Çĕрпӳ районĕ страницӑн кодне пӑхни

{{Администрациллĕ виçе
|Тĕс1                        = {{Тĕс|Раççей}}
|Тĕс2 = 
|Чăвашла ячĕ = Çĕрпӳ  районĕ
|Тăван ячĕ = 
|Герб = Герб Цивильского района.gif
|Ялав = Флаг Цивильского района.jpg
|Ялава ăнлантарни = Çĕрпӳ  районĕн ялавĕ
|Патшалăх = {{RUS}}
  |lat_dir = N |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
|Гимн =
|Статус = [[муниципаллă район]]
|Кĕрет = {{Flagicon|Chuvashia}}[[Чăваш Ен]]
|Тытăмĕ = {{nobr|17 муниципаллă йĕркеленӳ}}
|Тĕп хула = [[Çĕрпӳ]] хула
|Вăхăт = [[1927]]
|Пуçлăх = Павлов Андрей Валериевич
  |Пуçлăх тĕсĕ           = Район администрацин пуçлăхĕ
|Пуçлăх2 = 
  |Пуçлăх тĕсĕ2          = Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ
|ШВП =
  |ШВП çулĕ              = 
  |ШВП вырăнĕ            = 
  |ШВП пурăнан кашни çынна          = 
  |ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = 
|Чĕлхе = чăваш, вырăс
|Чĕлхесем =
|Пурăнан халăх = 36 023
  |Çырав çулĕ             = 2017
  |Пурăнан халăх проценчĕ = 2,91
  |Пурăнан халăх вырăнĕ   = 5
  |Йышлăх                 = 45,55
  |Йышлăх вырăнĕ          = 
  |Наци йышĕ              = [[чăвашсем]] - 90%
  |Конфесси йышĕ          = [[Православи|православсем]]
|Лаптăк = 790,80<ref name='97_8006001'>[http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst97/DBInet.cgi?pl=8006001 Чувашская Республика. Общая площадь  земель муниципального образования]</ref>
  |Лаптăк проценчĕ             = 
  |Лаптăк вырăнĕ               = 11
|Максималлă çӳллĕш =
|Вăтам çӳллĕшĕ =
|Минималлă çӳллĕш =
|Карттă = Chuvashia Tsivilskiy rayon (1).png
|Администрациллĕ виçен картти =
|АВ карттин пысăккăшĕ = 300px
|ВăхăтТăрăхĕ = {{s|{{MSK+0}}}}
|Аббревиатура = 
|ISO =
|FIPS =
|Телефон кочĕ = 83535
|Почтă индексĕсем = 429240
|Тетел-домен = 
|Автомобиль номерĕсен кочĕсем =
|Сайт = http://gov.cap.ru/main.asp?govid=57
|Commons-ри категори =
|Асăрхавсем =
}}
[[Ӳкерчĕк:Zhiv-rajon.gif|thumb|300px|Çĕрпӳ районĕн картти]]

'''Çĕрпӳ районĕ''', — [[Чăваш Республики]]н (РФ) [[Чăваш Енĕн администрациллĕ-территориллĕ пайланăвĕ#Администрациллĕ-территориллĕ тытăмлăхĕ|администрациллĕ-территориллĕ виçи]] тата [[муниципаллă йĕркеленĕвĕ]] ([[муниципаллă район]]).

[[Чăваш Ен]]ĕн варринчен çурçĕр еннерех вырнаçнă. Район администрацин центрĕ — [[Çĕрпӳ]] хули.

== Тавралăхĕ ==
[[File:Цапля на Цивиле.jpeg|thumb|left|Район территоринчи шывлăхĕнче чарлансем пурнаççĕ. Çурла, 2015, Çавал шывĕ çинчи Байгеево ялĕ]]
Район [[Чăваш Республики]]н çурçĕр-тухăç пайĕнче вырнаçнă. Çурçĕр тата çурçĕр-анăç енче [[Шупашкар районĕ|Шупашкар]], çурçĕр-тухăç енче — [[Сĕнтĕрвăрри районĕ|Сĕнтĕрвăрри]], тухăç енче — [[Куславкка районĕ|Куславкка]], кăнтăр-тухăç енче — [[Вăрмар районĕ|Вăрмар]], кăнтăр енче — [[Канаш районĕ|Канаш]], анăç енче — [[Трак ен районĕ|Красноармейски]] районĕсем вырнаçнă. Район территорин лаптăкĕ — 790,8 км².

== Истори ==

== Халăх йышĕ, район тытăмĕ ==
[[1999]] çул пуçламăшĕ тĕлне районта 37,1 пин çын пурăннă. Вĕсенчен 11,2% (ку вăл 30%) — хула çыннисем, 25,9% (е 70%) — ял çыннисем. Пер тăваткал çухрăм çине вăтамран 47,5 çын килет. Ялсен шучĕ 138, вĕсенче вăтамран 202 çын пурăнать. 90% — [[чăвашсем]].

== Çутçанталăк ==
[[Ӳкерчĕк:Kzhivil.jpg|thumb|300px|Кĕçĕн Çавал шывĕ]]
Çĕрпӳ районĕ [[Чăваш плато]]йĕ çинче вырнаçнă. Тавралăхĕ сăртлă, [[çырма]]семпе [[юханшыв]]сем нумай. Çырмасен тарăнăшĕ 5-35 метр, тăршшĕ 10-12 çухрăм таран. Çĕр айĕнчи пурлăх енчен район чухăн. [[Торф]] вырăнĕсем пур ([[Кĕçĕн Çавал|Çавалпа]] [[Ункă (юханшыв)|Ункă]] шывсен хĕррипе), ăна ял хуçăлăхĕнче çĕре пуянлатма усă кураççĕ. Антрак ялĕ патĕнче [[акшар]] кăлараççĕ. Асăннă вырăнсем пуçне районта тата 3 çĕртре [[кирпĕч]] тума юрăхлă [[тăм]] кăлараççĕ. [[Çĕрпӳ]] çывăхĕнчи тăма çĕç кирпĕч кăларма усă кураççĕ.

Район климачĕ вăтам контитентлă. Хĕлĕсем вăтăм та сивĕ, çĕвĕсем вăта, шăрăх. [[Кăрлач]] уйăхри вăтам температура -12,8°С, чи пĕчĕкки -46°С танлашать. [[Утă]] уйăхĕнчи вăтам температура — 18,8°С, чи шăрăх кун температура 38°С таран хăпарнă. Çулталăк хушшинче вăтамран 446 мм юр-çумăр çăвать.

Юханшывсене илес пулсан район тăрăх çаксем юхаççĕ: [[Мăн Çавал]], [[Кĕçĕн Çавал]], [[Ункă (юханшыв)|Ункă]], [[Енĕш]]. Мăн Çавал район тăрăх 50 çухрăм тăршшĕпе юхать.  Кĕçĕн Çавалăн районти тăршшĕ — 20 çухрăм. Юханшывсем ютларах [[юр]] шывĕпе тулаççĕ.

Районти тăпрасем ытларах енĕпе çерем-сахал кĕллĕ. Районăн анăç енче çавăн пекех çутă чакăр вăрман тăпри, тухăç енче вара ахаль тата тĕксĕм чакăр вăрман тăприсем тĕл пулаççĕ. Икĕ Çавал хушшинчи çĕрсем вара кĕллĕ хура тăпрасем шутланаççĕ.

Район çĕрĕсем ытларах енĕпе уйлă, сайра вырăнта çеç юманлăхсемпе хурăнлăхсем тĕл пулаççĕ. Çĕрпӳ районĕнче вăрмансем сахал, вĕсем пурĕ те 9,3% кăна йышăнаççĕ.


==Администрациллĕ тытăмĕ==
{{col-begin}}
{{col-2}}
* [[Апакасси ял тăрăхĕ]] 
* [[Вăрманкас Кĕçтемĕр ял тăрăхĕ]]
* [[Йĕкĕрвар ял тăрăхĕ]] 
* [[Конар ял тăрăхĕ]] 
* [[Метикасси ял тăрăхĕ]]
* [[Михайловка ял тăрăхĕ]] 
* [[Опытный ял тăрăхĕ]] 
* [[Паваркасси ял тăрăхĕ]]
{{col-2}} 
* [[Патăрьел ял тăрăхĕ (Çĕрпӳ районĕ )|Патăрьел ял тăрăхĕ]] 
* [[Рынкă ял тăрăхĕ]]
* [[Çырмапуç ял тăрăхĕ]] 
* [[Тавăшкасси ял тăрăхĕ]] 
* [[Туçи ял тăрăхĕ]]
* [[Чӳречкасси ял тăрăхĕ]]
* [[Чурачăк ял тăрăхĕ]] 
* [[Ямаш ял тăрăхĕ (Çĕрпӳ районĕ )|Ямаш ял тăрăхĕ]]
{{col-end}}

== Çул-йĕр ==
Çĕрпӳ районĕ тăрăх автомобильпе чукун çулĕсем иртеççĕ. Чукун çул тăршшĕ 31 çухрăм, автомобиль çулĕсен — 310 çх. Автомобильпе чукун çулĕсен йышĕ [[Чăваш Ен]]ĕн вăтам кăтартăвĕпе танлаштарсан икĕ хут пысăкрах.

Çурçĕр-хĕвелтухăç енче [[Канаш]]-[[Шупашкар]] [[чукун çул]]ĕ иртет. Район урлă федераллă шайри автомобиль çулĕсем те иртеççĕ: [[Чулхула]]-[[Хусан]]; [[Çĕрпӳ]]-[[Чĕмпĕр]]-[[Сызрань]]. Çавăн пекех район урлă республика шайĕнчи [[Йошкар-Ола]]-[[Çĕрпӳ]], [[Сĕнтĕрвăрри]]-[[Çĕрпӳ]], [[Çĕрпӳ]]-[[Красноармейски]] çулсем те иртеççĕ.

== Паллă çынсем ==
* [[Иванова Олимпиада Владимировна]], - Олимп вăййисен чемпионĕ, СССР тава тивĕçлĕ спорт асти.
* [[Ефимова Серафима Мироновна]], — СССР тава тивĕçлĕ чăваш радисчĕ.
* [[Котлеев Виталий Иванович]], — [[чăваш чĕлхи]] тĕпчевçи.
* [[Лебедева Елена Алексеевна]], — [[чĕлхе]] тĕпчевçи.
* [[Львов Петр Константинович]], — [[çыравçă]].
* [[Петров Василий Петрович]], — [[çыравçă]].
* [[Ĕçхĕл Аркадий Александрович]], - [[çыравçă]].

== Çав. пекех ==

== Вуламалли ==

== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* [http://gov.cap.ru/main.asp?govid=74 Çĕрпӳ администрацийĕн сайчĕ]
* [http://gallery.chuvash.org/v/chuvashia/zhivilsk/ Çĕрпӳ районĕн сăнĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071201205532/http://gallery.chuvash.org/v/chuvashia/zhivilsk/ |date=2007-12-01 }}

{{Chuvash-geo-stub}}

{{Çĕрпӳ районĕ}}
{{Çĕрпӳ районĕн ял тăрăхĕсем}}
{{Чăваш Ен}}

[[Категори:Чăваш Ен]]
[[Категори:Чăваш Енĕн районĕсем]]