Уяр, Хветĕр: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
Статьяна йăлтах пушатрĕ
Тэг: тасатасси
Ymblanter (Сӳтсе яв | хушни)
п Откат правок Император Тихон (обсуждение) к версии Chuvash2017
Тэг: Каялла тавăр
1-мĕш йĕрке: 1-мĕш йĕрке:
{{Çыравçă
| Ят = Хветĕр Уяр
| Çуралнă чухнехи ят = Фёдор Ермилович Афанасьев
| Ӳкерчĕк = HvederUyar.jpg
| Çуралнă вăхăт = [[1914]], [[ака, 19]]
| Çуралнă вырăн = [[Сухари Матак]] ялĕ, (халĕ [[Исаклă районĕ]], [[Самар облаçĕ]])
| Вилнĕ вăхăт = [[2000]], [[утă, 9]]
| Вилнĕ вырăн = [[Шупашкар]], [[Чăваш АССР]]
| Ĕçлев тĕсĕ = [[чăваш чĕлхи|чăваш]] [[çыравçă|çыравçи]] тата [[сăвăç]]ĕ
| Ĕçсен чĕлхи =
| Гражданлăх = {{RUS}}
| Хастар çулсем =
| Чыславсем = {{{!}}
{{!}} {{Мухтав орденĕ}} {{!!}} {{Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин 1 степеньлĕ орденĕ}}
{{!}}}
}}
'''Хветĕр Уяр''' (паспортра: Афанасьев Федор Ермилович) ([[1914]] çулхи [[ака]] [[пуш, 19|пуш уйăхĕн 19-мĕшĕ]] [[Сухари Матак]] ялĕ, [[Исаклă районĕ]], [[Самар облаçĕ]] — [[2000]] çул, [[утă, 19|утă уйăхĕн 9-мĕшĕ]], [[Шупашкар]], [[Чăваш АССР]]) — чăваш çыравçи.

СССР ÇП пайташĕ ([[1953]] çул). Чăваш Енĕн тава тивĕçлĕ культура ĕçченĕ ([[1984]]), Чăваш халăх çыравçи ([[1990]])<ref>[http://enc.cap.ru/?lnk=2011&t=prsn Чувашская энциклопедия]</ref><ref>[http://nasledie.nbchr.ru/personalii/pisateli/ujar/ Культурное наследие Чувашии]</ref>

== Пурнăçĕ ==
[[1914]] çулхи [[ака]] уйăхĕн 19-мĕшĕнче [[Самар облаçĕ]]нчи [[Исаклă районĕ|Исаклă районне]] кĕрекен [[Сухари Матак]]ра çуралнă.

[[Самар]]та икĕ сыпăклă чăваш шкулĕнче, [[Хабаровск]] педтехникумĕнче, [[Благовещенск]] пединститутĕнче вĕреннĕ. [[1936]] çулта [[Шупашкар]]а куçса килнĕ. Шкулта ĕçленĕ. Каярахпа радиокомитетра литература енĕпе ĕçленĕ. Кĕнеке палатин директорĕнче тăрăшнă. "Капкăн" журнал редакцинче, кĕнеке кăларăвĕнче вăй хунă.

[[Калав]], [[очерк]] çырма [[1930]] çулта пуçланă. [[Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи]]не хутшăннă, фронтри паттăрлăхшăн III степеньлĕ Мухтав орденĕпе медальсемпе хисепленĕ.

Литературăри пысăк çитĕнӳсемшĕн ăна "Чăваш Енĕн культурин тава тивĕçлĕ ĕçченĕ" ([[1984]]), Чăваш халăх çыравçи ([[1990]]) хисеплĕ ятсем панă.

Уяр ăста [[тăлмач]]ă та. Вăл [[Чехов Антон Павлович|А.П. Чехов]], [[Н.Гарин-Михайловский]] илемлĕ ĕçĕсене чăвашла куçарнă.

[[1936]] çулта [[Шорникова Елена Васильевна|Шорникова Елена Васильевнăпа]] çемье çавăрнă, 64 çул пĕрле пурăнса икĕ хĕр ӳстернĕ.

Çыравçă [[2000]] çулхи утă уйăхĕн 9-мĕшĕнче вилнĕ.

== Ĕçĕсем ==
Вăтăр ытла кĕнеке çырнă. Чи палли , паллах, "'''Шурча таврашĕнчи'''" [[роман]]. Ытти кĕнекисем:
* "Сукмак" ([[1941]]),
* "Çулсем-йĕрсем" ([[1943]]),
* "Шурча таврашĕнче" ([[1952]], [[1984]]),
* "Виçĕ кун, виçĕ каç" ([[1965]]),
* "Телейлĕ Палюк" ([[1971]]),
* "Писательпе тĕл пулни" (1972),
* "Сăмах мехелĕ" ([[1980]]),
* "Кĕрхи çумăр" ([[1984]]);
[[вырăс чĕлхи|вырăсла]]:
* "Тенета" ([[1955]], [[1981]]),
* "Дороги дальние и близкие" ([[1987]]),
* "Одно слово" ([[1987]]).

== Вуламалли ==
# Федоров, Г. И. Художественный мир Федора Уяра : проблемы типологии, поэтики и художественной семантики / Г. И. Федоров. – Чебоксары, 1991. – 174 с.
# Алимасова, Г. Хветĕр Уярăн деталь ăсталăхĕ / Г. Алимасова // Ялав. – 1994. – № 9. – С. 28-29.
# Смирнова, Н. Ĕçӳ те, яту та халăхра упранĕ / Н. Смирнова // Хыпар. – 2000. – 12 утă.
# Фомина, Л. Иван Мучипе Хветĕр Уяр / Л. Фомина // Ялав. – 2000. – № 10. – С. 70-71.
# Артемьев, Ю. М. Зигзаги судьбы мастера // Артемьев, Ю. М. Страсть к полемике / Ю. М. Артемьев. – Чебоксары, 2003. – С. 179-181.
# Афанасьев, П. Уяр Хведер (Афанасьев Федор Ермилович) // Афанасьев, П. Писатели Чувашии / П. Афанасьев. – Чебоксары, 2006. – С. 454-456.
# Тимуков, А. Н. Уяр Хвэдер / А. Н. Тимуков // Краткая чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2001. – С. 424.
# Федоров, Г. И. Уяр (Афанасьев) Федор Ермилович / Г. И. Федоров // Чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2011. – Т. 4 : Си-Я. – С. 337-338.
# Хузангай, А. Обретенное слово : (памяти народного писателя Чувашии Хведера Уяра) / А. Хузангай // Республика. – 2000. – 28 июля.
# Ялгир, П. Уяр Хведер (Афанасьев Федор Ермилович) // Ялгир, П. Литературный мир Чувашии / П. Ялгир. – Чебоксары, 2005. – С. 123.

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* [http://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke9/ke9-7501.htm Краткая литературная энциклопедия]
* [http://chuvashsky.livejournal.com/195696.html ПОЧЕМУ ещё в 1995 ЧУВАШ НЕ ЛЮБИЛ ЧУВАША?]

{{Чăваш Енĕн халăх çыравçисем‎‎}}

<!--Categories-->
{{DEFAULTSORT:Афанасьев,Федор,Ермилович}}
[[Категори:Чăваш Енĕн паллă çыннисем]]
[[Категори:Пайăр çынсем, алфавитпа]]
[[Категори:Акан 19-мĕшĕнче çуралнисем]]
[[Категори:1914 çулта çуралнисем]]
[[Категори:Утăн 9-мĕшĕнче вилнисем]]
[[Категори:2000 çулта вилнисем]]
[[Категори:Чăваш халăх çыравçисем]]

09:49, 19 Раштав уйӑхӗн 2018 вӑхӑтри верси

Хветĕр Уяр
Çуралнă чухнехи ят: Фёдор Ермилович Афанасьев
Çуралнă вăхăт: 1914, ака, 19
Çуралнă вырăн: Сухари Матак ялĕ, (халĕ Исаклă районĕ, Самар облаçĕ)
Вилнĕ вăхăт: 2000, утă, 9
Вилнĕ вырăн: Шупашкар, Чăваш АССР
Гражданлăх: РФ
Ĕçлев тĕсĕ: чăваш çыравçи тата сăвăçĕ
Чыславсем:
Мухтав орденĕ
Мухтав орденĕ
Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин 1 степеньлĕ орденĕ

Хветĕр Уяр (паспортра: Афанасьев Федор Ермилович) (1914 çулхи ака пуш уйăхĕн 19-мĕшĕ Сухари Матак ялĕ, Исаклă районĕ, Самар облаçĕ2000 çул, утă уйăхĕн 9-мĕшĕ, Шупашкар, Чăваш АССР) — чăваш çыравçи.

СССР ÇП пайташĕ (1953 çул). Чăваш Енĕн тава тивĕçлĕ культура ĕçченĕ (1984), Чăваш халăх çыравçи (1990)[1][2]

Пурнăçĕ

1914 çулхи ака уйăхĕн 19-мĕшĕнче Самар облаçĕнчи Исаклă районне кĕрекен Сухари Матакра çуралнă.

Самарта икĕ сыпăклă чăваш шкулĕнче, Хабаровск педтехникумĕнче, Благовещенск пединститутĕнче вĕреннĕ. 1936 çулта Шупашкара куçса килнĕ. Шкулта ĕçленĕ. Каярахпа радиокомитетра литература енĕпе ĕçленĕ. Кĕнеке палатин директорĕнче тăрăшнă. "Капкăн" журнал редакцинче, кĕнеке кăларăвĕнче вăй хунă.

Калав, очерк çырма 1930 çулта пуçланă. Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçине хутшăннă, фронтри паттăрлăхшăн III степеньлĕ Мухтав орденĕпе медальсемпе хисепленĕ.

Литературăри пысăк çитĕнӳсемшĕн ăна "Чăваш Енĕн культурин тава тивĕçлĕ ĕçченĕ" (1984), Чăваш халăх çыравçи (1990) хисеплĕ ятсем панă.

Уяр ăста тăлмачă та. Вăл А.П. Чехов, Н.Гарин-Михайловский илемлĕ ĕçĕсене чăвашла куçарнă.

1936 çулта Шорникова Елена Васильевнăпа çемье çавăрнă, 64 çул пĕрле пурăнса икĕ хĕр ӳстернĕ.

Çыравçă 2000 çулхи утă уйăхĕн 9-мĕшĕнче вилнĕ.

Ĕçĕсем

Вăтăр ытла кĕнеке çырнă. Чи палли , паллах, "Шурча таврашĕнчи" роман. Ытти кĕнекисем:

  • "Сукмак" (1941),
  • "Çулсем-йĕрсем" (1943),
  • "Шурча таврашĕнче" (1952, 1984),
  • "Виçĕ кун, виçĕ каç" (1965),
  • "Телейлĕ Палюк" (1971),
  • "Писательпе тĕл пулни" (1972),
  • "Сăмах мехелĕ" (1980),
  • "Кĕрхи çумăр" (1984);

вырăсла:

  • "Тенета" (1955, 1981),
  • "Дороги дальние и близкие" (1987),
  • "Одно слово" (1987).

Вуламалли

  1. Федоров, Г. И. Художественный мир Федора Уяра : проблемы типологии, поэтики и художественной семантики / Г. И. Федоров. – Чебоксары, 1991. – 174 с.
  2. Алимасова, Г. Хветĕр Уярăн деталь ăсталăхĕ / Г. Алимасова // Ялав. – 1994. – № 9. – С. 28-29.
  3. Смирнова, Н. Ĕçӳ те, яту та халăхра упранĕ / Н. Смирнова // Хыпар. – 2000. – 12 утă.
  4. Фомина, Л. Иван Мучипе Хветĕр Уяр / Л. Фомина // Ялав. – 2000. – № 10. – С. 70-71.
  5. Артемьев, Ю. М. Зигзаги судьбы мастера // Артемьев, Ю. М. Страсть к полемике / Ю. М. Артемьев. – Чебоксары, 2003. – С. 179-181.
  6. Афанасьев, П. Уяр Хведер (Афанасьев Федор Ермилович) // Афанасьев, П. Писатели Чувашии / П. Афанасьев. – Чебоксары, 2006. – С. 454-456.
  7. Тимуков, А. Н. Уяр Хвэдер / А. Н. Тимуков // Краткая чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2001. – С. 424.
  8. Федоров, Г. И. Уяр (Афанасьев) Федор Ермилович / Г. И. Федоров // Чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2011. – Т. 4 : Си-Я. – С. 337-338.
  9. Хузангай, А. Обретенное слово : (памяти народного писателя Чувашии Хведера Уяра) / А. Хузангай // Республика. – 2000. – 28 июля.
  10. Ялгир, П. Уяр Хведер (Афанасьев Федор Ермилович) // Ялгир, П. Литературный мир Чувашии / П. Ялгир. – Чебоксары, 2005. – С. 123.

Асăрхавсем

Каçăсем