Остин Джейн страницӑн кодне пӑхни

{{Çыравçă
 |Ят                  = Джейн Остин
 |Ӳкерчĕк             =
 |Анлăшĕ              = 
 |Ӳкерчĕке ăнлантарни = Джейн Остин сăнарĕ, аппăшĕ Кассандра Остин ÿкерчĕкĕ тăрăх тунă гравюра,1873 
 |Çуралнă чухнехи ят  = {{lang-en|Jane Austen}}
 |Суя ятсем           =  
 |Çуралнă вăхăт       = [[1775]] çулхи [[раштав, 16]]
 |Çуралнă вырăн       = {{ÇуралнăВырăн| Хэмпшир| Хэмпшир}},  [[Англи]]
 |Вилнĕ вăхăт         = [[1817]] çулхи [[утă, 18]]
 |Вилнĕ вырăн         = [[Винчестер]], {{ВилнĕВырăн|Англи|Англи}}   
 |Гражданлăх          = [[Ӳкерчĕк:Flag of England.svg|20px|]]
 |Ĕçлев тĕсĕ          = XIX ĕмĕрти акăлчан çыравçи
 |Хастар çулсем       = [[1795]]-[[1816]]
 |Тĕлĕ                = [[романтизм]]
 |Ĕçсен чĕлхи         = [[акăлчан чĕлхи|акăлчан]]
 |Дебют               = 
 |Çырни               = Jane Austen signature from her will.svg
 |Викиампар           =  
 |Викивулавăш         =   
}}
[[Ӳкерчĕк:CassandraAusten-JaneAusten(c.1810).jpg|мини|справа|Джейн Остин сăнарĕ, Кассандра Остин ÿкерчĕкĕ, 1810 ç.п.]]
'''Джейн Остин''' ({{lang-en|Jane Austen}}, '''Остен''' тесе çырни те пур, [[1775]]—[[1817]]) — акăлчан çыравçи, британ литератури [[реализм]]ĕн мал ĕçченĕ, çемье, «хĕрарăм роман» никĕснее хураканĕ. Унăн кĕнекисене [[шедевр]] вырăнне хураççĕ, вĕсен сюжечĕ ахаллĕхĕпе питĕ чунна тыткăна илет, унăн хайлавĕсенче чăн «акăлчан» кулăшĕ сисĕмлĕ туйăнать. Джейн Остин халиччен те [[акăлчан литератури]]н «Пĕрремĕш хĕрарăмĕ» шутланать. Унăн пултаруллă ĕçĕсене [[Аслă Британи]]н пур [[колледж]]ĕсенче тата [[университет]]сенче тĕпчесе веренеççĕ.

== Кун-çулĕ ==
[[Ӳкерчĕк:Jane Austen (House in Chawton).jpg|thumb|left|[[Джейн Остин музей çурчĕ]]]]

Джейн Остин [[1775]] çулхи [[раштав, 16|раштавăн 16-мĕшĕнче]] [[Хэмпшир]] [[графлăх]]ăн Стивентон хулинче çуралнă. Унăн ашшĕ, Джордж Остин, [[прихут]] чиркӳ ĕçтĕшĕ пулса ĕçленĕ. Вăл авалхи  кент çемьинчен тухнă пулнă, аслă пĕлӳ илнĕ çын шутланнă. Унăн арăмĕ, Кассандра Ли, чухăна тухнă ватă ăратран тухнă. Джейнсăр пуçне çемьере улттă арçын ачапа пĕр хĕрача ([[Остин Кассандра|Кассандра]]) ӳснĕ. Джейн Остин чи кĕçĕннинчен асли пулнă.

Ун чухне çын нумай вилнĕ пулнă, çапах та пур ачи те сывă çитĕннĕ. Аслă пиччĕшĕ, Джеймс, литература ĕç-пуçĕпе тăрмашнă: [[сăвă]], [[проза]] çырнă, анчах та ашшĕн йĕрĕпех утнă. Иккĕмĕш пиччĕшĕ, Джордж, ăс-тăн енчен тайлăк пулнă, калаçма пултарайман. Унпа калаçмах Джейн чĕлхесĕр çын ал паллине вĕренет. Виççĕмĕш пиччĕшне, Эдварда, Остинсен ачасăр пуян Найт хурăнташĕсем усрава илнĕ, вăл вара [[джентри]] классран [[нобилити]] класа куçать.

Джейнăн тăваттăмĕш, юратнă пиччĕшĕн, Генри Томасăн, шăпи романтикăллă пулнă. Вăл  хăйĕн ĕмĕрĕнче темиçе профессипе те тăрмашнă: çарта хĕсметре тăнă, [[банкир]] пулса ĕçленĕ, малтан ăнăçлă, кайран юхăннă, [[сан]] йышăннă. Элиза де Фейда, [[гильотина]] çинче шăпине вĕçленĕ [[франци]] [[дворянин]]ĕн тăлăх арăмне качча илнĕ. Элизăн сĕмĕпех Джейн [[франци чĕлхи|францилле]] начар мар пĕлнĕ, франци авторĕсене: [[Ларошфуко]], [[Мишель де Монтень]], [[Лабрюйер Жан де|Лабрюйер]] кĕнекисене вуланă, çаплах [[театр]]а кăмăлама пуçланă.

Ытти икĕ пиччĕшĕ, Фрэнсис тата Чарльз, [[тинĕсçĕ]]сем пулнă, [[Адмирал|адмирал]] тинĕс çар хисепне тивĕçнĕ.

Çыравçă [[1817]] çулхи [[утă, 18|утăн 18-мĕшĕнче]], [[Аддисон амакĕ]]нчен сипленме пынă [[Винчестер (Англи хули)|Винчестер]] хулинче куçне ĕмĕрлĕхе хупать. Вилес умĕн те вăл хăйĕн юлашки «Сендитон» [[роман]]ĕпе тăрмашнă.

== Ӗçĕсен ят-йышĕ ==

Остин пултарулăхĕнче иккĕ тапхăра палăртаççĕ: 1795—1798 çç. малтанхи романсене хайланă; 1811—1816 çç. — чапа тухнă  романсене — «Мăнаçлăхпа умсисĕмлĕх» тата «Ăс-тăнпа туйăмсем» — ăсталанă.

=== Çамрăк чухнехи ĕçсем ===
* [[Висĕ тăван хĕр (калав)]] ({{lang-en|The Three Sisters}})
* [[Юратупа туслăх]] ({{lang-en|Love and Freindship}})
* [[Англи кун- çулĕ (Джейн Остин ĕçĕ)|Англи кун-çулĕ]] ({{lang-en|The History of England}})
* [[Чипер Кассандра]] ({{lang-en|The Beautifull Cassandra}})

=== Романсем ===
* [[Ăс-тăнпа туйăм (роман)|Ăс-тăнпа туйăм]] ({{lang-en|Sense and Sensibility}}), вырăсла «Туйăмпа сисĕмлĕх» ([[1811]])
* [[Мăнаçлăх тата ӳкĕт туйăмĕ (роман)|Мăнаçлăх тата ӳкĕт туйăмĕ]] ({{lang-en|Pride and Prejudice}}) ([[1813]])
* [[Мэнсфилд парк (роман)|Мэнсфилд парк]] ({{lang-en|Mansfield Park}}) ([[1814]])
* [[Эмма (роман)|Эмма]] ({{lang-en|Emma}}) ([[1816]])
* [[Доводы рассудка (роман)|Доводы рассудка]] ({{lang-en|Persuasion}}) ([[1817]]), вилнĕ хыççăн пичетленĕ
* [[Нортенгер аббатлăхĕ (роман)|Нортенгер аббатлăхĕ]] ({{lang-en|Northanger Abbey}}) ([[1818]]), вилнĕ хыççăн пичетленĕ

=== Вĕçлеймен ĕçсем ===
* [[Леди Сьюзан]] ({{lang-en|Lady Susan}}), [[эпистоляр романĕ]], вĕçлеймен
* [[Уотсонсем]] ({{lang-en|The Watsons}}), вĕçлеймен
* [[Сэндитон]] ({{lang-en|Sanditon}}), вĕçлеймен

== Экран çине кăларнисем ==
* '''«Ăс-тăнпа туйăм»:'''
** «Sense and Sensibility», [[1971]], телефильм, [[Аслă Британи]]. Реж. — Дэвид Гайлз. Рольсенче: Майкл Элдридж, Шейла Баллантин, Эсме Черч тата ур.
** «Sense and Sensibility», [[1981]], мини-сериал, Аслă Британи. Реж. — Родни Беннетт. Рольсенче: Ирен Ричард, Трэйси Чайлдз, Боско Хоган тата ур.
** «[[Ăс-тăнпа туйăм (фильм)|Sense and Sensibility]]», [[1995]], Аслă Британи, [[АПШ]]. Реж. — [[Энг Ли]]. Рольсенче — [[Томпсон, Эмма|Эмма Томпсон]], [[Уинслет Кейт|Кейт Уинслет]], [[Рикман Алан|Алан Рикман]], [[Грант Хью|Хью Грант]]. (Парне [[Оскар (кинопарне)|«Оскар»]] — чи паха  адаптăланă сценари).
** «Х ăвна шыраса туп» (инд. Kandukondain Kandukondain), [[2000]], фильм, [[Инди]]. Реж. — Раджив Меннон. Рольсенче: Мамути, Аджит, Табу тата ур.
** «Sense and Sensibility», [[2008]], мини-сериал, Аслă Британи. Реж. — Джон Александр. Рольсенче — [[Морахэн Хэтти|Хэтти Морахэн]], [[Уэйкфилд Чарити|Чарити Уэйкфилд]], [[Морисси Дэвид|Дэвид Морисси]], [[Стивенс Дэн|Дэн Стивенс]], Джанет МакТир тата ур. (Премьера (мир) — 2008 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕ).
* '''«Мăнаçлăх тата ӳкĕт туйăмĕ»:'''
** «Pride and Prejudice», [[1938]], телефильм, Аслă Британи, х/ш. Рольсенче: Элизабет Беннет — Curigwen Lewis.
** «Pride and Prejudice», [[1940]], АПШ. Рольсенче: мистер Дарси — [[Оливье Лоуренс|Лоуренс Оливье]], Элизабет Беннет — [[Гарсон Грир|Грир Гарсон]]. ([[Оскар (кинопарне)|«Оскар»]] парни — Лартакан ӳнерçĕ паха ĕçĕ).
** «Pride and Prejudice», [[1952]], сериал, Аслă Британи, х/ш. Рольсенче: мистер Дарси — Питер Кашинг, Элизабет Беннет — Энн Баскетт.
** «Pride and Prejudice», [[1958]], сериал, Аслă Британи, х/ш. Элизабет Беннет ролĕнче — Jane Downs.
** «Pride and Prejudice», [[1967]], сериал, Аслă Британи. Элизабет Беннет ролĕнче — Celia Bannerman.
** «Pride and Prejudice», [[1980]], сериал, Аслă Британи. Элизабет Беннет ролĕнче — Elizabeth Garvie.
** «[[Мăнаçлăх тата ӳкĕт туйăмĕ (фильм, 1995)|Pride and Prejudice]]», [[1995]], сериал, Аслă Британи. Рольсенче: Элизабет Беннет — Дженнифер Или, мистер Дарси — [[Фёрт Колин|Колин Фёрт]].
** «Pride and Prejudice», [[2003]], АПШ. (Адаптаци, ĕç вырăнĕ хальхи пурнăçа куçать). Элизабет Беннет ролĕнче — Кэм Хескин.
** [[Хĕрупраç тата ӳкĕт туйăмсем|«Bride & Prejudice»]], [[2004]], Аслă Британи, АПШ. (Адаптаци, ĕç вырăнĕ Индие куçать). Тĕп ролĕнче — [[Рай Айшвария|Айшвария Рай]].
** [[Мăнаçлăх тата ӳкĕт туйăмĕ (фильм, 2005)|«Pride and Prejudice»]], [[2005]], [[Франци]], Аслă Британи. Элизабет Беннет ролĕнче — [[Кира Найтли]].
** «Lost in Austen», [[2008]], сериал, Асла Британи. (Адаптаци).
* '''«Мэнсфилд парк»:'''
** «Mansfield Park», [[1983]], сериал, Аслă Британи. Реж. - Дэвид Гайлз
** «Mansfield Park», [[1985]], Аслă Британи. Ролĕнче: Анна Масси, Бернард Хептон, Сильвестра Ле Тузель.
** «Mansfield Park», [[1999]], Аслă Британи. Фанни ролĕнче — Frances O’Connor.
** «Mansfield Park», [[2007]], телефильм, Аслă Британи, [[Би-би-си|BBC]]. Фанни ролĕнче — [[Билли Пайпер]], Эдмунд — Blake Ritson.
* '''«Эмма»:'''
** «Emma», [[1948]], телефильм, Аслă Британи, х/ш. Эмма ролĕнче — Judy Campbell.
** «Emma», [[1960]], телефильм, Аслă Британи, х/ш. Эмма ролĕнче — Diana Fairfax.
** «Emma», [[1972]], сериал, Аслă Британи. Эмма ролĕнче — Doran Godwin.
** «[[Эмма (фильм)|Emma]]», [[1996]], Аслă Британи, АПШ. Эмма ролĕнче — [[Пэлтроу Гвинет|Гвинет Пэлтроу]]. («Оскар» парни, лайăх мусăкшăн).
** «Emma», [[1996]], телефильм, Аслă Британи. Эмма ролĕнче — [[Кейт Бекинсейл]].
** «Emma», [[2009]], сериал, Аслă Британи. Реж. — Джим О’Хенлон, Джордж Ормонд. Рольсенче: Ромола Гараи, [[Миллер Джонни Ли|Джонни Ли Миллер]], Кристина Коул.
* '''«Нортенгери аббатлăхĕ»:'''
** «Northanger Abbey», [[1986]], сериал, Аслă Британи.
** «Northanger Abbey», [[2007]], телефильм, Аслă Британи.
* '''«Доводы рассудка»:'''
** «Persuasion», [[1960]], сериал, Аслă Британи, х/ш. Рольсенче: Энн Эллиот — Daphne Slater.
** «Persuasion», [[1971]], сериал, Аслă Британи. Рольсенче: Энн Эллиот — Anne Firbank.
** «Persuasion», [[1995]], телефильм, Аслă Британи. Рольсенче: Энн Эллиот — Amanda Root, капитан Уэнтворт — Ciarán Hinds.
** «Persuasion», [[2007]], телефильм, Аслă Британи. Рольсенче: Энн Эллиот — Sally Hawkins, капитан Уэнтворт — Rupert Penry-Jones.

== Фильмографи ==
Джейн Остин пирки фильмсем:

* «[[Мисс Остин ӳкĕнет (фильм)|Мисс Остин ӳкĕнет]]», ({{lang-en|Miss Austen Regrets}}), [[2007]], Аслă Британи. Режиссёр Джереми Лавринг, Джейн ролĕнче — Оливия Вилльямс.
* «[[Джейн Остин (фильм)|Джейн Остин]]» ({{lang-en|Becoming Jane}}), [[2007]], Аслă Британи. Режиссёр Джулиан Джаррольд, Джейн ролĕнче — [[Энн Хэтэуэй]].

Урăххисем:
* [[1980]] — «Джейн Остин Манхэттенре» ({{lang-en|Jane Austen in Manhattan}}). Аслă Британи-АПШ, фильм. Реж. — Джеймс Айвори. Рольсенче: [[Бакстер, Энн|Энн Бэкстер]], Роберт Пауэлл, Майкл Вагер тата ур.
* [[2002]] — The Real Jane Austen. Аслă Британи, телефильм. Реж. — Nicky Pattison. Рольсенче: Anna Chancellor, Gillian Kearney тата ур.
* [[2007]] — [[Джейн Остенăн кĕнеке клубĕ (фильм)|Джейн Остенăн кĕнеке клубĕ]] ({{lang-en|The Jane Austen Book Club}}). Реж. — Робин Суикорд. Рольсенче: [[Белло Мария|Мария Белло]], [[Блант Эмили|Эмили Блант]], [[Бейкер Кэти|Кэти Бейкер]] тата ур.
* [[2008]] — «Остинра юласси» ({{lang-en|Lost in Austen}}). Аслă Британи, мини-сериал. Реж. — Дэн Зефф. Рольсенче: Джемима Рупер, Эллиот Кауэн, Хью Бонневилль, Кристина Коул тата ур.

== Вуламалли ==
* Кеттл А., Введение в историю английского романа, М., 1966;
* Бельский А. А., Английский роман 1800—1810-х годов, Пермь, 1968, с. 47-107;
* Jane Austen. The critical heritage. Ed. by B. C. Southam, L.-N. Y., [1969];
* Mansell D., The novels of Jane Austen, L., 1973;
* Chapman R. W., Jane Austen. A critical bibliography, 2 ed., L., 1969;
* Hardwick M., The Osprey guide to Jane Austen, Reading, [1973].

== Каçăсем ==
{{commonscat-inline|Jane Austen|Джейн Остин}}
* [http://www.valeriodistefano.com/gutenberg/pdf/indexes/autha.htm Works by Jane Austen]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} in [http://www.classicistranieri.com Classici Stranieri]
* [http://romance-books.classic-literature.co.uk/jane-austen/ Jane Austen] — e-books in easy to read HTML format.
* [http://www.janeaustenmuseum.org.uk/ The Jane Austen Museum]
* [http://books.guardian.co.uk/authors/author/0,5917,-12,00.html Guardian Books «Author Page»], with profile and links to further articles.
* [http://www.pemberley.com The Republic of Pemberley], the largest Jane Austen site on the web.
** [http://www.pemberley.com/janeinfo/janeinfo.html Jane Austen Information Page]
** [http://www.pemberley.com/filmography/filmography.html Filmography of Jane Austen Adaptations] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060315190430/http://www.pemberley.com/filmography/filmography.html |date=2006-03-15 }}
* [http://www.hants.gov.uk/austen Hampshire, inspirational home of Jane Austen] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060814220510/http://www.hants.gov.uk/austen/ |date=2006-08-14 }}
* [http://www.jasna.org The Jane Austen Society of North America]
* [http://www.jasa.net.au/index.html The Jane Austen Society of Australia]
* [http://pia-frauss.de/fonts/ja.htm Jane Austen font]
* [http://www.imdb.com/title/tt0414387/ 2005 film adaptation]
* [http://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=5167 Literary Encyclopedia entry]
* [http://www.britishtours.com/360/jane_austen.html Jane Austen’s home at Chawton, Quicktime VR image]
* [http://janeausten.ru/ Джейн Остин ĕçĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091104075752/http://janeausten.ru/ |date=2009-11-04 }} {{ref-ru}}
* [http://janeausten.spybb.ru/ Джейн Остин канашлăвĕ] {{ref-ru}}
* http://www.lib.ru/INOOLD/OSTEN/
{{Джейн Остин}}

[[Категори:Джейн Остин| ]]
[[Категори:Аслă Британи çыравçисем]]
[[Категори:Раштавăн 16-мĕшĕнче çуралнисем]]
[[Категори:1775 çулта çуралнисем]]
[[Категори:Утăн 18-мĕшĕнче вилнисем]]
[[Категори:1817 çулта вилнисем]]
[[Категори:Туберкулёзпа вилнисем]]
[[Категори:Пайăр çынсем, алфавитпа]]
[[Категори:Юрату романĕсен авторĕсем]]