Мари Эл страницӑн кодне пӑхни

{{РФ субъекчĕ
|RuNm = Мари Эл Республики
|OfNm1 = <small>{{lang-mhr|Марий Эл Республик}}<br>
{{lang-mrj|Мары Эл Республик}}<br>{{lang-ru|Марий Эл Республика}}</small>
|OfNm2 =
|FSFlag = Flag of Mari El.svg
|FSCoA = Coat of Arms of Mari El.svg
|FlagLnk = Мари Эл ялавĕ
|CoALnk = Мари Эл гербĕ
|FSMap = Map of Russia (2014–2022) - Mari El.svg
|FSCtrWhat = Тĕп хули
|FSCtrNm = [[Йошкар-Ола]]
|AreaRnk = 73
|TotArea = 23 375
|WaterPrcnt = 4%
|PopRnk = 65
|PopQty = 672 321
|PopCtDate = 2023
|PopDens = 28,76
|FedDistrNm = [[Атăл федераци тăрăхĕ]]
|EcRegNm = [[Атăл-Нухрат экономика районĕ]]
|CadNo = 12
|LangLangs = s
|OfLangs = [[мари чĕлхи|улăх мари]], [[туçи мари чĕлхи|туçи мари]], [[вырăс чĕлхи|вырăс]]<ref name=constitution>{{cite web |url=http://constitution.garant.ru/region/cons_mariy/chapter/d60e93439c93a0a5348ed8181732bb33/ |title=Конституция Республики Марий Эл, ст. 15. |access-date=2020-12-01 |archive-date=2021-01-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210124191615/https://constitution.garant.ru/region/cons_mariy/chapter/d60e93439c93a0a5348ed8181732bb33/ |deadlink=no }}</ref>
|HeadTtl = Пуçлăх
|HeadNm = [[Зайцев Юрий Викторович]]
|ViceTtl = Патшалăх пухăвĕн ертӳçи
|ViceNm = [[Смирнов Анатолий Васильевич]]
|LegislTtl = 
|LegislNm =
|FSAnthem = [[Мари Эл гимнĕ]]
|FSUTC = [[Мускав вăхăчĕ]], [[UTC+3]]
}}

'''Марий-Эл'''<ref>Исмуков, Николай. Çĕр юрри. Шупашкар, 1990. — с.84.</ref> ('''Мари Эл Республики''' е '''Мари Эл'''<ref name=parlament>{{cite web |url = http://parlament.mari.ru/konstit/k1.html |title = Марий Эл Республикин конституцийĕ. Сыпăк 1. Конституци тытăмĕн тĕпĕсем.  |archive-url = https://web.archive.org/web/20131002081926/http://parlament.mari.ru/konstit/k1.html |archive-date = 2013-10-02 }} «Мари Эл Республики» тата «Мари Эл» тенин пӗлтерӗшӗ пӗрех.</ref>, {{lang-mhr|Марий Эл Республик}}, {{lang-mrj|Мары Эл Республик}}, кĕске {{lang-mhr|Марий Эл}}, {{lang-mrj|Мары Эл}}, {{lang-ru|Марий Эл}}) — [[Раççей|РФ]]-н субъекчĕ<ref>{{cite web|url=http://constitution.garant.ru/region/cons_mariy/chapter/61be80f84cf4d95f84aeddb3178a7797/|title=Конституция Республики Марий Эл (принята Конституционным Собранием Республики Марий Эл 24 июня 1995 г.) / Статья 1|website=constitution.garant.ru|access-date=2020-12-11|archive-date=2021-01-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20210116124012/https://constitution.garant.ru/region/cons_mariy/chapter/61be80f84cf4d95f84aeddb3178a7797/|deadlink=no}}</ref>, унăн йышĕнчи [[республика]] (патшалăх)<ref>[https://ru.m.wikisource.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8#%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_5 Раҫҫей Федерацийӗн Конституцийӗ]. 1 сыпӑк 5 статья 1 тата 2 пункт: <br>
1. Раҫҫей Федерацийӗ республикасенчен, крайсенчен, облаҫсенчен, федераци пӗлтерӗшлӗ хуласенче, автономиллӗ облаҫран, автономиллӗ округсенчен — Раҫҫей Федерацийӗн пӗр тан правӑллӑ субъекчӗсенчен тӑрать.<br>

2. Республика (патшалӑх) хӑйӗн конституцийӗпе саккунлӑхӗ пур. Край, облаҫ, федераци пӗлтерӗшлӗ хула, автономиллӗ облаҫ, автономиллӗ округ хӑйӗн уставӗпе саккунлӑхӗ пур</ref>. [[Атăл федераци тăрăхĕ]]н йышне кĕрет, [[Атăл-Нухрат экономика районĕ]]н пайĕ. 

[[Тĕп хула|Тĕп хули]] — [[Йошкар-Ола]]. 

Мари Эл Республики çурçĕр енче — [[Киров облаçĕ]]пе, кăнтăр-хĕвелтухăç енче — [[Тутарстан]]па, кăнтăр-хĕвеланăç енче — [[Чăваш Ен]]пе, хĕвеланăç енче — [[Чулхула облаçĕ]]пе чикĕленет.

{{Full Date|1920|11|4}} Марий Автономи облаçĕ пекех йĕркеленнĕ, [[1936]] çултан республика (Марий АССР) пекех.

Мари Эл шутне 3 республика хули, пӗр район хули, 14 [[район]], 16 хула евпр посёлокӗ, 180 [[ял тăрăхĕ]] тата 1632 [[ял]] кӗрет.

[[Патшалăх чĕлхи]]сем: [[Мари чĕлхи|улăх мариле]], [[Мари чĕлхи|туçи мариле]], [[Вырăс чĕлхи|вырăсла]].

== Тавралăхĕ ==
Мари Эл çĕрĕ [[Тухăç-Европа айлăмĕ]]н тухăçĕнче, [[Атăл]]ăн вăтам юхăмĕнче вырнаçнă. Республикăн чылай территорийĕ Атăлăн сулахай çыранĕнче выртать.

Сулахай çыранăн анăç пайне шурлăхлă [[Мари айлăмĕ]] йышăнать. Республикăн анăçĕнче [[Атăл]]а пысăк юппи — [[Ветлуга (юханшыв)|Ветлуга]] юхса кĕрет. Айлăм тухăçĕнче [[Вятка увалĕсем|Вятка увалĕсен]] кăнтăр айăккинче пуçланакан Атăлăн сулахай юпписеми: [[Кĕçĕн Кокшага (юханшыв)|Кĕçĕн Кокшага]] [[Кĕçĕн Кунтăш]] тата [[Большая Ошла]] юпписем, [[Мăн Кокшага (юханшыв)|Мăн Кокшага]] [[Большой Кунтăш]], [[Рутка]] юпписем шыв турттараççĕ. Айлăмсенче вăрман кӳлли нумай.

Атăлăн сылтăм çыранĕнче республикăн 14 районĕнчен пĕри кăна — Туçи Мари — вырнаçнă. Вăл [[Атăлçи çӳллĕшĕ]]н кăнтăр айккине йышăнать. Кунта Атăла юпписем — [[Сăр (юханшыв)|Сăр]], [[Сумка]], [[Ункă (юханшыв)|Ункă]], [[Кĕçĕн Ункă]], [[Сĕнтĕр]] — юхса кĕреççĕ.
Атăл çинче республика çĕрĕнче [[Шупашкар шывуправĕ|Шупашкар]] тата [[Куйбышев шывуправĕ|Куйбышев]] шывуправĕсем пур.
[[Ӳкерчĕк:Mary El map.png|thumb|350px|Мари Эл картти]]

=== Усăллă çĕрай управĕсем ===
Ресурсĕсем: [[торф]], [[тăм]], [[çурт-йĕр чулĕ]], [[акшар]] тата, кантăк тата силикат [[хăйăрĕ]], [[минерал çăлкуçĕ]]сем.

=== Климат ===
[[Климат]] вăтам континентлă, тăсăлуллă сивĕ хĕлпе ăшă çу. Çуллахи вăтам температура +18...20 °С. Чи шăрăх çанталăк — утăн варринче. Сывлăш +24...28 °С çити вĕриленет. Кĕркунне [[çанталăк]]  нӳрĕк сивĕ, касăм çумăрлă, çиллĕ. Ирех [[шăн илни]]пе [[юр]] çуни те пулать. [[Чӳк]] — чи çи-тăвăл уйăхĕ. [[Хĕл]], яланхилле, чӳк уйăхĕнче тапранать. Хĕллехи вăтам температура −18...-19 °С. Чи сивĕ уйăх — [[кăрлач]]. Мари Эл Республикинче тĕрлĕ тĕслĕ хĕллехи спортпа: [[йĕлтĕр]]пе, [[коньки]]пе хăтланма ансат. [[Çуркунне]], пĕтĕмĕшле, сивĕрех типĕ.

=== Фауна тата флора ===
Мари Эл тайга ай йăрăмĕнче вырнаçнă. [[Тăпра]] ытларах çаран-кĕллĕ, шурлахлă, синкер вăрман. [[Хутăш вăрман]]ĕ ([[хыр]], [[пихта]], [[чăрăш]], [[хурăн]]) 50 % ытла территоринче (анăçпа вар районĕсенче) ешерет. Юханшыв айлăм тăрăхĕсенче — [[юман-çăка вăрманĕ]]сем. [[Кашкăр]], [[упа]], [[тилĕ]], [[пăши]], [[çӳлевĕç]], [[хăнтăр]], [[каюра]] тата урăх чĕрчун тĕл пулать.

Мари Эл çĕрĕнче— [[Мари Чодра]] наци паркĕ, çутçанталăк управĕ [[Мăн Кокшага (çутçанталăк управĕ)|Мăн Кокшага]].

== Халăх йышĕ, республика тытăмĕ ==
Халăх йышĕ — 711 540 çын ([[2006]]), 728 000 ([[2002]]). Халăх йышлăхĕ — 30,4 çын/çм² ([[2005]]), хула халăхĕн шайĕ — 63,1 % ([[2005]]).

=== Рекреаци потенциалĕ ===
Республикăра çын тĕкĕнмен тайга çут çанталăкĕ сыхланса юлнă, кунта республикăри хула тата кӳршĕ çĕрсенчи халăх чунна кантарма килет. Çуран çулçӳрев, ут маршручĕ чылай, кулленех шыв тăрăх байдаркăпа [[Мăн Кокшага]] анаççĕ , кӳлĕсем ([[Яльчик]], [[Таир]]) тата юханшывсем çинче кану çурчĕсене, санаторисене тата çуллахи лагерьсене туса лартнă.

=== Халăх йышĕ ===
Мари Элре [[вырăссем]] (47,5%), [[марисем]] (42,9%), [[тутарсем]] (6,0%) тата урăх [[халăх]] пурăнать.

{| class="standard"
!Халăх ||Йышĕ [[2002]] çулта, пин çын ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120126074108/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 |date=2012-01-26 }})
|-
|[[Вырăссем]] (47,5 %)
| 345,5
|-
|[[Çармăссем]] (42,9 %)
| 312,2
|-
|[[Тутарсем]] (6,0 %)
| 43,4
|-
|[[Чăвашсем]] (1,0 %)
| 7,4
|-
|[[Украинсем]]
| 5,1
|-
|[[Удмуртсем]]
| 2,2
|-
|[[Белоруссем]]
| 1,4
|-
|[[Мордвасем]]
| 1,3
|-
|[[Азербайджансем]]
| 1,2
|-
|[[Эрменсем]]
| 1,1
|-
|<small> 1000 ытла çын ушкăнлă халăха кăтартнă </small>
|}

Йошкар-Олапа [[Волжск]] хулисенче, çаплах Йошкар-Ола хутлăхĕнче тата республикăн анăç çĕренче [[вырăссем]] чылайрах. Ялсенче мари халăхĕ йышлă, Туçи Мари районĕнче — туçи марисем, вĕсем чĕлхепе те, культурипе те улăх марисенчен уйрăлса тăраççĕ. Чăваш Утар районĕнче темиçе чăваш ялĕ вырнаçнă.

=== Пурăну вырăнĕсем ===
# [[Йошкар-Ола]] 253.407 
# Волжск Юлсер-Ола 58.046 
# [[Чикмĕ]] Цикмä 22.679 
#  Медведево Маскасола 16.606 
#  [[Чăваш Утарĕ]] Провой 12.455 
#  Советский У Роҥго 10.619 
#  [[Моркă]] Морко 9.795 
#  [[Çернур]] Шернур 9.082 
#  Красногорский Лушмара 7.008 
# [[Çĕнĕ Торъял]] У Торйал 6.940 
# [[Орша]] Öрша 6.907 
# [[Параньга]] Поранча 6.667 
# [[Мари Турек]] Марий Тӱрек 5.965 
# Куженер Кужэҥер 5.854 
# Краснооктябрьский Краснооктябрьский 4.314 
# Приволжский Приволжский 4.217 
# [[Килемар]] Кӹлемар 4.005 
# [[Юрнă]] Йӱрнӹ 3.950 
# Суслонгер Суслэҥер 3.557

<div align="center">
{| class="toccolours" style="margin: 0 2em 0 2em"
|-
| bgcolor="#C0C0C0" | '''5 пин ытла çын пурăну вырăнĕсем'''<br /> 2008 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕ тĕлне
|-
|
<table width="600" border="0" cellspacing="1" cellpadding="0">
 <tr align="left">
  <td width="35%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Йошкар-Ола]]</td>
  <td width="15%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">248,7</td>
  <td width="35%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Семёновка (Мари Эл)|Семёновка]]</td>
  <td width="15%" style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">7,0 (2003)</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Волжск]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">56,9</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Красногорский (Мари Эл)|Красногорский]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">6,9</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Чикмĕ]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">22,7</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Оршанка]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">6,9</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Медведево (Мари Эл)|Медведево]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">16,6</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Çĕнĕ Торъял]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">6,6</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;font-weight:bold;"> [[Шуланкă]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">12,3</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Паранькă]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">6,6</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Советский (Мари Эл)|Советский]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">10,4</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Мари-Турек]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">6,0</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Моркă]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">10,0</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Куçенер]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">5,8</td>
 </tr>
 <tr align="left">
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"> [[Çернур]]</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;">9,1</td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"></td>
  <td style="font-family:Verdana, Arial;font-size:10px;"></td>
 </tr>
  
</table>
|}
</div>

== Административлă территорисем ==
* республика пăхăнăвĕнчи хула: 3 — Йошкар-Ола, Волжск тата Чикмĕ (МЭР Конституцийĕн 97-мĕш ст. килĕшӳллĕ)
* район: 14
* хула евĕр паççулкă: 16
* ял тăрăхĕ: 180
* ял: 1632

== Кун-çулĕ ==
{{Main|Мари Эл кун-çулĕ}}
[[Финн-укăр йăхĕсем]] хальхи Раççейĕн анăçри, çурçĕрти тата варринчи территоринче сĕм тахçанах пурăннă. Мари Эл çĕрĕнче пирĕн эрăччен пĕрремĕш пинçуллăх вăхăтĕнчи археологи япалисем тупнă. Çапла, çармăс çырăвĕпе (тиште) хуçалăх ĕçĕсенче çех усă курнă, тутар çыру çăлкуçĕсене Хусана илнĕ чух çунтарса янă, çавăнпа Вăтам Атăлçи кун-çулĕн пур çыру пĕлтерӳлĕхне вырăс чĕлхипе çырнă.

[[Çармăссем]] (хальхи ячĕ — [[марисем]]) пирки пĕрремĕш [[X ĕмĕр]]те хасар хаканĕ Иосифа сановнику кордов халифĕн сановникĕ Хасдай ибн Шапрут патне çырнă çырăвĕнче асăннă. Хальхи çармăссен несĕлĕсем [[V ĕмĕр|V]] - [[VIII ĕмĕр]]сем хушшинче [[готсем]]пе, каярах [[хасарсем]]пе тата [[Атăлçи Пăлхар]]па хутшăннă.  Палхар патшалăхне [[1236]] çулта [[Батый]] хан монгол çарĕсем çĕмĕрсе тăкнă. Çакăн хыççăн пулса тăнă [[Ултăн Урта]]па [[çармăссем|мари]], тăмарлă пулнă. [[XIII ĕмĕр|XIII]] - [[XV ĕмĕр]]сенче [[çармăссем]] [[Ылтăн Урта]] тата [[Хусан ханлăхĕ]] шутĕнче пурăннă.

[[IX ĕмĕр]]тенпе çармăссем çавăн пекех тухăçалла куçса пыракан Кейӳ Руçĕн славян йăхĕсемпее тĕл пулнă, анăç  çармăс çĕрĕсенче [[Аслă Ростов|Ростов]], [[Галич (Кострома облаçĕ)|Галич]], [[Ярославль]], [[Суздаль]], [[Улатимĕр (хула)|Улатимĕр]] хулисене тата [[1221]] çулта [[Чулхула]]на туса лартнă. Майĕпен анăç çармăссем [[Христос тĕнĕ|христиан]] тĕнне кĕрсе славянланаççĕ, килĕшменнисем мари енĕн варрине тарса каяççĕ. [[Вăтам ĕмĕрсем]] тапхăрĕнче яланхилле вырăс-тутар хирĕçĕвĕсем çармăс çĕрĕнче (кун чух çармăссем тутар енче çапăçнă) пулса иртеççĕ. Малтан [[тутарсем]]пе [[çармăссем]] çĕнтерсе пыраççĕ, анчах та [[Хаяр Йăван]] вăрçă тапратать: [[1551]] çулта туçи çармăс (Атăлăн сылтăм çыранĕ) çĕрĕсем [[Мускав]] айне пулаççĕ, [[1552]] çулат патша çарĕсем [[Хусан]]а илеççĕ, йăлăм çармăссем Мускава куланай тӳлеме тытăнаççĕ. Хыççăн [[колонизаци]] тапхăрĕ пуçланать: çапла, [[1555]] çулта [[Шупашкар]], [[1583]] — [[Чикмĕ]], [[1584]] — Царевококшайск (халĕ [[Йошкар-Ола]]) хулисене никĕслеççĕ.

Хĕстерсе христианланине пула çармăссем ялсене пушă хăварса вăрмана тараççĕ. [[Пётр I|Петре Первом]] мари халăхне çара хĕсмете илеççĕ, территорие тĕпчеме тытăнаççĕ, кириллица шрифчĕпе [[мари чĕлхи]] нче пĕрремĕш çыру ĕçесем çуралаççĕ. Пĕрремĕш мари [[Пуцек-Григорович грамматики]] [[1775]] çулта çутта тухать. Пурнăç лару-тăрăвĕ çапах йывăр тăрать, [[1775]] çулта çармăссем кар тăрса [[Пугачёв Емельян Иванович|Пăкач]] пăлхавнее хутшăнаççĕ.

[[1872]] çулта атăлçи халăхсене, çармăссене çав шутра, вĕрентес тĕллевпе [[Хусанри вĕрентӳçĕсен семинарийĕ]] уçăлать. Çакăн хыççăн халăх чĕрĕлме тытăнать, мари шкулĕсем уçăлаççĕ, çармăс чĕлхипе кĕнекесем, çав шутра вĕренӳ кĕнеки те,  пичетленеççĕ.

Октябрь Революцийĕ хыççăн, [[1920]] çулăн [[юпа, 4|юпан 4-мĕшĕнче]], [[Мари автономи облаçĕ]] туса хураççĕ.

[[1920]]-мĕш çулсенче икĕ тан шайлă чĕлхе литература виçине: [[йăлăм мари чĕлхи]] тата [[туçи мари чĕлхи]] йышăнаççĕ. [[1930]]-мĕш çулсенче, ытти наци республикисенчи пекех,  наци интеллигенцине пурне те тенĕ пекех, пĕтернĕ. Майĕпен [[çармăссем]] республикăра сахал йышлă халăх вырăнне ӳкеççĕ, политика пусăмне пула [[çармăс чĕлхи]]не вырăс чĕлхи ылмаштарать.

[[1920]] çулхи [[Чӳк, 4|чӳк уйăхĕн 4]] Мари автономлă облаçне туса хунă, [[1936]] çулти [[Раштав, 5|раштавăн 5-мĕшĕнче]] распубликăна Мари АССР ятне панă. [[1990]] çултанпа вара Мари Эл ятлă.

Мари Эл ячĕ «''мари''»(халăх ячĕ) тата «''эл''» (çĕр) сăмахĕсенчен пулнă.

== Экономика ==

=== Инфраструктура ===
Мари Элре республика хушшинчи шайра 1 аэропорт пур. Республикăра чукун çул вокзалĕ тата икĕ  автовокзал, 14 чукун çул чарăнăвĕ, 51 пассажир автобус чарăнăвĕ, [[Чикме]]ре Атал çинчи юханшыв порчĕ, тăватă вырăнти порт, баржăна тиемелли-антармалли хатĕр вырăн. [[Атăл]]па [[Ветлуга]] тăрăх карап çӳрет.

=== Промăçлăхĕ ===
Ертсе пыракан промăçлă пайĕ — [[машина тăвасси]] тата [[металл хатĕрлесси]] (металл касакан хатĕр-хĕтĕр, приборсем, автоматизаци хатĕрĕсем, сутă-илӳ тата этем пĕрлĕ апатлану предприятисем, вăрман, йывăç тăвасси тата  целлюлоза-хут, çăмăл тата апат-çимĕç (аш-какайпа сĕт-çу). Паллă промăç тĕпĕсем —[[Йошкар-Ола]], [[Волжск]].

=== Ял хуçалăхĕ ===
Ял хуçалăхĕнчи тĕп отраçлĕ — [[выльăх-чĕрлĕх]] ĕрчетесси (сĕт-çу тата аш-какай (шултра мăйракаллă выльăх, сысна, сурăх, чăх) туса илесси. Тĕшĕллĕ тырă ([[урпа]], [[сĕлĕ]], [[ыраш]], [[тулă]]) тата [[выльăх апачĕ]], [[йĕтĕн]], [[хăмла]], [[пахча-çимĕç]], [[çĕрулми]]) çитĕнтереççĕ.

== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* http://www.gov.mari.ru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081014165627/http://gov.mari.ru/ |date=2008-10-14 }}
* [http://www.marimedia.ru/  Мари Эл çĕнĕ хыпар порталĕ]
* [http://news.vmariel.ru/ Йошкар-Олан тата Мари Эл республикин çĕнĕ хыпар порталĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090401085322/http://news.vmariel.ru/ |date=2009-04-01 }}
* [http://forum.csyst.ru/ Республикăн тĕп хорумĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090314121537/http://forum.csyst.ru/ |date=2009-03-14 }}
* [http://www.mari-el.name/mtr.html Мари халăх тĕнĕ]

{{commons|Category:Mari El}}

{{Мари Эл}}
{{Атăл федераци тăрăхĕ}}
{{Раççей Федерацин субъекчĕсем}}
{{Марисем}}
{{Финн-укăр патшалăхĕсемпе автономисем}}

{{Mari-El-geo-stub}}

[[Категори:Раççей]]
[[Категори:Мари Эл|*]]