Велосипед

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Велосипед (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

|

Велосипе́д (фр. vélocipède, лат. vēlōx «хăвăрт» тата pes «ура») — çын мускул вăйĕпе ура педалĕсемпе е (питĕ сайра) алă рычагĕсемпе куçакан кустăрмаллă транспорт хатĕрĕ (е спорт хатĕрĕ). Велосипедсем икӗ кустӑрмаллӑ, анчах виҫӗ кустӑрмаллӑ велосипедсем те пулаҫҫӗ. Хулара пĕрлехи транспорт, ҫав шутра автобуссем, троллейбуссем тата трамвайсем, анлӑ сарӑличченех çакнашкал куҫса ҫӳрес мелпе усӑ курма пуҫланӑ. Ҫаплах туристсем хушшинче те, спортсменсем хушшинче те вăл анлӑ сарӑлнӑ. Халĕ тӗнчере велосипед çине электротуртăм лартса та ускураҫҫӗ.

Раҫҫейри ҫул-йӗрĕ çинчи йĕркелĕвĕсенче велосипеда "транспорт хатӗрӗ" тесе палӑртаҫҫӗ.

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Велосипед историйĕ

1817 çулта Карлсруэ хулинчи нимĕç профессорĕ барон Карл фон Дрез пĕрремĕш икĕ кустăрмаллă самоката шутласа ăсталанă, 1818 çулта ăна «чупмалли машинă» (Laufmaschine) тесе патентленĕ. Дрез самокачĕн икĕ кустăрма, руль пулнă, пĕтĕмĕшле илсен, педальсĕр, йывăç рамăллă велосипед пулнă.

1870-мĕш çулсенченпе пуçласа «пенни-фартинг» кăмăла юракан схема пурнăçа кĕрсе пырать. Ячĕ кустăрмасем пĕр пысăкăш маррине пĕлтерет, мĕншĕн тесен пенни вак укçа фартинг вак укçаран чылаях пысăк.

Сывлӑха витӗмлени[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Мышцăсем ытлашшипех туртăнкалассин е шăмă сыппи мăкăлтанассин хăрушлăхĕ пĕчĕк, çурăм шăмми çине йывăрлăх пусни ӳкет.

Велосипедпе ҫӳрени импотенци тăвать тени тавлашуллӑ. Тӗрӗссипе каласан, велосипедистсем ҫав ҫулти ытти арҫынсемпе пĕтĕмĕшле танлаштарсан, 2-3 хутчен сахалрах çак проблемăсем тӗл пулаҫҫӗ, çапах та вӗсен çав пулăм ишекенсенчен чылайрах пулаять. Ҫав вӑхӑтрах Стивен Шрайдер (Steven Schrader) тухтăр пӗлтернипе, "Велосипедпе пĕрмаях çӳле хăпартнă ларкăч çинче çӳрени тăтăшах эрекцие пӑсма пултарать. Тухтӑр шухăшӗпе, ансӑр та ҫӳллӗ йӗнер ҫинче ларса ҫӳренӗ чухне (спорт валли те, хӑш-пӗр "хӑтлӑ" велосипедсен тӗрлӗ тӗсӗсем валли те) арҫынсен тӗп юн тымарӗсем пур, вӗсене ар ҫыхӑнӑвне кӗртмелли дисфункцие вырнаҫтарма пулать. Анчах та британири паллӑ велосипедист Крис Бордман (англ. Chris Boardman) професси велосипедисчӗ тухӑҫлӑхпа ҫыхӑннӑ лару-тӑрӑва пӗлменни ҫинчен каланӑ.^[1]

Бостон врачӗн шухӑшӗпе Идвина Гольдтейн, велосипедист та травмран хӑрамалла. Вӑл шутланӑ тӑрӑх," аварие " хӑвӑртлӑхпа 30 ҫухрӑм чупсан 70-килограмм арҫын ура хушшине 250 килограмм вӑй илме пултарать. Ҫавӑн пек курӑк реальноҫӗнче ӗҫ ҫукпа пӗрех, пысӑк курӑк хушшинче ытларах чухне уҫҫисем ҫӗр ҫине ҫапӑнсан тӗл пулаҫҫӗ. Пуҫ мими курӑкӗсен хӑвӑртлӑхӗ улмуҫҫисене самаях чакарчӗ.