Географири аслӑ тӗпчевсем страницӑн кодне пӑхни

[[File:CantinoPlanisphere.png|мини|400px|[[Планисфера Кантино]] (1502), португалсен авалхи навигаци карттисенчен пӗри, ҫак упранса юлнӑ картта ҫинче [[Васко да Гама]], [[Христофор Колумб]] тата ытти тӗпчевҫӗсен ӗҫне курма пулать. Кунтах тӗнчене икке пайланӑ меридиана асӑрхама пулать: [[Тордесильяс килӗшӗвӗ|Тордесильяс килӗшӗвӗпе]] тӗнчене португал тата испан пайӗсем ҫине пайланӑ пулнӑ.]]
'''Географири аслӑ тӗпчевсем''' — [[XV ĕмĕр|XV ӗмӗрте]] пуҫланса [[XVII ĕмĕр|XVII ӗмӗр]] таран тӑсӑлнӑ этемлӗх историнчи тапхӑр. Европӑри халӑх вӑл вӑхӑтра ҫӗнӗ ҫӗрсем уҫнӑ. Ҫавӑн пекех ҫӗнӗ суту-илӳ партнерсене тупас тата Европӑра пит аван сутӑнакан таварсем туянас тӗлӗшпе [[Африка|Африкӑна]], [[Америка|Америкӑна]], [[Ази|Азине]] тата [[Океани|Океанийӑна]] ҫӗнӗ тинӗс маршручӗсем уҫнӑ. Ку тапхӑр шутне историксем ытларах чухне португалсемпе испан ҫулҫӳревҫисем [[Инди|Индине]] ҫитме кӗске ҫул шыранӑ вӑхӑта кӗртеҫҫӗ. Ҫапла май вӗсем [[Ылтăн|ылтӑн]], [[Кĕмĕл|кӗмӗл]] тата тӗрлӗ [[техӗмлӗх]] патне ҫул уҫасшӑн пулнӑ.

Ҫак аслӑ тӗпчевсене уҫса паракан тӗп сӑлтавсенчен пӗри техника тӗлӗшӗнчен вӑйлӑ аталану пулса иртни, ӑна пула Европа халӑхӗ тинӗспе инҫерех ишме пултарни, пулнӑ.

== Литература ==
{{Refbegin|2}}
;Пĕрремĕш çăлкуçсем
* {{кĕнеке |пуçелĕк=The conquest of New Spain |издательство=[[Penguin Classics]] |çул=1632—1963 reissue |isbn=0140441239 |каçă=https://books.google.com/books?id=3pZbrgiQICkC&lpg=1 |ref=Castillo 1963 |автор=[[Диас дель Кастильо Берналь|Castillo]], Bernal Díaz del, John Michael Cohen }}
* {{кĕнеке |пуçелĕк=The Discoveries of the World from Their First Original Unto the Year of Our Lord 1555, issued by the Hakluyt Society |издательство=[[Kessinger Publishing]] |çул=1563–2004 reissue |каçă=https://books.google.com/?id=XivHTiZoMycC&lpg=1 |isbn=0766190226 |ref=Galvano 1563 |язык=en |автор=Галвано, Антонио}}
* {{кĕнеке |пуçелĕк=Voyage to Goa and Back, 1583–1592, with His Account of the East Indies: From Linschoten's Discourse of Voyages, in 1598 |издательство=New Delhi, AES |çул=1598–2004 reissue |isbn=8120619285 |ref=Linschoten 1598 |чĕлхе=en |автор=[[Линсхотен Ян Гюйген ван|Linschoten]], Jan Huyghen van}}
* {{кĕнеке |пуçелĕк=The Suma oriental of Tome Pires: an account of the East, from the Red Sea to China, written in Malacca and India in 1512-1515; and, The book of Francisco Rodrigues: Pilot-Major of the armada that discovered Banda and the Moluccas |издательство=Asian Educational Services |çул=1512—1990 reissue |ссылка=https://books.google.com/?id=h82D-Y0E3TwC&lpg=1 |isbn=8120605357 |ref=Pires 1512 |чĕлхе=en |автор=[[Пиреш Том|Pires]], Tomé, Armando Cortesão, Francisco Rodrigues}}
* {{кĕнеке |пуçелĕк=Travel narratives from the age of discovery: an anthology |издательство=[[Издательство Оксфордского университета|Oxford University Press]] |çул=2006 |ссылка=https://books.google.com/?id=hNUROuYfFb4C&lpg=1 |isbn=0195155971 |ref=Mancall 2006 |чĕлхе=en |автор=Mancall, Peter C.}}
* {{cite web|title=Real Cédula aprobando la capitulación concedida por Carlos V a Francisco Pizarro para la conquista y población del Perú|publisher=Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes|url=http://www.cervantesvirtual.com/historia/CarlosV/9_9.shtml|accessdate=2010-06-17|ref=Cervantes web|archiveurl=https://www.webcitation.org/61BPDKGsL?url=http://bib.cervantesvirtual.com/historia/CarlosV/9_9.shtml|archivedate=2011-08-24}}{{ref-es}}
* {{кĕнеке |автор = [[Бернардино де Саагун]], [[Куприенко, Сергей Анатольевич|Куприенко С.А.]] |пуçелĕк = Общая история о делах Новой Испании. Книги X-XI: Познания астеков в медицине и ботанике |каçă = http://kuprienko.info/bernardino-de-saagun-s-a-kuprienko-obshhaya-istoriya-o-delah-novoj-ispanii-knigi-x-xi-poznaniya-astekov-v-meditsine-i-botanike/|яваплă = Ред. и пер. С. А. Куприенко. |вырăн= К. |издательство  = Видавець Купрієнко С.А. |çул = 2013 |страниц = 218 |сери = Месоамерика. Источники. История. Человек |isbn = 978-617-7085-07-1 |ref = Саагун}}
* {{кĕнеке |автор = [[Кодекс Мальябекиано|Анонимлă авторсем]]. |пуçелĕк = Кодекс Мальябекки |каçă = https://books.google.ru/books?printsec=frontcover&id=8Q0DFMQYchUC#v=onepage&q&f=false |яваплă = Ред. и пер. В.Н. Талаха, С.А. Куприенко |вырăн = К. |издательство  = Видавець Купрієнко С.А. |çул = 2013 |страниц = 202|isbn = 978-617-7085-04-0 |ref = Кодекс Мальябекки}}


;Тĕпчевсем
* ''[[Фиске Джон (философ)|Фиске Джон]]'' Открытие Америки с кратким очерком древней Америки и испанского завоевания = The Discovery of America: With Some Account of Ancient America and the Spanish Conquest / В 2-х тт. Пер. с англ. П. Николаева. — М.: Тип. Рихтера, 1892—1893. — 339, IX+372, IX с. [https://dlib.rsl.ru/viewer/01003931710 Т. 1], [https://dlib.rsl.ru/viewer/01003931709 Т. 2]
* {{кĕнеке |пуçелĕк=Before European Hegemony: the world system a.d. 1250–1350 |издательство=[[Издательство Оксфордского университета|Oxford University Press]] |çул=1991 |isbn=0195067746 |каçă=https://books.google.com/?id=rYlgGU2SLiQC&lpg=PP1&dq=1 |ref=Abu-Lughod 1991 |чĕлхе=en |автор=Abu-Lughod, Janet}}

{{Refend}}

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем|3}}

== Каçăсем ==
* {{кĕнеке |пуçелĕк=[[Vermeer's Hat]] |издательство=[[Bloomsbury Publishing|Bloomsbury Press]] |çул=2007 reissue |isbn=1596914440 |ref=Brook 2007 |чĕлхе=en |автор=[[Timothy Brook|Brook, Timothy]]}}
* {{кĕнеке |пуçелĕк=European Culture and Overseas Expansion |издательство=Pelican, London |çул=1970 |ref=Cipolla1970 |автор=[[Чиполла Карло|Cipolla Carlo]] }}
* {{кĕнеке |пуçелĕк=The Course of Empire |издательство=Houghton Mifflin Harcourt |çул=1952–1998 reissue |isbn=0395924987 |каçă=https://books.google.com/?id=F5Nx4hETrnAC&lpg=1 |ref=DeVoto |автор=[[Девото Бернард]] (DeVoto, Bernard)}}
* {{кĕнеке |пуçелĕк=[[Пăшалсем, микробсем тата хурçă]] |издательство=Vintage |çул=1998 |isbn=0099302780 |ref=Diamond 1998 |автор=[[Даймонд Джаред|Diamond Jared]]}}
* {{кĕнеке |пуçелĕк=Savoring Africa in the New World. In Seeds of Change: Five Hundred Years Since Columbus |издательство=Herman J. Viola and Carolyn Margolis, eds. Smithsonian Institution Press |çул=1991 |каçă=https://www.jstor.org/pss/27568307 |isbn=9781560980360 |ref=Hall 1991 |чĕлхе=en |автор=Hall, Robert L.}}
* {{кĕнеке |пуçелĕк=Maritime Exploration in the Age of Discovery, 1415–1800 |издательство=[[Greenwood Publishing Group|Greenwood Press]] |çул=2006 |каçă=https://books.google.com/?id=r_5Jsi20qcUC&lpg=1 |isbn=0313320438 |ref=Love 2006 |чĕлхе=en |автор=Love, Ronald S.}}
* {{кĕнеке |пуçелĕк=The Foundations of Early Modern Europe: 1460–1559 |каçă=https://archive.org/details/foundationsofear00rice |издательство=[[W. W. Norton & Company|W.W. Norton & Co.]] |çул=(1970/1994) |isbn=0393963047 |ref=Rice 1970 |чĕлхе=en |автор=Rice, Eugene, F., Jr}}
* {{статья |пуçелĕк=Terrae Incognitae: The Place of the Imagination in Geography |кăларăм=Annals of the American Association of Geographers|Annals of the Association of American Geographers |том=37 |номер=1 |страницы=1—15 |ref=Wright 1947 |чĕлхе=en |тĕс=journal |автор=Wright, John K. |месяц=3 |год=1947}}

{{Америка тĕпчевçисем|nocat=1}}
{{Европа историйĕ|state=collapsed}}
{{Экспансионизм}}

[[Категори:Ăслăх тĕпчевĕсем]]
[[Категори:Европа историйĕ]]
[[Категори:Историри тапхăрсем]]
[[Категори:Географи историйĕ]]
[[Категори:Америкăна колонизацилени]]
[[Категори:Колониализм историйĕ]]
[[Категори:Испани Америкăна колонизацилени]]
[[Категори:Европа историйĕ]]