Пĕлейни: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Ellodanis5 (Сӳтсе яв | хушни) п Ellodanis5 страницă ятне улăштарчĕ Пĕлӳ пухни - Пĕлейни |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман Тэгсем: Пӑрахӑҫланӑ курӑмлӑ редакторпа |
||
1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
{{ан пăтраштар|Пĕлӳ|пĕлӳпе}} |
{{ан пăтраштар|Пĕлӳ|пĕлӳпе}} |
||
'''Пĕлӳ пухни''', '''когни́ци''' — [[пулăм (философи)|пулăмсемпе]] [[объектлă тĕнче]]н саккун-виçелĕхĕсем пирки [[пĕлӳ]] илмешкĕн кирлĕ [[процесс]]ен, процедурăсен тата [[меслет]]сен пĕтĕмĕшлĕхĕ. |
'''Пĕлӳ пухни''', '''когни́ци''' — [[пулăм (философи)|пулăмсемпе]] [[объектлă тĕнче]]н саккун-виçелĕхĕсем пирки [[пĕлӳ]] илмешкĕн кирлĕ [[процесс]]ен, процедурăсен тата [[меслет]]сен пĕтĕмĕшлĕхĕ<ref>[https://samka.co/psihologiya/chto-takoe-kogni-iya-prostymi-slovami-s-primerami/ Ҫын пурнӑҫӗнче когници пӗлтерӗшӗ]</ref>. |
||
Пĕлӳ пухни — [[Эпистемологи|гносеологире]] тĕп предмет. Пĕлӳ пухнин, унăн формисемпе принципĕсен тĕпне палăртса, пĕлӳ пухас теорийĕ пĕлӳ епле çурални тата вăл чăннилĕхпе тытăçни ыйтăва хуравласшăн тăрăшать. |
Пĕлӳ пухни — [[Эпистемологи|гносеологире]] тĕп предмет. Пĕлӳ пухнин, унăн формисемпе принципĕсен тĕпне палăртса, пĕлӳ пухас теорийĕ пĕлӳ епле çурални тата вăл чăннилĕхпе тытăçни ыйтăва хуравласшăн тăрăшать. |
||
6-мĕш йĕрке: | 6-мĕш йĕрке: | ||
Пĕлӳ пухнине [[философи]]ре çеç мар, ытти ятарлă ăслăхсемпе ăслăх дисциплинисенче — [[когници психологийĕ]], [[ăслăх меслетлĕхĕ]], [[ăслăх историйĕ]], [[ăслăха пĕлни]], [[ăслăх социологийĕ]] — тĕпчеççĕ. Çапах та çак ăслăхсен чылайрахăшĕ пĕлӳ пухнине уйрăм аспектсене сăнаса çеç тĕпчет. Анлăн илсен, пĕлӳ пухнине философире кăна питĕ уйрăммăн тĕпчеççĕ<ref>{{кĕнеке|автор=Авт. колл.: Фролов И. Т. и др.|пай=Глава VI. "Познание"|пуçелĕк=Введение в философию: Учеб. пособие для вузов|каçă=https://mipt.ru/education/chair/philosophy/textbooks/frolovintro/part2_6.php|кăларăм=3|вырăн=Мускав|издательство=Республика|çул=2013|страниц=623}}</ref>. |
Пĕлӳ пухнине [[философи]]ре çеç мар, ытти ятарлă ăслăхсемпе ăслăх дисциплинисенче — [[когници психологийĕ]], [[ăслăх меслетлĕхĕ]], [[ăслăх историйĕ]], [[ăслăха пĕлни]], [[ăслăх социологийĕ]] — тĕпчеççĕ. Çапах та çак ăслăхсен чылайрахăшĕ пĕлӳ пухнине уйрăм аспектсене сăнаса çеç тĕпчет. Анлăн илсен, пĕлӳ пухнине философире кăна питĕ уйрăммăн тĕпчеççĕ<ref>{{кĕнеке|автор=Авт. колл.: Фролов И. Т. и др.|пай=Глава VI. "Познание"|пуçелĕк=Введение в философию: Учеб. пособие для вузов|каçă=https://mipt.ru/education/chair/philosophy/textbooks/frolovintro/part2_6.php|кăларăм=3|вырăн=Мускав|издательство=Республика|çул=2013|страниц=623}}</ref>. |
||
== Пӗлӳ тӗллевӗ == |
|||
== Пĕлӳ пухнин тĕллевĕ == |
|||
Декарт ҫутҫанталӑк вӑйӗсене алла илес тӗллевпе, ҫавӑн пекех этем ҫутҫанталӑка лайӑхлатас тӗллевпе курнӑ. |
|||
== Мотор пӗлӗвӗ == |
|||
Мотор пӗлӗвӗн ӑнлавӗ действи пулса тӑракан пӗлӗве пӗлтерет, ҫав пӗлӗве мотор системи ӑслӑ-тӑнлӑ им-ҫампа мӗнле ӗҫлемеллине, ҫав шутра социаллӑ хутшӑнса ӗҫлессине тивӗҫтерекен процессене те, сӳтсе явнӑ. Мотор пӗлӗвӗ ыттисен ӗҫӗсене уйӑрса илме, малтанах каласа хума, имитацилеме тата ӑнланас ӗҫе хутшӑнакан ӗҫсемпе производствӑна шута илет. Физкультура пӗлӗвӗн тӗп пайӗ — моторлӑ тӗллеве пурнӑҫа кӗртес тесе тунӑ улшӑнусем, е физкультура тата социаллӑ укҫа-тенкӗ тӗлӗшӗнчен пӗлтерӗшлӗ пулӑма тивӗҫтерес тесе тунӑ улшӑнусем. Ҫак парадигма юлашки ҫулсенче пысӑк тӗпчевсем (Ж.А. Смервиль, Вунӑ Джон) енчен питӗ пысӑк тимлӗхпе эмпирика пулӑшӑвӗ илнӗ.) нейробиологипе социаллӑ психологине те, ҫав шутра аталанӑвӑн психологине те, пӗлӳ паракан (книтивлӑ) нейробиологине те. |
|||
== Ӑслӑлӑх пӗлӗвӗн шайӗ == |
|||
Наука пӗлӗвӗн икӗ шайӗ уйӑраҫҫӗ: эмпирика (опытлӑ, туйӑм) тата теори (рационаллӑ). Эмпирика пӗлӗвӗн шайӗ сӑнавра, экспериментра тата моделире палӑрать, теори — гипотезӑсенче, саккунсенче тата теорисенче эмпирика шайӗн результачӗсене пӗтӗмлетнӗ май. |
|||
== Çав. пекех == |
== Çав. пекех == |
07:51, 6 Ҫу уйӑхӗн 2021 вӑхӑтри верси
Пĕлӳ пухни, когни́ци — пулăмсемпе объектлă тĕнчен саккун-виçелĕхĕсем пирки пĕлӳ илмешкĕн кирлĕ процессен, процедурăсен тата меслетсен пĕтĕмĕшлĕхĕ[1].
Пĕлӳ пухни — гносеологире тĕп предмет. Пĕлӳ пухнин, унăн формисемпе принципĕсен тĕпне палăртса, пĕлӳ пухас теорийĕ пĕлӳ епле çурални тата вăл чăннилĕхпе тытăçни ыйтăва хуравласшăн тăрăшать.
Пĕлӳ пухнине философире çеç мар, ытти ятарлă ăслăхсемпе ăслăх дисциплинисенче — когници психологийĕ, ăслăх меслетлĕхĕ, ăслăх историйĕ, ăслăха пĕлни, ăслăх социологийĕ — тĕпчеççĕ. Çапах та çак ăслăхсен чылайрахăшĕ пĕлӳ пухнине уйрăм аспектсене сăнаса çеç тĕпчет. Анлăн илсен, пĕлӳ пухнине философире кăна питĕ уйрăммăн тĕпчеççĕ[2].
Пӗлӳ тӗллевӗ
Декарт ҫутҫанталӑк вӑйӗсене алла илес тӗллевпе, ҫавӑн пекех этем ҫутҫанталӑка лайӑхлатас тӗллевпе курнӑ.
Мотор пӗлӗвӗ
Мотор пӗлӗвӗн ӑнлавӗ действи пулса тӑракан пӗлӗве пӗлтерет, ҫав пӗлӗве мотор системи ӑслӑ-тӑнлӑ им-ҫампа мӗнле ӗҫлемеллине, ҫав шутра социаллӑ хутшӑнса ӗҫлессине тивӗҫтерекен процессене те, сӳтсе явнӑ. Мотор пӗлӗвӗ ыттисен ӗҫӗсене уйӑрса илме, малтанах каласа хума, имитацилеме тата ӑнланас ӗҫе хутшӑнакан ӗҫсемпе производствӑна шута илет. Физкультура пӗлӗвӗн тӗп пайӗ — моторлӑ тӗллеве пурнӑҫа кӗртес тесе тунӑ улшӑнусем, е физкультура тата социаллӑ укҫа-тенкӗ тӗлӗшӗнчен пӗлтерӗшлӗ пулӑма тивӗҫтерес тесе тунӑ улшӑнусем. Ҫак парадигма юлашки ҫулсенче пысӑк тӗпчевсем (Ж.А. Смервиль, Вунӑ Джон) енчен питӗ пысӑк тимлӗхпе эмпирика пулӑшӑвӗ илнӗ.) нейробиологипе социаллӑ психологине те, ҫав шутра аталанӑвӑн психологине те, пӗлӳ паракан (книтивлӑ) нейробиологине те.
Ӑслӑлӑх пӗлӗвӗн шайӗ
Наука пӗлӗвӗн икӗ шайӗ уйӑраҫҫӗ: эмпирика (опытлӑ, туйӑм) тата теори (рационаллӑ). Эмпирика пӗлӗвӗн шайӗ сӑнавра, экспериментра тата моделире палӑрать, теори — гипотезӑсенче, саккунсенче тата теорисенче эмпирика шайӗн результачӗсене пӗтӗмлетнӗ май.
Çав. пекех
Асăрхавсем
- ^ Ҫын пурнӑҫӗнче когници пӗлтерӗшӗ
- ^ Авт. колл.: Фролов И. Т. и др. Глава VI. "Познание" // Введение в философию: Учеб. пособие для вузов. — 3. — Мускав: Республика, 2013.
Литература
- Кохановский В. П. и др. Основы философии науки. М.: Феникс, 2007. 608 с ISBN 978-5-222-11009-6
- Теория познания // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
- [ Пĕлейни] — ПСЭ
Каçăсем
- Познание (гносеология).
- Н. Гартман. Познание в свете онтологии.
- Фролов И. Т. Введение в философию. Часть 2. Глава VI. Познание.
Схоластика |
|
---|---|
Юхăмсем | |
Проблематика |
Проблема Всемогущества • Проблема существования • Универсалисем пирки тавлашу • Логика • Пресуществление • Чăнлăх проблеми (Иккĕлле чăнлăх вĕренĕвĕ) • Пĕрлĕх тата нумайлăх проблеми (Экземпляризм) • Проблема предопределённости • Догматическое богословие • Проблема познания (Бэкон меслечĕ • Принцип бритвы Оккама) • Шухăшлани |
Шкулсем | |
Неосхоластика |