № 6.– С. 66–67.
  • Изоркин А.В. Дмитрий Петрович Петров (Юман) / А.В.Изоркин // Хыпар.– 1993.– 10 июнь.
  • Изоркин А.В. Эппин Метри Юман офицер пулман? / А.В.Изоркин // Хыпар.– 1998.– 16 кăрлач.
  • Родионов В.Г. Юман Мĕтри – поэт / В.Г.Родионов // Чăваш литератури: поэтикăпа стиль ыйтăвĕсем.– Шупашкар, 1989.– С. 112–127.
  • Станьял В. Аптранă кăвакал кутăн чăмать / В.Станьял // Республика.– 1998.– 19–25 пуш (№ 12).– С. 5.
  • Станьял В. Инçе çăлтăрсен çути / В.Станьял // Чăваш ен.– 1998.– 31 кăрлач (№ 3).– С. 5.
  • Станьял В. Тĕрĕслĕх юманран çирĕпрех / В.Станьял // Чăваш ен.– 1996.– 16–23 пуш (№ 12).– С. 9.
  • Уяр Х. Юман Мĕтри çинчен / Х.Уяр // Тăван Атăл.– 1989.– № 3.– С. 19–20.
  • Элли Илле. Мĕтри Юман йăнăшĕ / Илле Элли // Хыпар.– 2004.– 13 ака.
  • Ахун В. Трудная дорога к истине/ В.Ахун // Молодой коммунист.– 1988.– 11 февр.– С. 8.
  • Изоркин А.В. Невостребованный талант / А.В.Изоркин // Их имена останутся в истории: Сб. ст.– Чебоксары, 1994.– Вып. 2.– С. 63–73.
  • Неберинг В. Из серии классиков чувашской письменности / В.Неберинг // Чăваш ен.– 1997.– 19–26 апр. (№ 16).– С. 8.
  • Петрова-Тростина В.П. Горжусь своими братьями / В.П.Петрова-Тростина // Лик Чувашии.– 1996.– № 3-4.– С. 87.
  • Уяр Х. О Метрии Юмане / Х.Уяр // Лик Чувашии.– 1996.– № 3-4.– С. 14-15.
  • Юман – хроника // Лик Чувашии.– 1996. – № 3-4.– С. 10-13.
  • Яковлев Ю. Интерпретация некоторых особенностей религиозно–мистической стихии в творчестве М.Юмана/ Ю.Яковлев // Чувашская литература: Вопросы истории и теории.– Чебоксары, 1992.– С. 52–67.
  • Яковлев Ю. Юман – мисти / Ю.Яковлев // Лик Чувашии.– 1996.– № 3–4.– С. 90–95.

Каçăсем