Нептун страницӑн кодне пӑхни

{| class="infobox" style="width: 18em;"
|+ style="font-size:larger;" | '''Нептун''' [[Ӳкерчĕк:Neptune symbol (black).svg|20px|♆]]
|-
| colspan="2" style="text-align:center; background: #000;" | [[Ӳкерчĕк:Neptune Voyager2 color calibrated, brightened.png|frameless|center]]
|-
! bgcolor="#D8BBA6" colspan="2" | '''[[Орбита|Орбита хаклăхĕсем]]'''
|-
| |[[Афели]]
| {{formatnum:4553946490}}&nbsp;[[Километр|км]]<br />30,44125206&nbsp;[[Астрономиллĕ виçи|а.&nbsp;е.]]
|-
| [[Перигели]]
| {{formatnum:4452940833}}&nbsp;км<br />29,76607095&nbsp;а.&nbsp;е.[[Астрономиллĕ виçи|а.&nbsp;е.]]
|-
| [[Мăн çурма тĕнĕл]]
| {{formatnum:4503443661}}&nbsp;км<br />30,10366151&nbsp;а.&nbsp;е[[Астрономиллĕ виçи|а.&nbsp;е.]]
|-
| [[Орбитăн эксцентриситечĕ]]
| 0,011214269
|-
| [[Орбитăн тапхăрĕ]]
|164,79 çул
|-
| [[Синод тапхăрĕ]]
|367,49 кун<ref name="fact">{{cite web
 | url         = http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptunefact.html
 | title       = Neptune Fact Sheet
 | date        = September 1, 2004
 | publisher   = NASA
 | accessdate  = 2007-08-14
 | last        = Williams
 | first       = David R.
 | archiveurl  = http://www.webcitation.org/610c2BTlB
 | archivedate = 2011-08-17
}}</ref>
|-
| [[Орбиталлă хăвăртлăх]]
|  5,4349&nbsp;<ref name="fact"/>&nbsp;км/ç
|-
| [[Тайлăм (астрономи)|Тайлăм]]
|1,767975°(о. с. э.)<br />6,43°
|-
| [[Хăпаракан çыххин долготти]]
| 131,794310°
|-
| [[Перицентр аргуменчĕ]]
| 265,646853°
|-
| [[Планетăсен спутникĕсем|Спутниксем]]
| 14
|-
! bgcolor="#D8BBA6" colspan="2" | '''Физикăллă хаклăхсем'''<ref>[http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Mercury&Display=Facts Solar System Exploration: Planets: Mercury: Facts & Figures<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140408125609/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Mercury&Display=Facts |date=2014-04-08 }}</ref>
|-
| Вăтам [[радиус]]
| {{nobr|{{formatnum:24341}} ± 30 км}}&nbsp;<ref name="Seidelmann2007">{{cite journal
 | first=Seidelmann | last=P. Kenneth
 | coauthors=Archinal, B. A.; A’Hearn, M. F. et al.
 | title=Report of the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006
 | journal=Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy
 | volume=90 | pages=155—180 | year=2007
 | doi=10.1007/s10569-007-9072-y | issn=0923-2958 (Print)
 | url=http://adsabs.harvard.edu/doi/10.1007/s10569-007-9072-y
 | publisher=Springer Netherlands | accessdate=2008-03-07 }}</ref>
|-
| [[Çаврăну эллипсоичĕ|Çийĕн лаптăкĕ]]
|  7,6408{{e|9}}&nbsp;км²<ref name="fact2"/><ref name="1bar"/>&nbsp;
|-
| [[Чăмăртану]]
| 
|-
| [[Калăпăш]]
| 6,08272{{e|10}}&nbsp;км³<br />0,056&nbsp;Çĕр
|-
| [[Йывăрăш]]
|1,0243{{e|26}}&nbsp;кг<ref name="fact"/><ref name="1bar"/>
|-
| Вăтам [[тачăлăх]]
|1,638&nbsp;г/см³ &nbsp;г/см³
|-
| Экватăрти [[йывăрăш вăйĕ]]
| 11,15&nbsp;м/с²<ref name="fact"/><ref name="1bar"/> (1,14&nbsp;''g'');[[Ирĕклĕ ӳкнин хăвăртлăхĕн ӳсĕмĕ|g]]
|-
| [[Иккĕмĕш космос хăвăртлăхĕ]]
|23,5&nbsp;км/ç
|-
| Сидериллĕ çаврăну тапхăрĕ
|  0,6653&nbsp;<<ref>{{статья|автор=Erich Karkoschka.|заглавие=Neptune’s Rotational Period Suggested by the Extraordinary Stability of Two Features |ссылка=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0019103511001783|язык=en|издательство=Icarus|год=20 May 2011}}</ref>&nbsp;кун
|-
| Экватарти çаврăш хăвăртлăхĕ
| 2,68&nbsp;км/ç
|-
| [[Планетăн çаврăнăш тĕнĕл тайăлăвĕ]]
| 28,32°<ref name="fact"/>
|-
| Тӳррĕн хăпарни, çурçĕр полюсĕнче
| {{RA|19|57|20}}<ref name="Seidelmann2007"/>
|-
| [[Тайлăмĕ (Астрономи)|Тайлăмĕ]]
|42,950°<ref name="Seidelmann2007"/>
|-
| [[Альбедо]]
| 0,29 ([[Альбедо Бонда|Бонд]])<br />0,41 ([[Геометрическое альбедо|геом.]])<ref name="fact"/>
|-
| [[Çăлтăрăн курăнуллă виçи]] 8,0—7,78<sup>m</sup><ref name="fact"/><ref name="ephemeris">{{cite web
 | last        = Espenak
 | first       = Fred
 | date        = July 20, 2005
 | url         = http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/TYPE/TYPE.html
 | title       = Twelve Year Planetary Ephemeris: 1995—2006
 | publisher   = NASA
 | accessdate  = 2008-03-01
 | archiveurl  = http://www.webcitation.org/610c2uk4K
 | archivedate = 2011-08-17
}}</ref>
| 
|-
| [[Кĕтес пысăкăшĕ]]
|  2,2"—2,4"<ref name="fact"/><ref name="ephemeris"/>
|-
! bgcolor="#D8BBA6" colspan="2" |'''[[Температура]]'''
|-
| Чи сивви
|72&nbsp;[[Кельвин|К]]<ref name="fact"/>(-200*С яхăн)
|-
| Вăтам
| 
|-
| Чи вĕри
|
|-
! bgcolor="#D8BBA6" colspan="2" | '''[[Атмосфера]] шучĕсем'''
|-
| Атмосфера пусăмĕ
| 
|-
| Шучĕсем
| 80±3,2 % [[водород]] (H<sub>2</sub>)<br /> 19±3,2 % [[гели]]<br /> 1,5±0,5%, А. [[метан]]<br />~0,019 % [[водород дейтеричĕ]](HD)<br /> ~0,00015  [[этан]]<br />'''Пăрсем'''  [[аммиак]]<br />  [[шыв]]<br />[[аммони гидросульфичĕ]] (NH<sub>4</sub>SH)<br /> 3,4 % [[метан]]

|-
! bgcolor="#D8BBA6" colspan="2" | '''Кĕскетнисен таблици'''
|-
|о. с. э.
|Хĕвел экваторĕнчен шутласан
|-
| align="center" colspan="1" |
|}{{ытти пĕлтерĕшсем|Нептун}}

'''Непту́н''' — [[Хĕвел системи|Хĕвел системин]] чи аякри саккăрмĕш планети. Системăра диаметăрпа тваттăмĕш тата массăпа виççĕмĕш. Нептун масси Çĕрĕннинчен 17,2 хут, экватор диаметрĕ 3.9 хут пысăкрах. <ref name="OXFORD">{{кĕнеке|автор = Саймон Миттон, Жалкин Миттон.|часть = |пуçелĕк = Астрономия|оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = М. |издательство = Росмэн |год = 1998 |том = |страницы = 78—79 |страниц = 160 |серия = OXFORD|isbn = 5-257-00345-7 |тираж = }}</ref>.
Планета ятне римăн тинĕс туррине асăнса панă.
[[File:Neptune, Earth size comparison true color.jpg|left|thumb|Çĕрпе Нептун виçисене танлаштарни]]
[[File:Neptune Orbit.gif|left|thumb|[[Хĕвел]] тавра çаврăннă май Нептун хăйĕн тĕнĕлĕ тавра 164,79хут çаврăнать.]]
[[File:Neptune diagram.svg|thumb|left|Нептун структури:<br />1. Çӳлти атмосфера, çӳлти пĕлĕтсем<br />2. Водородран, [[гели|гелирен]] тата метанран тăракан [[атмосфера]]<ref>{{cite journal
 | last=Hubbard | first=W. B.
 | title=Neptune’s Deep Chemistry
 | journal=Science | year=1997
 | volume=275 | issue=5304 | pages=1279—1280
 | url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/275/5304/1279
 | accessdate=2008-02-19
 | doi=10.1126/science.275.5304.1279
 | pmid=9064785 }}</ref>.<br />
3. [[Шыв|Шывран]], [[аммиак|аммиакран]] тата [[метан]] пăрĕнчен тăракан [[манти]]<br />
4. Чуллă-пăрлă тĕшши<ref name="pass43">{{cite journal
 | last=Podolak | first=M. | coauthors=Weizman, A.; Marley, M.
 | title=Comparative models of Uranus and Neptune
 | journal=Planetary and Space Science
 | year=1995 | volume=43 | issue=12 | pages=1517—1522
 | doi=10.1016/0032-0633(95)00061-5 }}</ref>.]]
[[File:Neptune storms.jpg|thumb|left|Мăн тĕттĕм пăнчă]] <ref name="scooter">{{cite web
 | first       = Sue
 | last        = Lavoie
 | date        = January 8, 1998
 | title       = PIA01142: Neptune Scooter
 | url         = http://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA01142
 | publisher   = NASA
 | accessdate  = 2006-03-26
 | archiveurl  = http://www.webcitation.org/610eyY0eu
 | archivedate = 2011-08-17
}}</ref>.


Нептуна [[1846]] çулхи авăн уйăхĕн 23-мĕшĕнче<ref name="Hamilton">{{cite web
 | first       = Calvin J.
 | last        = Hamilton
 | date        = August 4, 2001
 | url         = http://www.solarviews.com/eng/neptune.htm
 | title       = Neptune
 | publisher   = Views of the Solar System
 | accessdate  = 2007-08-13
 | archiveurl  = http://www.webcitation.org/610c0mQft
 | archivedate = 2011-08-17
}}</ref> [[Леверье Урбен Жан Жозеф|Урбен Леверье]], [[Галле Иоганн Готтфрид|Иоганн Галле]] тата [[д’Арре Генрих Луи|Гейнрих д’Арре]] ӳçнă.

Нептунăн тĕшши, [[Уран (планета)|Уранăнни]] пекех, пăрпа ту породисенчен калăпланнă <ref name="Podolak1995">{{cite journal
 | last=Podolak | first=M.
 | coauthors=Weizman, A.; Marley, M.
 | title=Comparative models of Uranus and Neptune
 | journal=Planetary and Space Science | volume=43
 | issue=12 | pages=1517—1522 | year=1995
 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1995P%26SS...43.1517P
 | doi=10.1016/0032-0633(95)00061-5}}</ref>.
Атмосферăн тулаш сийĕнче метан йĕрĕсем пулнипе планета кăвак тĕс парать<ref name="bluecolour">{{cite web
 | first       = Kirk
 | last        = Munsell
 | coauthors   = Smith, Harman; Harvey, Samantha.
 | date        = November 13, 2007
 | url         = http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=OverviewLong
 | title       = Neptune overview
 | work        = Solar System Exploration
 | publisher   = NASA
 | accessdate  = 2008-02-20
 | archiveurl  = http://www.webcitation.org/610c3vAlO
 | archivedate = 2011-08-17
}}</ref>? <ref>{{cite web
 | last        = Crisp
 | first       = D.
 | coauthors   = Hammel, H. B.
 | date        = June 14, 1995
 | url         = http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1995/09/image/a/
 | title       = Hubble Space Telescope Observations of Neptune
 | publisher   = Hubble News Center
 | accessdate  = 2007-04-22
 | archiveurl  = http://www.webcitation.org/610cJK0UZ
 | archivedate = 2011-08-17
}}</ref>.
Нептун атмосферинче Хĕвел системинчи планетăсен хушшинче чи вăйлă çилсем вĕреççĕ. Вĕсен хăвăртлăхе 2100 км/сех тарантесе шутлаççĕ хăшпĕрисем <ref name="Suomi1991">{{cite journal
 | last=Suomi | first=V. E.
 | coauthors=Limaye, S. S.; Johnson, D. R. | year=1991
 | title=High Winds of Neptune: A possible mechanism
 | journal=Science | volume=251
 | issue=4996 | pages=929—932 | publisher=AAAS (USA)
 | doi=10.1126/science.251.4996.929
 | pmid=17847386
 }}</ref>. 1989-мĕш çулта планета патĕнче [[Вояджер-2|Вояджер-2]] иртсе кайнă майНептунăн кăнтăр çурма чăмăрĕнче Юпитер çинчи [[Мăн хĕрлĕ пăнчă]] евĕрлĕ "[[Мăн тĕттĕм пăнчă]]" курнă.
== Кăсăклă фактсем ==
* [[Ухсай Яков Гаврилович]] çапла çырнă:
Калаçасса калаçăп эпĕ
Нептун синче те чăвашлах.
==Асăрхавсем==
{{асăрхавсем}}
== Каçăсем ==
{{Навигаци
|Портал = Астрономи
|Викисклад = Category:Neptune (planet)
|Тема = Нептун
}}
* [http://www.allplanets.ru/solar_sistem/neptune/neptune_v.htm «Вояджер-2» исследует Нептун]
* ''Г. Бурба.'' [http://www.vokrugsveta.ru/publishing/vs/archives/?item_id=1014 Сердце морского гиганта] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071021110510/http://www.vokrugsveta.ru/publishing/vs/archives/?item_id=1014 |date=2007-10-21 }} // Научно-популярная статья в журнале «Вокруг света»
* [http://news.cosmoport.com/2007/09/20/1.htm Южный полюс Нептуна оказался тёплым] ([http://www.space.com/4360-source-neptune-hot-spots.html статья на Space.com] {{ref-en}})
* ''А. Левин.'' [http://elementy.ru/lib/430835 Охота на планету: Нептун.] // [[Популярная механика]], № 5, 2009.
* [http://galaxy.gcmsite.ru/pg.php?pg=pln&p=011 Нептун на galaxy.gcmsite.ru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070627091822/http://galaxy.gcmsite.ru/pg.php?pg=pln&p=011 |date=2007-06-27 }}
* [http://www.astrolab.ru/cgi-bin/manager.cgi?id=8 Нептун на astrolab.ru]
* [http://edu.nstu.ru/frc/konkurs/solar_system/neptun.htm Нептун на edu.nstu.ru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131018104609/http://edu.nstu.ru/frc/konkurs/solar_system/neptun.htm |date=2013-10-18 }}
* [http://galspace.spb.ru/index54-nep.html Нептун на galspace.spb.ru]
{{apod|100808|8 августа 2010}}

{{Нептун системи}}
{{Нептун спутникĕсем}}
{{Хĕвел системи}}
{{ТНО}}
{{stub}}

[[Категори:Нептун|*]]
[[Категори:Хевел системин планетисем]]
[[Категори:1846-мĕш çулта уçнă астрономи объекчĕсем]]