Витаминсем страницӑн кодне пӑхни

'''Витами́нсем''' ( {{lang-la|vita}} — пурнăç) — тĕрлĕ хими группине кĕрекен сахал молекулăллă органика çыхăнăвĕсен ушкăнĕ.
Ку çыхăнусем гетеротроф организăмĕсен [[Апат-çимĕç|апатĕнче]] пулмалла. Автотроф организăмĕсене те витаминсем кирлĕ, вĕсем хăшпĕр пайне синнтезлеççĕ е тавралăхран тупаççĕ. Фитопланктон ӳстермелли ятарлă средасене яланах витаминсем кĕртеççĕ <ref>{{кĕнеке|автор={{nobr|Гайсина Л. А.}}, {{nobr|Фазлутдинова А. И.}}, {{nobr|Кабиров Р. Р.}}|пуçелĕк=Современные методы выделения и культивирования водорослей|ссылка=http://www.algae.su/files.php?action=download&id=54|издание=Учебное пособие|место=Уфа|издательство=БГПУ|год=2008|страниц=152|isbn=978-5-87978-509-8|тираж=100}}</ref>. 

Витаминсен структурине, химине, организăмра мĕнле тытнине, медицинира мĕнле усă курмалине  тишкерекен [[Биохими|биохими]], [[Нутрициологи|апат гигиени]], [[Фармакологи|фармакологи]] тата ытти ăслăх пайĕсене '''витаминологи'''.{{-1|<ref>{{cite web|url=http://dic.academic.ru/dic.nsf/medic2/9387|title=витаминология|work=Большой медицинский словарь. 2000.|accessdate=2012-02-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/682r4MVPv|archivedate=2012-05-30}}</ref>}} тесе паллăртаççĕ.

== Пĕрлехи хыпарсем ==

Организăмра витаминсем синтезленмеççĕ. Çавăнпа вĕсем яланах çителĕклĕ шайра апатпа е медицина препарачĕсемпе çимелле. Çынăн пыршисенчи микроорганизăмĕсем К тата B<sub>3</sub> синтезлеççĕ.

Витаминсем организма кĕрессин пăсăлнипе виçĕ патологи уйăраççĕ: [[авитаминоз]] - витамин çукки, [[гиповитаминоз]] - витамин çитменни тата [[гипервитаминоз]] - витамин ытлашши. 

Витаминсем вуннă ытла паллă. Вĕсене çура ирĕлекен - A, D, E, K тата шывра ирĕлекен - ытттисем (В, с, т.ыт) çине пайлаççĕ
Известно около полутора десятков витаминов. Çура ирĕлекенисем организăмра пухăнаççĕ (депо - [[пĕвер]] тата çу). Шывра ирĕлекенсем пухăнмаççĕ, нумайрах пулсан организăмран шывпа пĕрле тухса каяççĕ.

[[File:La Boqueria.JPG|thumb|250px||Витаминсем пахча çимĕçĕсенче нумай]]

Витаминсем нумай биологи реакцисене [[фермент|ферментсен]] активлă центрĕсенче хутшăнаççĕ. Унсăр пуçне вĕсем протогормонсен е [[гормон|гормонсен]] сигнал функцине пурнçлама пултараççĕ.

== Антивитаминсем ==
'''Антивитаминсем''' ({{lang-el|ἀντί}} — хирĕç, {{lang-la|vita}} — пурнăç) — витаминсен хастарлăхне путаракан органикăлла çыхăнусен ушкăнĕ.
Ку çыхăнусен хими структури витаминенни евĕр, анчах биологи енчен хирĕçле витĕмлĕ. Организăма лексен вĕсем витаминсем вырăнне реакцисене кĕрсе йĕркеллĕ юхăмне чараççĕ е пăсаççĕ. Антивитаминсем пĕтĕм витаминсен тенĕ пекех пур. 

== Вуламалли ==
* {{кĕнеке
|автор = Кристофер Хоббс, Элсон Хаас.
|пуçелĕк = Витамины для «чайников»
|оригинал = Vitamins for Dummies
|вырăн = М. 
|издательство = [[Диалектика (издательство)|Диалектика]]
|çул = 2005
|страниц = 352
|isbn = 0-7645-5179-5
}}
* {{кĕнеке
|автор = Л.П. НИКИТИНА, Н.В. СОЛОВЬЕВА.
|пуçелĕк = КЛИНИЧЕСКАЯ ВИТАМИНОЛОГИЯ
|вырăн = Чита
|çул = 2002
|страниц = 66
}}
* {{кĕнеке
|автор = Т. С. Морозкина, А. Г. Мойсеёнок.
|пуçелĕк = Витамины: Краткое рук. для врачей и студентов мед., фармацевт. и биол. специальностей
|вырăн = Мн. 
|издательство = ООО "Асар"
|çул = 2002
|страниц = 112
|isbn = 985-6572-55-Х
}}
* {{кĕнеке
|автор = А.А. Савченко, Е.Н. Анисимова, А.Г. Борисов, А.Е. Кондаков.
|пуçелĕк = Витамины как основа иммунометаболической терапии
|вырăн = Красноярск. 
|издательство = КрасГМУ
|çул = 2011
|страниц = 213
|isbn = 978-5-94282-093-7
}}
* {{кĕнеке
|автор = В. А. Девятнин.
|пуçелĕк = Витамины
|вырăн = М. 
|издательство = Пищепромиздат
|çул = 1948
|страниц = 279
}}

==Асăрхавсем==
{{Асăрхавсем}}

{{Витаминсем}}
{{Ферментсен кофакторĕсем}}
{{biochem-stub}}

[[Категори:Витаминсем|*]]