Алакĕр Ваçлейĕ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
п Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q20603930
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
4-мĕш йĕрке: 4-мĕш йĕрке:
|Ӳкерчĕке ăнлантарни =
|Ӳкерчĕке ăнлантарни =
|Çуралнă вăхăт = [[1906]] çулхи [[кăрлач, 5]]
|Çуралнă вăхăт = [[1906]] çулхи [[кăрлач, 5]]
|Çуралнă вырăн = [[Тосинкасси]] [[ял]]ĕ, [[Шупашкар уесĕ]], Хусан кеперни (халĕ [[Чăваш Ен]] [[Шупашкар районĕ]])
|Çуралнă вырăн = [[Тосинкасси]] [[ял]]ĕ, [[Шупашкар уесĕ]], Хусан кĕперни (халĕ [[Чăваш Ен]] [[Шупашкар районĕ]])
|Вилнĕ вăхăт =
|Вилнĕ вăхăт = [[1988]], [[кăрлач, 17]]
|Вилнĕ вырăн =
|Вилнĕ вырăн = {{ВВ|Шупашкар|Шупашкарта}}, Чăваш Ен.
|Ĕçлев тĕсĕ = [[чăваш чĕлхи|чăваш]] [[проза|прозăçĕ]], [[драматург]]ĕ, тăлмачĕ, тишкерӳçи
|Ĕçлев тĕсĕ = [[чăваш чĕлхи|чăваш]] [[проза|прозăçи]], [[драматург]]ĕ, тăлмачĕ, тишкерӳçи
|Хастар çулсем =
|Хастар çулсем =
|Тĕлĕ =
|Тĕлĕ =
17-мĕш йĕрке: 17-мĕш йĕрке:
}}
}}


'''Алакĕр Ваçлейĕ''' (вырăсла — ''Алагер Василий Осипович'', паспортра — ''Осипов''), ([[1906]] çулхи [[кăрлач, 5|кăрлачăн 5-мĕшĕ]] [[Шупашкар уесĕ]]н (халĕ [[Чăваш Ен]]ĕн [[Шупашкар районĕ]]) [[Тосинкасси]] [[ял]]ĕ — [[1988]] çулхи [[кăрлач, 17|кăрлачăн 17-мĕшĕ]], [[Шупашкар]]) — [[чăваш чĕлхи|чăваш]] [[проза|прозăçĕ]], [[драматург]]ĕ, тăлмачĕ, тишкерӳçи. Горький ячĕллĕ литература институтне вĕренсе пĕтернĕ<ref>[http://nasledie.nbchr.ru/personalii/pisateli/alager/ Алакер Василий Осипович], Культурное наследие чувашии</ref>.
'''Алакĕр Ваçлейĕ''' (вырăсла — ''Алагер Василий Осипович'', паспортра — ''Осипов''), ([[1906]] çулхи [[кăрлач, 5|кăрлачăн 5-мĕшĕ]] [[Шупашкар уесĕ]]н (халĕ [[Чăваш Ен]]ĕн [[Шупашкар районĕ]]) [[Тосинкасси]] [[ял]]ĕ — [[1988]] çулхи [[кăрлач, 17|кăрлачăн 17-мĕшĕ]], [[Шупашкар]]) — [[чăваш чĕлхи|чăваш]] [[проза|прозăçĕ]], [[драматург]]ĕ, тăлмачĕ, тишкерӳçи. Горький ячĕллĕ литература институтне вĕренсе пĕтернĕ<ref>[http://nasledie.nbchr.ru/personalii/pisateli/alager/ Алакер Василий Осипович], Культурное наследие чувашии</ref><ref>[http://enc.cap.ru/?lnk=395&t=prsn Чувашская энциклопедия]</ref>.


== Хушамачĕ ==
== Хушамачĕ ==
25-мĕш йĕрке: 25-мĕш йĕрке:


==Пурнăçĕ==
==Пурнăçĕ==
[[1906]] çулхи [[кăрлач, 5|кăрлачăн 5-мĕшĕнче]] [[Шупашкар уесĕ]]н (халĕ [[Чăваш Ен]]ĕн [[Шупашкар районĕ]]) [[Тосинкасси]] [[ял]]ĕнче çуралнă.
[[1906]] çулхи [[кăрлач, 5|кăрлачăн 5-мĕшĕнче]] [[Шупашкар уесĕ]]н (халĕ [[Чăваш Ен]]ĕн [[Шупашкар районĕ]]) [[Тосинкасси]] [[ял]]ĕнче çуралнă. Ялти чиркӳ прихучĕн шкулĕнче, [[Çĕрпӳ]]ри икĕ класлă шкулта вĕреннĕ.


Ялти чиркӳ прихучĕн шкулĕнче, [[Çĕрпӳ]]ри икĕ класлă шкулта вĕреннĕ. «[[Сунтал (журнал)|Сунтал]]» тата «[[Ялав (журнал)|Ялав]]» [[журнал]]ĕсенче ĕçленĕ. «[[Тăван Атăл (журнал)|Тăван Атăл]]» журналăн редакторĕ пулнă. [[Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи]]не хутшăннă. Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин 2 степеньлĕ орденпа мелальсене тивĕçлĕ пулнă.
«[[Сунтал (журнал)|Сунтал]]» тата «[[Ялав (журнал)|Ялав]]» [[журнал]]ĕсенче ĕçленĕ. «[[Тăван Атăл (журнал)|Тăван Атăл]]» журналăн редакторĕ пулнă.
[[Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи]]не хутшăннă. [[Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин 2 степеньлĕ орденĕ]]пе медальсене тивĕçлĕ пулнă.

[[1988]] çулхи [[кăрлач, 17|кăрлачăн 17-мĕшĕ]], [[Шупашкар]]та вилнĕ.


== Пултарулăх ĕçĕсем==
== Пултарулăх ĕçĕсем==
43-мĕш йĕрке: 47-мĕш йĕрке:
Çавăн пекех [[чăваш чĕлхи]] çине [[М. Горький]], [[А. Чехов]], [[М. Шолохов]], [[К. Тренев]], [[А. Серафимович]], [[Н. Гоголь]] авторсен ĕçĕсене куçарнă.
Çавăн пекех [[чăваш чĕлхи]] çине [[М. Горький]], [[А. Чехов]], [[М. Шолохов]], [[К. Тренев]], [[А. Серафимович]], [[Н. Гоголь]] авторсен ĕçĕсене куçарнă.


=== Куçарăвĕсем ===
=== Куçарнисем ===
Алакĕрĕн ĕçĕн чи пысăк пайĕ куçару пулнă<ref>[http://gov.cap.ru/info.aspx?gov_id=49&id=1123555&type=news Галерея памяти. 105 лет со дня рождения Василия Алагера]</ref>
Алакĕрĕн ĕçĕн чи пысăк пайĕ куçару пулнă<ref>[http://gov.cap.ru/info.aspx?gov_id=49&id=1123555&type=news Галерея памяти. 105 лет со дня рождения Василия Алагера]</ref>
* «В степи», «Прекрасная Франция», «Колюша» А. Горький
* «В степи», «Прекрасная Франция», «Колюша» А. Горький
56-мĕш йĕрке: 60-мĕш йĕрке:
* «Поднятая целина» роман сыпăкĕсем, М. Шолохов
* «Поднятая целина» роман сыпăкĕсем, М. Шолохов
* «Молодая гвардия» роман, А. Фадеев
* «Молодая гвардия» роман, А. Фадеев
* тата ыттисе те


== Вуламалли ==
== Вуламалли ==
77-мĕш йĕрке: 80-мĕш йĕрке:
# Осипов Василий Осипович (Алагер) // Энциклопедия чувашской журналистики и печати. – Чебоксары, 2014. – С. 309.
# Осипов Василий Осипович (Алагер) // Энциклопедия чувашской журналистики и печати. – Чебоксары, 2014. – С. 309.
# Ялгир, П. Алагер (Осипов) Василий Осипович // Ялгир, П. Литературный мир Чувашии / П. Ялгир. – Чебоксары, 2005. – С. 8-9.
# Ялгир, П. Алагер (Осипов) Василий Осипович // Ялгир, П. Литературный мир Чувашии / П. Ялгир. – Чебоксары, 2005. – С. 8-9.

== Асăрхавсем ==
== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}
{{асăрхавсем}}
94-мĕш йĕрке: 98-мĕш йĕрке:
[[Категори:Совет драматургĕсем]]
[[Категори:Совет драматургĕсем]]
[[Категори:Совет çыравçисем]]
[[Категори:Совет çыравçисем]]
[[Категори:1906 çулта çуралнисем]]
[[Категори:Кăрлачăн 5-мĕшĕнче çуралнисем]]
[[Категори:1988 çулта вилнисем]]
[[Категори:Кăрлачăн 17-мĕшĕнче вилнисем]]

06:37, 27 Чӳк уйӑхӗн 2019 вӑхӑтри верси

Алакĕр Ваçлейĕ
Çуралнă вăхăт: 1906 çулхи кăрлач, 5
Çуралнă вырăн: Тосинкасси ялĕ, Шупашкар уесĕ, Хусан кĕперни (халĕ Чăваш Ен Шупашкар районĕ)
Вилнĕ вăхăт: 1988, кăрлач, 17
Вилнĕ вырăн: Шупашкар, Чăваш Ен.
Ĕçлев тĕсĕ: чăваш прозăçи, драматургĕ, тăлмачĕ, тишкерӳçи
Ĕçсен чĕлхи: чăваш
Чыславсем: Чăваш АССР тава тивĕçлĕ культура ĕçченĕ

Алакĕр Ваçлейĕ (вырăсла — Алагер Василий Осипович, паспортра — Осипов), (1906 çулхи кăрлачăн 5-мĕшĕ Шупашкар уесĕн (халĕ Чăваш Енĕн Шупашкар районĕ) Тосинкасси ялĕ1988 çулхи кăрлачăн 17-мĕшĕ, Шупашкар) — чăваш прозăçĕ, драматургĕ, тăлмачĕ, тишкерӳçи. Горький ячĕллĕ литература институтне вĕренсе пĕтернĕ[1][2].

Хушамачĕ

Ун вăхăчĕпе евĕрлĕ ашшĕн ятне хушаматра усă курнă, çавăнпа ун паспортра Осипов. Чăваш хушамачĕ Алакĕр, 1930 çулта «Пулас çĕнĕ ял» (Пулас çĕнĕ йал) Алакĕр Вăçлейĕ курма пулать. 1948 çулти «Икĕ юлташ» кĕнекинче В.О. Алагер тăрать. 2011 çулта пĕр чăвашла хыпарта унăн хушаматне Алакĕр çыраççĕ[3]. 2012 çулта Чăваш чĕлхи комиссийĕ те Алакĕр хушаматне мĕнле çырнине çирĕплетет[4]

СССР ÇП пайташĕ (1949 ç.), Чăваш АССР тава тивĕçлĕ культура ĕçченĕ (1981 ç.).

Пурнăçĕ

1906 çулхи кăрлачăн 5-мĕшĕнче Шупашкар уесĕн (халĕ Чăваш Енĕн Шупашкар районĕ) Тосинкасси ялĕнче çуралнă. Ялти чиркӳ прихучĕн шкулĕнче, Çĕрпӳри икĕ класлă шкулта вĕреннĕ.

«Сунтал» тата «Ялав» журналĕсенче ĕçленĕ. «Тăван Атăл» журналăн редакторĕ пулнă.

Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçине хутшăннă. Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин 2 степеньлĕ орденĕпе медальсене тивĕçлĕ пулнă.

1988 çулхи кăрлачăн 17-мĕшĕ, Шупашкарта вилнĕ.

Пултарулăх ĕçĕсем

Пулас çĕнĕ ял. 1930 çул. Кĕнеке хуплашки.
Икĕ юлташ. Алакĕр Ваçлейĕ. 1948 çул. Кĕнеке хуплашки
Алакĕр Ваçлейĕ

Унăн пичĕтленсе тухнă кĕнекисем:

  • «Пулас çĕнĕ ял» (1930);
  • «Паттăр Çапук» (1931);
  • Кахал (1934);
  • Икĕ юлташ (1948);
  • «Çул юппинче» (1961);
  • «Тăван литература пирки» (1963);

Çавăн пекех чăваш чĕлхи çине М. Горький, А. Чехов, М. Шолохов, К. Тренев, А. Серафимович, Н. Гоголь авторсен ĕçĕсене куçарнă.

Куçарнисем

Алакĕрĕн ĕçĕн чи пысăк пайĕ куçару пулнă[5]

  • «В степи», «Прекрасная Франция», «Колюша» А. Горький
  • «Вишневый сад» А. Чехов
  • «После бала», «Севастопольские рассказы» Л. Толстой
  • «Сорочинская ярмарка», «Ночь перед рождеством», «Страшная месть», «Шинель» Н. Гоголя
  • «Пиковая дама» А. Пушкина
  • «Безработные» Э. Золя,
  • А. Серафимович калавĕсем,
  • «Любовь Яровая» К. Тренева,
  • «Красный галстук» С. Михалкова,
  • «Поднятая целина» роман сыпăкĕсем, М. Шолохов
  • «Молодая гвардия» роман, А. Фадеев

Вуламалли

  1. Агаков, Л. Пирĕн тус Алакĕр / Л. Агаков // Ялав. – 1976. – № 1. – С. 13-14.
  2. Василий Алагер // Тăван Атăл. – 1976. – С. 75-76.
  3. Дедушкин, Н. Пурнăç илемĕ – пархатарлă ĕçре / Н. Дедушкин // Тăван Атăл. – 1981. – № 1. – С. 77-79.
  4. Eфимов, Г. Аса илӳсем / Г. Eфимов // Тăван Атăл. – 2003. – № 3. – С. 46-48.
  5. Константинов, В. Трак тăрăхĕнче вăй илнĕ çыравçă / В. Константинов // Ялав. – 1996. – № 1. – С. 119-120.
  6. Малов, А. Пурнăçпа çума-çумăн / А. Малов // Тăван Атăл. – 1986. – № 1. – С. 65.
  7. Михайлова, Г. Чăваш çыравçисемпе журналисчĕсем – фронтра / Г. Михайлова // Хыпар. – 2011. – 22 нарăс. – С. 4.
  8. Романова, Ю. Иксĕлми вăй-халпа / Ю. Романова // Ялав. – 1986. – № 1. – С. 24.
  9. Тихонов, П. Сăпайлă çыравçă / П. Тихонов // Хыпар. – 1996. – 5 кăрлач.
  10. Уткин, Г. Манас марччĕ те, манатпăр пулĕ çав... : [аса илӳ] / Г. Уткин // Хыпар. – 2006. – 2 пуш. – С. 3.
  11. Якимова, Л. Кĕнекисем архивра çеç / Л. Якимова // Çамрăксен хаçачĕ. – 2006. – 3 нарăс (№ 4). – С. 10.
  12. Агаков, Л. Наш друг Алагер / Л. Агаков // Совет. Чувашия. – 1975. – 5 мая.
  13. Афанасьев, П. Алагер (Осипов) Василий Осипович // Афанасьев, П. Писатели Чувашии / П. Афанасьев. – Чебоксары, 2006. – С. 19-18.
  14. Драматургия послевоенных лет (1945–1953) // Проблема конфликта в чувашской драматургии. – Чебоксары, 1966. – С. 53-71.
  15. Драматургия предвоенного десятилетия (1930–1940) // Проблема конфликта в чувашской драматургии. – Чебоксары, 1966. – С. 26-43.
  16. Метин П. Н. Алагер (Осипов) Василий Осипович / П. Н. Метин // Чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2006. – Т. 1 : А-Е. – С. 53.
  17. Осипов Василий Осипович (Алагер) // Энциклопедия чувашской журналистики и печати. – Чебоксары, 2014. – С. 309.
  18. Ялгир, П. Алагер (Осипов) Василий Осипович // Ялгир, П. Литературный мир Чувашии / П. Ялгир. – Чебоксары, 2005. – С. 8-9.

Асăрхавсем

Каçăсем