Кивĕ Халал страницӑн кодне пӑхни

{{Христианлăх}}
'''"Кивĕ Халал''', е '''Авалхи Халал'''<ref>https://vulacv.wordpress.com/svapl-pipli/avalhi-halal/</ref> вăлах '''Еврей Библийĕ''' (Танах), — иуда тĕнĕпе христос тĕнĕн пĕрлехи Сăваплă (Таса) Çырăвĕ.

Çак статьяра халала христос йăлипе çырса панă. Еврей йăлипе çырни "[[Танах]]"'' статьяра.

== Этимологи ==
[[File:Entire Tanakh scroll set.png|thumb]]

== Кивĕ Халал кĕнекисем ==

{| class="standard"
|+'''Кивĕ Халал кĕнекисем'''
! Вырăс<br />ячĕ
! Латтин<br />ячĕ
! Грек<br />ячĕ
! Вырăс.
! Акăлч.
! Тĕп<br />ячĕ
|-
!colspan=6|<center>Пилĕк кĕнеке</center>
|-
|[[Пултарни]]||Genesis||{{lang-el2|Γένεσις}}||[[Быт.]]||Gen||בְּרֵאשִׁית
|-
|[[Тухни]]||Exodus||{{lang-el2|Ἔξοδος}}||[[Исх.]]||Ex||שְׁמוֹת
|-
|[[Левит кĕнеки|Левит]]||Leviticus||{{lang-el2|Λευϊτικòν}}||[[Лев.]]||Lev||וַיִּקְרָא
|-
|[[Хисеп кĕнеки|Йыша шутлани]]||Numeri||{{lang-el2|Ἀριθμοὶ}}||[[Чис.]]||Num||בְּמִדְבַּר
|-
|[[Иксаккунлăх|Саккуна астутарни]]||Deuteronomium||{{lang-el2|Δευτερονόμιον}}||[[Икс.]]||Deut||דְּבָרִים
|-
!colspan=6| 
|-
|[[Иисус Навин кĕнеки]]||Iosue||{{lang-el2|Ἰησοῦς}}||[[Нав.]]||Josh||יְהוֹשֻׁעַ
|-
|[[Израиль Тӳррисен кĕнеки|Израиль Тӳрисен кĕнеки]]||Iudicum||{{lang-el2|Κριταὶ}}||[[Суд.]]||Judg||שׁוֹפְטִים
|-
|[[Руфь кĕнеки]]||Ruth||{{lang-el2|Ροὺθ}}||[[Руф.]]||Ruth||רוּת
|-
|Патшасен пĕрремĕш кĕнеки||I Samuelis||{{lang-el2|Βασιλειων Α'}}||1Цар||1Sam||שְׁמוּאֵל א׳
|-
|[[Патшалăхсен кĕнеки|Патшасен иккĕмĕш кĕнекии]]||II Samuelis||{{lang-el2|Βασιλειων Β'}}||2Цар||2Sam||שְׁמוּאֵל ב׳
|-
|Патшасен виççĕмĕш кĕнеки||I Regum||{{lang-el2|Βασιλειων Γ'}}||3Цар||1Kings||מְלָכִים א׳
|-
|[[Патшалăхсен кĕнеки|Патшасен тăваттăмĕш кĕнеки]]||II Regum||{{lang-el2|Βασιλειων Δ'}}||4Цар||2Kings||מְלָכִים ב׳
|-
|Çулсеренхи пĕрремĕш кĕнеке||I Paralipomenon||{{lang-el2|Παραλειπομένων Α'}}||1Пар||1Chron||דִּבְרֵי הַיָּמִים א׳
|-
|Çулсеренхи иккĕмĕш кĕнеке||II Paralipomenon||{{lang-el2|Παραλειπομένων Β'}}||2Пар||2Chron||דִּבְרֵי הַיָּמִים ב׳
|-
|[[Ездра кĕнеки|Ездрăн пĕрремĕш кĕнеки]]||Esdrae||{{lang-el2|Ἒσδρας}}||Езд||Ezra||עֶזְרָא
|-
|[[Нееми кĕнеки|Неемия кĕнеки]]||Nehemiae||{{lang-el2|Νεεμιας}}||Неем||Neh||נְחֶמְיָה
|-
|[[Есфирь кĕнеки|Эсфирь кĕнеки]]||Esther||{{lang-el2|Ἐσθὴρ}}||Есф||Esther||אֶסְתֵּר
|-
|[[Иова кĕнеки|Иов кĕнеки]]||Iob||{{lang-el2|Ἰῶβ}}||Иов||Job||אִיּוֹב
|-
|[[Псалтăрь|Псалтирь]]||Psalmorum||{{lang-el2|Ψαλμοὶ}}||Пс / Псал||Ps||תְּהִלִּים
|-
|Соломон ытарăшĕсен кĕнеки||Proverbiorum||{{lang-el2|Παροιμιαι}}||Прит||Prov||מִשְׁלֵי
|-
|[[Екклесиаст кĕнеки|Екклесиастăн, е вĕрентӳçĕн кĕнеки]]||Ecclesiasticus||{{lang-el2|Ἐκκλησιαστὴς}}||Екк||Eccles||קֹהֶלֶת
|-
|Соломон юррисен юррийĕн кĕнеки||Canticum Canticorum||{{lang-el2|ᾎσμα}}||Песн||Song||שִׁיר הַשִּׁירִים
|-
|Исаия пророк кĕнеки||Isaiae||{{lang-el2|Ἠσαΐας}}||Ис / Исаи||Is||יְשַׁעְיָהוּ
|-
|Иеремия пророк кĕнеки||Ieremiae||{{lang-el2|Ιερεμίας}}||Иер||Jer||יִרְמְיָהוּ
|-
|Иеремия хӳхлевĕ||Lamentationes||{{lang-el2|Θρῆνοι}}||Йĕни||Lam||אֵיכָה
|-
|Иезекииль пророк кĕнеки||Ezechielis||{{lang-el2|Ἰεζεκιὴλ}}||Иез||Ezek||יְחֶזְקֵאל
|-
|Даниил пророк кĕнеки||Danielis||{{lang-el2|Δανιὴλ}}||Дан||Dan||דָּנִיֵּאל
|-
|Осия пророк кĕнеки||Osee||{{lang-el2|Ὡσηὲ}}||Ос||Hos||הוֹשֵׁעַ
|-
|Иоиль пророк кĕнеки||Ioel||{{lang-el2|Ἰωὴλ}}||Иоил||Joel||יוֹאֵל
|-
|Амос пророк кĕнеки||Amos||{{lang-el2|Ἀμὼς}}||Амос||Amos||עָמוֹס
|-
|Авдий пророк кĕнеки||Abdiae||{{lang-el2|Ἀβδιοὺ}}||Авд||Obad||עֹבַדְיָה
|-
|Иона пророк кĕнеки||Ionae||{{lang-el2|Ἰωνᾶς}}||Иона||Jon||יוֹנָה
|-
|Михей пророк кĕнеки||Michaeae||{{lang-el2|Μιχαίας}}||Мих||Mic||מִיכָה
|-
|Наум пророк кĕнеки||Nahum||{{lang-el2|Ναοὺμ}}||Наум||Nahum||נַחוּם
|-
|Аввакум пророк кĕнеки||Habacuc||{{lang-el2|Αμβακοὺμ}}||Авв||Hab||חֲבַקּוּק
|-
|Софония пророк кĕнеки||Sophoniae||{{lang-el2|Σοφονίας}}||Соф||Zeph||צְפַנְיָה
|-
|Аггей пророк кĕнеки||Aggaei||{{lang-el2|Ἁγγαῖος}}||Агг||Hag||חַגַּי
|-
|Захария пророк кĕнеки||Zachariae||{{lang-el2|Ζαχαρίας}}||Зах||Zech||זְכַרְיָה
|-
|Малахия пророк кĕнеки||Malachiae||{{lang-el2|Μαλαχίας}}||Мал||Mal||מַלְאָכִ
|}

== Кивĕ Халал канонĕ ==
Халĕ Кивĕ Халалăн пĕр-пĕринчен йышĕпе те, пулса тухнипе те уйрăмлă виççĕ канон пур:
#Иудей канонĕ ([[Танах]]), [[Иудалăх|иудаизмра]] пирĕн эрăчченех никĕсленнĕскер;
#Христиан канонĕ, иудей канонĕн  александри версипе ([[Септуагинта]]) никĕсленекенскер, [[Православи]] тата [[Католицизм|Католик]] Чиркĕвĕсенче йышăннăскер;
#Протестант канонĕ, XVI ĕмĕрте никĕсленнĕ, малтанхи иккĕшĕ хушшинчискер.

Кивĕ Халал канонĕ йĕркеленĕвĕн кун-çулĕнче иккĕ тапхăра уйăраççĕ: иудей хутлăхĕнче канон йĕркеленни тата çак канона христиан Чиркĕвĕ йышăнни.

=== Иудей канонĕ ===
{{main|Танах}}
Жанр енĕпе тата кĕнекисене хайланă вăхăчĕпе Иудей канонĕ виççĕ пайран тытăнса тăрать.
#<u>'''Саккун'''</u> е Моисейĕн ''[[Тора]]'' [[Пилĕк кенекеллĕх]]ĕ 
#<u>'''Пӳлĕхçĕсем'''</u> е пӳлĕхçи кĕнекисемсĕр пуçне истори хроникиллĕ ''[[Невиим]]''.
#:''Невиим'' хăйĕ виççĕне пайланать.
#*'''Авалхи пӳлĕхçĕсем''': [[Иисус Навин|Навин Иисусĕн]], Судейĕн, тата Самуилăн 1 тата 2 кĕнеки (1 тата 2 Патшалăхсен) тата 1 тата 2 Патшасен (3 тата 4 Патшалăхсен)
#*'''Кайранхи пӳлĕхçĕсем''', унта «'''мăн пӳлĕхçĕсен'''» (Исай, Иереми тата Иезекииль) виççĕ кĕнеки тата «'''кĕçĕн пӳлĕхçĕсен'''» 12 кĕнеки кĕрет.  «Кĕçĕн пӳлĕхçĕсен» алçыравĕсем пĕр çыхăра пулса пĕр кĕнеке шутланнă.
#<u>'''Хайлавсем'''</u> е Израиль  ăсчахĕсен хайлавĕсене тата кĕлĕ сăввисене кĕртнĕ ''[[Ктувим]]''.
#:''Ктувим'' шутĕнче çулталăк çаврипе татăçуллă синагогăра вуланисене пуçтарнă Юрăсен юррин, Руфь, Иереми йĕрĕвĕн, Екклесиаст тата Есфирь кĕнекисем кĕртнĕ «çырнă пиллĕк çыхă» пухăмĕ уйрăммăн тăрать.

Хайлавăн виççĕ пайĕн ([[Тора]], [[Невиим]], [[Ктувим]]) ячĕсен пĕрремĕш сас паллисенчен иудей канонĕн йышĕнче [[Танах|ТаНаХ]] сăмах пулса вуланать. Иудей йăлипе кĕнекесене тăтăшах вĕсен пĕрремĕш сас паллипе ят параççĕ.

Танаха виççĕ пая уйăрнине пирĕн эрă чикки тапхăрĕнче пурăннă чылай авалхи автор палăртнă. «''Саккун, пӳлĕхçĕсен тата ытти кĕнекесем''» ({{Библи|Сир|1:2}}) пирки асăннине пирĕн эрăччен 190 ç. çырнă [[Сир.|Сирах ывăлĕ Иисусĕн ăсчахлăх кĕнекинче]] Евангели çыравçи Лука хăйĕн Евангелири юлашки пайĕнче Иисусăн сăмахĕсене кăтартать: «''Манăн пирки Моисей Саккунĕнче тата Пӳлĕхçĕсем тата Псалăмсенче çырни пурĕ те пулса тухмалла''» ({{Библи|Лк|24:44}}). Çапах та чылайрахăш чухне евангели çыравçисем «саккун тата пӳлĕхçĕсем» сăмахсемпе палăртнă. Танахăн виççĕ пайĕ пирки  [[Александри Филонĕ]] (п.эрч. 20 тл. — п.эрч. 50 тл.) тата [[Иосиф Флавий]] (п.эрч. 37 — ?) пĕлтерет.

=== Александри канонĕ (Септуагинта) ===

=== Протестант канонĕ ===

== «Кивĕ Халала» тишкерсе йышăнманни ==
# [[Катарсем]]
# [[Молокансем]]
# [[Толстойсем]]

== Çав. пекех ==
* [[Тора]]
* [[Пилĕк кĕнеке]]
* [[Танах]] — Еврей Библийĕ.
* [[Çĕнĕ Халал]]
* [[Кивĕ халал чиркĕвĕ]]

== Каçăсем ==
* [https://vulacv.wordpress.com/сaваплa-библи/ Библия на чувашском языке - Российское Библейское Общество]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [https://vulacv.wordpress.com/svapl-pipli/avalhi-halal/ Авалхи халал]

=== Тексчĕсемпе куçарнисем ===
* [http://www.bible.in.ua/underl/index.htm Подстрочный перевод книг Септуагинты и UBS версии Нового Завета на русский]
* [http://bogoslov.orthodoxy.ru/tom.php "Кивĕпе Çĕнĕ Халал" тексчĕсенче "Богослов" шыравĕ]

{{Кивĕ Халал кĕнекисем}}

[[Категори:Кивĕ Халал]]