Во (кантон) страницӑн кодне пӑхни

{{Пĕлтерĕшсем|Во}}
{{Администрациллĕ виçе
|Тĕс1                            = {{тĕс|Швейцари}}
|Чăвашла ячĕ           = Во
|Тăван ячĕ             = {{lang-fr|Vaud}}, {{lang-de|Waadt}}
|Герб = Wappen Waadt matt.svg
|Ялав = Flag of Canton of Vaud.svg
|Патшалăх = {{Швейцари ялавĕ}} [[Швейцари]]
  |lat_dir = N |lat_deg = 46 |lat_min = 37 |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg = 06 |lon_min = 33 |lon_sec = 
  |region     = CH
  |уровень    = 1
|Гимн =
|Статус = Кантон
|Кĕрет =
|Ун шутĕнче = 10 тăрăх
|Тĕп хула = [[Лозанна]]
|Чи шĕкĕр хула =
|Шĕкĕр хуласем =
|Вăхăт = 1803
|Пуçлăх = 
  |Пуçлăх ячĕ           = 
|Пуçлăх2                =
  |Пуçлăх ячĕ2          = 
|ШВП                    =
  |Çулт ВВП             = 
  |ШВП вырăнĕ           = 
  |Пĕр çын ШВП          = 
  |Пĕр çын ШВП вырăнĕ   = 
|Чĕлхе =
|Чĕлхесем = франс
|Пурăнан халăх                    = 734 356 çын
  |Халăх çырав çулĕ               = 2012
  |Процент, пурăнан халăхран      = 
  |Вырăн, пурăнан халăхпа         = 3
  |Йышлăх                         = 228,62
  |Йышлăх вырăнĕ                  = 12
  |Наци йышĕ                      = 
  |Конфесси йышĕ                  = 
|Лаптăк = 3212,1
  |Процент, лаптăкран             = 
  |Вырăн, лаптăкпа                = 4
|Максималлă çӳллĕш                = 3210
|Вăтам çӳллĕш                     =
|Минималлă çӳллĕш                 =
|Анлăшĕ                           =
|Долгота                          =
|Карттă                           = Swiss Canton Map VD.png
 |Карттă пысăкăшĕ                 = 
|Администрациллĕ виçе картти      =
|Вăхăт тăрăхĕ                     = {{CET}}
|Аббревиатура                     =
|ISO                              = CH-VD
|FIPS                             =
|Телефон кочĕ                     =
|Почтă индексĕсем                 =
|Тетел-домен                      =
|Автомобиль номерĕсен кочĕ        = VD
|Сайт                             = {{url|vd.ch}}
}}

'''Во''' ({{lang-fr|Vaud}}, {{lang-de|Waadt}}) — [[Швейцари]]н анăçĕнчи [[Франс чĕлхи|франс чĕлхиллĕ]] кантон. 734 356 çын пурăнать (2012), е кантонсем хушшинче 3-мĕш вырăн. Администраци центрĕ — [[Лозанна]] хула. Пурăнакан халăхăн çурри [[Лозанна агломерацийĕ|Лозанна агломерацинче]] вырнаçнă.

== Географи ==
[[File:Террасные виноградники Лаво.jpg|мини|250пкс|[[Лавăри терраса иçĕм тĕммисем]] [[Женева кӳлли]] çыранĕнче]]
Лаптăк — 3212 км² (4-мĕш вырăн кантонсем хушшинче). Во кантон Швейцарин анăçĕнче территорипе чи пысăкки. Вăл Леман кӳлĕн çыранĕнчен ([[Женева кӳлли|Женева]]) [[Невшател кӳлли|Невшателпе]] [[Муртен кӳлли|Муртен]] кӳллисене çити тăсăлать. Анăç енче вăл Франципе ([[Эн (департамент)|Эн]], [[Юра (департамент)|Юра]] тата [[Ду (департамент)|Ду]] департаменчĕсем), çаплах кăнтăр енче (департамент [[Тури Савойя]]) чикĕ тытать.

Шалти чикĕсем: кăнтăр-анăçĕнче [[Женева (кантон)|Женева кантонĕпе]], çурçерте [[Невшатель (кантон)|Невшатель кантонĕпе]], тухăçра [[Берн (кантон)|Берн]] тата [[Фрибур (кантон)|Фрибур]] кантонĕсемпе, тата, юлашкинчен, кăнтăр-тухăçĕнче [[Вале (кантон)|Вале кантонĕпе]]. Кунта иккĕ [[ту хысакĕ]]: [[Юра (ту)|Юра]] анăçра тата [[Альпы]] кăнтăр-тухăçра. Женева кӳлли хĕррипе капăр курортсем вырнаçнă, вĕсене [[Швейцари Ривьери]] теççĕ.

2007 çулхи çĕртмен 28-мĕшĕнче [[Лавăри терраса иçĕм тĕммисем|Лавăри терраса иçĕм тĕммисене]]  [[ЮНЕСКО]] [[Мĕнпур тĕнчери еткерлĕх]]не кĕртнĕ.<ref>[http://whc.unesco.org/ru/list/1243 Центр всемирного наследия. Террасовые виноградники Лаво]</ref>

== Истори ==
''[[Pagus]] Valdensis'' латин ячĕ, ''Pays Vaudois'' франс ячĕ, çаплах Вăрман Çĕршывĕ — çак территорисене çак ятсене VII ĕмĕрте панă.

1265 çулта [[Савойя херцăклăхĕ]] ярса илнĕ. [[Бургунд вăрçисем|Бургунд вăрçисенче]] [[Берн (кантон)|Берн кантонĕн]] çарĕсем хальхи Во территорин чылайăшне ярса илнĕ те 1536 çул тĕлне ăна аннексиленĕ. Нимĕçле пуплекен администрацие франс чĕлхиллĕ халăх ытлах юратманан. 1723 çулта Берна хирĕçле [[Давель Жан|Жан Давель]] ертсе пынипе пăлхав хыпса тухнă, ăна кĕçех пусарнă.

== Пурăнан халăх ==
Ытларахăшĕ франс чĕлхипе пуплет. Берн аннексилесен Во территоринче протестант тĕнĕ çирĕпленет. Тĕне тыткансем халĕ (2000) — протестантсем (40 %) тата католиксем (34 %). Католиксен йышĕ ӳсни иммиграципе çыхăннă: 2010 çулта 28 % ютçĕр çынĕ пурăннă.<ref>[http://www.vaud.ch/en/canton-of-vaud/population-social-life/ A multicultural, multilingual region] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140309201023/http://www.vaud.ch/en/canton-of-vaud/population-social-life/ |date=2014-03-09 }}</ref>

== Администрациллĕ пайлану ==
[[File:Karte Kanton Waadt Bezirke 2008.png|thumb|right|300px|Во кантонĕн тăрăхĕсем.]]
2008 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕччен кантона 19 тăрăх кĕнĕ: [[Обонн (тăрăх)|Обонн]], [[Коссонэ]], [[Эшаллен]], [[Эгль (тăрăх)|Эгль]], [[Орб (тăрăх)|Орб]], [[Ролль (тăрăх)|Ролль]], [[Ньон (Швейцари)|Ньон]], [[Грансон]], [[Валле (тăрăх, Швейцари)|Валле]], [[Лозанна (тăрах)|Лозанна]], [[Лаво (тăрăх)|Лаво]], [[Морж (тăрăх)|Морж]], [[Мудон]], [[Ивердон (тăрăх)|Ивердон]], [[Орон (тăрăх)|Орон]], [[Пейерн]], [[Веве (тăрăх)|Веве]], [[Аванше]], [[Вев (тăрăх)|Вев]], 2008 çулхи кăрлач хыççăн — 10 тăрăх:
* [[Эгль (тăрăх)|Эгль]] (Aigle)
* [[Бруа-Вюлли (тăрăх)|Бруа-Вюлли]] (Broye-Vully)
* [[Гро-де-Во (тăрăх)|Гро-де-Во]] (Gros-de-Vaud)
* [[Жюра-Нор-Водуа (тăрăх)|Жюра-Нор-Водуа]] (Jura-Nord vaudois)
* [[Лозанна (тăрăх)|Лозанна]] (Lausanne)
* [[Лаво-Орон (тăрăх)|Лаво-Орон]] (Lavaux-Oron)
* [[Морж (тăрăх)|Морж]] (Morges)
* [[Ньон (тăрăх, Швейцари)|Ньон]] (Nyon)
* [[Уэст-Лозаннуа (тăрăх)|Уэст-Лозаннуа]] (Ouest lausannois)
* [[Ривьера-Пеи-д'Эно (тăрăх)|Ривьера-Пеи-д’Эно]] (Riviera-Pays-d’Enhaut)

== Патшалăх тытăмлăхĕ ==
Саккун тăвакан орган — Мăн Канаш (''Grand Conseil''), ĕçтăвакан орган — Патшалăх Канашĕ (''Conseil d'État''), апелляци инстанци суче — Кантон Сучĕ (''Tribunal cantonal''), пĕрремĕш инстанци сучĕсем — район сучĕсем (''Tribunaux d’arrondissement'').

== Экономика ==
Женева кӳллин çыран хĕрри, Швейцари ривьерипе пĕрле, турбизнесăн пысăк центрĕ шутланать. Кантонăн айлăмĕнче ял хуçалăх ĕçĕ аталаннă, сăмахран, Швейцарире эрех тăвассипе Во иккĕмĕш кантон пулать.

[[Веве]]ре [[Nestlé]] компанин тĕп оффисĕ вырнаçнă; Лозаннăра — [[Philip Morris International]] операци центрĕ, çаплах [[Banque Cantonale Vaudoise]] тĕп оффисĕ; [[Морж (хула)|Морж]] хуларан инçе мар — [[Logitech]] штаб-хваттерĕ.

Жу айлăмĕнче швейцар сехечĕсене тăваççĕ. Кунта чылай паллă фирмăсен — [[Audemars Piguet]], [[Blancpain]], [[Patek Philippe]], [[Vacheron Constantin]] тата [[Jaeger-LeCoultre]] — ĕç лаптăкĕсем вырнаçнă.

== Пĕлӳлĕх ==
Кантон территоринче темиçе вĕренӳ керменĕ вырнаçнă, çав шутра [[Лозанна университечĕ]], [[Лозанна федераци политехника шкулĕ]], [[Ивердон Аслă Инженер Шкулĕ]]

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* [http://www.vd.ch Во кантонĕн официаллă сайчĕ] {{ref-fr}}
* [http://www.rsv.vd.ch/dire-cocoon/rsv_site/index.xsp Во кантонĕн саккун тăваслăхĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160531215020/http://www.rsv.vd.ch/dire-cocoon/rsv_site/index.xsp |date=2016-05-31 }}
* [http://www.lake-geneva-region.ch Сайт туристической организации Женевского озера]

{{Швейцари кантонĕсем}}

[[Категори:Во (кантон)|*]]