Енисей (юханшыв) страницӑн кодне пӑхни

{{Юханшыв|Ячĕ                     =Енисей (юханшыв)
|Нацилле ячĕ            = 
|Ӳкерчĕк                 =beldir.jpg
|Ӳкерчĕке ăнлантарни    =[[Кăсăл]] хули патĕнче [[Мăн Енисей]]па [[Кĕçĕн Енисей]] пĕрлешни
|Ӳкерчĕк анлăшĕ           =
|Карттă                   = Enisey.png
|Карттăн алпусни = Енисей бассейнĕ
|Карттăн анлăшĕ =
|Тăршшĕ                  = 3487
|Бассейн лаптăкĕ         = 2580000
|Бассейн                   =  Кара тинĕсĕ/Çурçĕр Пăрлă океан  
|Шыв тăкакĕ              =19800
|Виçнĕ вырăн            = 
|Шыв пуçламăшĕ           = Кĕçĕн Енисей/Мăн Енисей
|Шыв пуçламăшĕн вырнаçăвĕ =
|Шыв пуçламăшĕн çӳллĕшĕ = 3300
|s_lat_dir =N |s_lat_deg =51 |s_lat_min = 43|s_lat_sec =42.7
|s_lon_dir = E |s_lon_deg =94 |s_lon_min =27 |s_lon_sec =41716
|Шыв вăрри = Кара тинĕсĕ 
|Шыв вăррин вырнаçăвĕ = 
|Шыв вăррин çӳллĕшĕ = 0
  |m_lat_dir = N |m_lat_deg =71 |m_lat_min = 49|m_lat_sec =46.9
  |m_lon_dir = E |m_lon_deg =82 |m_lon_min =42 |m_lon_sec =57.8
|Юханшыв тайлăмĕ         = 
|Патшалăх                = Монголи/Раççей
|Регион=		Тува/Хакаси/Красноярск Ен
|Бассейн категорийĕ      = 
|Commmons		=Yenisei River
}}

'''Енисей''' — [[Çĕпĕр]]ти юханшыв, [[Çурçĕр Пăрлă океан]]а юхса тухать. Ячĕ [[енисей кăркăсĕсем|авал кăркăс]] «Эне-Сай» — юханшыв-анне сăмахĕнчен çуралнă.

Шыва куçарасси 19&nbsp;800 м³/çек çитет. Юхăн калăпăшĕпе (624 çм³) Ениçей Раççейре 1-мĕш тĕлте пулать. Шыв çĕр лаптăкĕпе (2&nbsp;580 пин çм²) Ениçей Раççейре 2-мĕш ([[Обь (юханшыв)|Обь]] хыççăн) тата тĕнчере 7-мĕш вырăнта шутланать.

== Тавралăхĕ ==
Тĕнчери пысăк юхан шывсенчен пĕри: тăсăлăвĕ [[Мăн Енисей (юханшыв)|Мăн Енисей]] [[Кĕçĕн Енисей (юханшыв)|Кĕçĕн Енисея]] çитиччен — 3487 çм, Кĕçĕн Енисей çăлкуçĕнчен шутласан — 4102 çм, Мăн Енисейĕн çăлкуçĕсенчен виçсен— 4092 çм, [[Селенга (юханшыв)|Селенга]] çăлкуçенчен пăхсан— 5539 çм.

== Юхăмĕ ==
[[Ӳкерчĕк:Bank of Yenisei River.jpg|мини|справа|300px|Енисей Çĕпĕрвитĕр чукун çул кĕперĕ тĕлĕнче, Красноярск çумĕнче]]
Енисей [[Кăсăл]] хули патĕнче, [[Бий-Хем (юханшыв)|Бий-Хемпе]] [[Ка-Хем (юханшыв)|Ка-Хем]] шывĕсем пĕрлешĕнне çĕрте пуçланать те [[Тăва]] çĕрĕсем тăрăх анăçалла юхать. Вăрахăн çурçĕрелле пăрăнать, [[Шăкăнар]] хулипе иртет. [[Красноярск Ен]]ĕнче, кукăрăлса, çурçĕр енне чупать. [[Саян-Шуша шывуправĕ]] урлă юхать, кайран Краснояр енпе [[Хакаси]]не пайлать. [[Саяногорск]], [[Абакан]] витĕр юхать. Кайран Енисей каллех Красноярск енĕн çĕрĕпе, [[Красноярск шывуправĕ]]пе, [[Дивногорск]], [[Красноярск]], [[Лесосибирск]], [[Енисейск]] витĕр юхать. Малалла шыв çурçĕрелле чăтлăх [[тайга]]па юхать. [[Çурçĕр çаври]] хыççăн çеç [[Игарка]] урлă, ун хыççăн [[Таймыр автономлă округ]] çĕрĕсене юхса кĕрĕт. [[Дудинка|Дудинкăран]] иртсен чылаях сарăлать те [[Диксон]] хули патĕнче [[Кар тинĕсĕ|Кар тинĕсне]]не кĕрет.

==Юпписем==
сулахай: [[Хемчик]], [[Кантегир]], [[Абакан (юханшыв)|Абакан]], [[Кемь (ЕНисей юппи)|Кемь]], [[Кас]], [[Сым (юханшыв)|Сым]], [[Дубчес]], [[Елогуй]], [[Турухан]], [[Малая Хета]], [[Мăн Хета]], [[Танама]], [[Грязнуха (анат Енисей юппи)|Грязнуха]]
сылтăм — [[Ус (юханшыв)|Ус]], [[Кебеж]], [[Туба (юханшыв)|Туба]], [[Сыда (юханшыв)|Сыда]], [[Сисим]], [[Мана (юханшыв)|Мана]], [[Кан (юханшыв)|Кан]], [[Ангара (юханшыв)|Ангара]], [[Мăн Пит]], [[Чулай Тунгуска]], [[Бахта]], [[Анат Тунгуска]], [[Курейка (юханшыв)|Курейка]], [[Хантайка]], [[Дудинка (Енисей юппи)|Дудинка]]. 

==Хуласем==
[[Кăсăл]], [[Шăкăнар]], [[Саяногорск]], [[Абакан]], [[Дивногорск]], [[Красноярск]], [[Лесосибирск]], [[Енисейск]], [[Игарка]] тата [[Дудинка]].

Гидроэлектростанцисем: [[Красноярск ГЭСĕ]], [[Саян-Шуша ГЭСĕ]], [[Майн ГЭСĕ]].
[[XIX ĕмĕр]] вĕçĕнче [[Обь-Енисей каналĕ]] туса хунă, вăл [[Обь (юханшыв)|Обь шывне]] Енисейпе шыв çулĕпе çыхăнтарнă. Халĕ каналпа усă курмаççĕ.

== Çавăн пекех ==
* [[Енисей шывĕ урлă чукун çул кĕперĕ]]
* [[Енисей юханшыв пăрахут кампанийĕ]]
* [[Казачин пусахĕ]]

== Каçăсем ==
* [http://penza.fio.ru/personal/37/2/7/enisei.htm Енисей] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070915231954/http://penza.fio.ru/personal/37/2/7/enisei.htm |date=2007-09-15 }}
* [http://www.e-river.ru/gallery/Yenisei/ Енисей шывĕн ӳкерчĕкĕсем— Енисей пăрахут кампанийĕн фотогалерейи] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130504034438/http://www.e-river.ru/gallery/Yenisei |date=2013-05-04 }}
* [http://www.photosight.ru/list_category.php?id=999&t=k&s=%E5%ED%E8%F1%E5%E9 Енисей фотоӳкерчĕкĕсем]

{{Раççей юханшывĕсем}}
[[Категори:Хакаси юханшывĕсем]]
[[Категори:Тыва юханшывĕсем]]
[[Категори:Красноярск Енĕн юханшывĕсем]]
[[Категори:Енисей]]