Сĕнтĕрвăрри районĕ тӳрлетни

{{Администрациллĕ виçе
|Тĕс1                        = {{Тĕс|Раççей}}
|Тĕс2 = 
|Чăвашла ячĕ = Сĕнтĕрвăрри районĕ
|Тăван ячĕ = 
|Герб = Coat of arms of the Mariinsko-Posadsky Municipal District.gif
|Ялав = Flag of Mariinsko-Posadsky rayon (Chuvashia).png
|Ялава ăнлантарни = Шупашкар районĕн ялавĕ
|Патшалăх = {{RUS}}
  |lat_dir = N |lat_deg = 55 |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg = 46 |lon_min =  |lon_sec = 
|Гимн =
|Статус = [[муниципаллă район]]
|Кĕрет = {{Flagicon|Chuvashia}}[[Чăваш Ен]]
|Тытăмĕ = {{nobr|12 муниципаллă йĕркеленӳ}}
|Тĕп хула = [[Сĕнтĕрвăрри]] хула
|Вăхăт = [[1927]], [[авăн, 5]]
|Пуçлăх = Моисеев Юрий Федорович (19.11.2010-па)
  |Пуçлăх тĕсĕ           = Район администрацин пуçлăхĕ
|ШВП =
  |ШВП çулĕ              = 
  |ШВП вырăнĕ            = 
  |ШВП пурăнан кашни çынна          = 
  |ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = 
|Чĕлхе = чăваш, вырăс
|Чĕлхесем =
|Пурăнан халăх = 22 710
  |Çырав çулĕ             = 2016
  |Пурăнан халăх проценчĕ = 1,84
  |Пурăнан халăх вырăнĕ   = 11
  |Йышлăх                 = 33,1 
  |Йышлăх вырăнĕ          = 
  |Наци йышĕ              = [[чăвашсем]] - 79,4%, [[вырăссем]] - 19%
  |Конфесси йышĕ          = христиансем
|Лаптăк = 686,06<ref name='97_8006001'>[http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst97/DBInet.cgi?pl=8006001 Чувашская Республика. Общая площадь  земель муниципального образования]</ref>
  |Лаптăк проценчĕ             = 
  |Лаптăк вырăнĕ               = 14
|Максималлă çӳллĕш =
|Вăтам çӳллĕшĕ =
|Минималлă çӳллĕш =
|Карттă = Chuvashia_Mariinsko-Posadskiy_rayon.png
|Администрациллĕ виçен картти =
|АВ карттин пысăкăшĕ = 300px
|ВăхăтТăрăхĕ = {{s|{{MSK+0}}}}
|Аббревиатура = 
|ISO =
|FIPS =
|Телефон кочĕ = 83542
|Почтă индексĕсем = 429240
|Тетел-домен = 
|Автомобиль номерĕсен кочĕсем =
|Сайт = http://gov.cap.ru/main.asp?govid=70
|Commons-ри категори =
|Асăрхавсем =
}}
[[Ӳкерчĕк:Marposad.png|thumb|200px|Сĕнтĕрвăрри районĕн картти]]
'''Сĕнтĕрвăрри районĕ''', — [[Чăваш Республики]]н (РФ) [[Чăваш Енĕн администрациллĕ-территориллĕ пайланăвĕ#Администрациллĕ-территориллĕ тытăмлăхĕ|администрациллĕ-территориллĕ виçи]] тата [[муниципаллă йĕркеленĕвĕ]] ([[муниципаллă район]]).

[[Чăваш Ен]] çурçĕр енче вырнаçнă. [[1927]] çулхи [[авăн, 5|авăнăн 5]] туса хунă. Çурçĕрпе хĕвелтухăç чикки Атăл юханшывĕ тăрăх иртет. Хĕвеланăç енче [[Чăваш Енĕн Шупашкар районĕ|Шупашкарпа]] [[Çĕрпӳ районĕ|Çĕрпӳ]] районĕсемпе, кăнтăр енче [[Чăваш Енĕн Куславкка районĕ|Куславкка районĕпе]] юнашар вырнаçнă. Хĕвеланăçпа хĕвелтухăç енелле 27 çухрăма, çурçĕртен кăнтăралла 36 çухрăма сарăлнă. Лаптăкĕ 686,1 км<sup>2</sup> танлашать. Район пуçлăхĕсем [[Шупашкар]]тан 36 çухрăмра ларакан [[Сĕнтĕрвăрри]] хулинче вырнаçнă.

== Халăх йышĕ ==
1999 çул пуçламăшĕ валли районта пĕтĕмпе 28,2 пин çын пурăннă. Вĕсенчен 11,1 пин(39%) — хула çыннисем, 17,1 пин(61%) — ял çыннисем шутланнă. хула çыннисем Сĕнтĕрвăрри хулинче пурăнаççĕ, ял çыннисем — 78 ялта. Ялсенче вăтамран 243 çын пурăнать. 

Ытларах пайĕпе чăвашсем (79,4%) пурăнаççĕ. 

== Администрациллĕ пайлану ==
* [[Аксарин ял тăрăхĕ]] — [[Аксарин]] ялӗ.
* [[Атăлçум ял тăрăхĕ]] – [[Нерядово]] сали.
* [[Карапаш ял тăрăхĕ]] — [[Карапаш]] ялӗ.
* [[Кукашни ял тăрăхĕ]] — [[Кукашни]] ялӗ.
* [[Октябрьски ял тăрăхĕ]] — [[Октябрьски]] ялӗ.
* [[Сĕнтĕрпуç ял тăрăхĕ]] — [[Сĕнтĕрпуç|Сӗнтӗрпуҫ]] ялӗ.
* [[Урхас Кушкă ял тăрăхĕ]] — [[Урхас Кушкă|Урхас Кушкӑ]] ялӗ.
* [[Хуракасси ял тăрăхĕ]] — [[Хуракасси (Сĕнтĕрвăрри районĕ)|Хуракасси]] ялӗ.
* [[Шĕнерпуç ял тăрăхĕ (Сĕнтĕрвăрри районĕ)|Шĕнерпуç ял тăрăхĕ]] — [[Шĕнерпуç (Сĕнтĕрвăрри районĕ)|Шӗнерпуҫ]] ялӗ.
* [[Шуршăл ял тăрăхĕ]] — [[Шуршăл]] ялӗ.
* [[Чăнкасси ял тăрăхĕ]] — [[Чăнкасси|Чӑнкасси]] ялӗ.

== Çул-йĕр ==
Района юханшыв тата автомобиль транспортчĕсем аталаннă. Автомобиль çулĕсен тăршшĕ 129 çухрăмпа танлашать. Юханшыв çулĕсем — 45 çухрăм. 

Атăл çинче Сĕнтĕрвăрри пристанĕ вырнаçнă. Ун урлă строительство тата ытти таварсене туртараççĕ. Çыранĕсем çинче ни епле те сооружени туса хуман, тултарас-пушатас ĕçсене хăй тĕллĕн пулнă çыран çинчех иртереççĕ.

Автомобиль транспорчĕ çинче пĕтĕм калăпăшран тавар туртарăвĕсен калăпăшĕ 47%, пассажир туртарăвĕсен калăпăшĕ 87% çитет. Автомобиль транспорчĕ çине районти туртарас ĕçсен ытларах пайĕ килет.

== Паллă çынсем ==
* [[Александров Николай Александрович]], — паллă вĕрентӳçĕ тата мусăкçă.
* [[Васильев Константин Михайлович]], — живописец, архитектор, театр ӳкерçи.
* [[Вдовина Ираида Григорьевна]], — чăваш халăх юррисене пухаканĕ, вĕсене юрлаканĕ.
* [[Вдовичева Евгения Аркадьевна]], — живописец.
* [[Григорьева Ольга Виссарионовна]], — спортсмен.
* [[Ефремов Георгий Осипович]], — прозăç.
* [[Зайцев Юрий Антонович]], — живописец.
* [[Золотницкий Николай Иванович]], — чăваш чĕлхи тĕпчевçи, энтограф.
* [[Иванов Пётр Иванович]], — актёр.
* [[Исаев Геннадий Ильич]], — живописец.
* [[Канаш Альберт Георгиевич]], — сăвăç, публицист.
* [[Константинов Геннадий Николаевич]], — йывăçа касса кăларакан.
* [[Мадеева Галина Тимофеевна]], — актриса.
* [[Мартьянова Любовь Васильевна]], — сăвăç, прозăç.
* [[Николаев Андриян Григорьевич]], — космонавт.
* [[Николаев Яков Николаевич]], — чăваш Паттăрĕ.  
* [[Николаева Елена Николаевна]], — спортсмен.
* [[Овчинников Николай Васильевич]], — живописец, график.
* [[Осипов Фёдор Прокофьевич]], — живописец.
* [[Родионов Виктор Иосифович]], — актёр.
* [[Рыбкин Анатолий Петрович]], — живописец.
* [[Салампек Иван Яковлевич]], — чăваш прозăçи, драматургĕ.
* [[Сироткин Михаил Яковлевич]], — литература тĕпчевçи, тишкерӳçи, фольклор пухаканĕ.
* [[Тихонова-Стасенко Мария Матвеевна]], — актриса.
* [[Усли Василий Михайлович]], — чăваш сăвăçи, куçаруçи.
* [[Фёдоров Михаил Фёдорович]], — сăвăç, этнограф.
* [[Фёдоров Николай Васильевич]], — Чăваш Республикин пĕрремĕш президенчĕ.
* [[Филлипов Орест Иванович]], — живописец, график.
* [[Хирпю Григорий Яковлевич]], — композитор.
* [[:ru:Хлебников, Геннадий Яковлевич|Хлебников-Шанар Геннадий Яковлевич]], — литература тĕпчевçи, тишкерӳçи.
* [[Шарабрин Иван Георгиевич]] - ăсчах.

== Литература ==
* Дмитриев С. К. «Мариинский Посад: Исторический очерк.» — Чебоксары: Чувашское книжное издательство, 1990 — 173с.
* «Мариинско-Посадская сторона — новь и старина: летопись района.» — Чебоксары: Чувашское книжное издательство, 1999. — 149с.

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* [http://gov.cap.ru/main.asp?govid=70 Сĕнтĕрвăрри районĕн официаллă сайчĕ]
* [http://www.lasius.narod.ru/images/gerb/marpos-r.htm Сĕнтĕрвăрри районĕн гербĕ]
* [http://wshipunov.ucoz.ru/index/gerb_i_flag_mariinsko_posadskogo_rajona/0-6 Сĕнтĕрвăрри районĕн гербĕ тата ялавĕ]
* {{Культурное наследие РФ список|Чувашия/Мариинско-Посадский район|Мариинско-Посадского района}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=1hVUfF7wZdc Сĕнтĕрвăрринчи Акатуй-2017]

{{Chuvash-geo-stub}}

{{Сĕнтĕрвăрри районĕ}}
{{Чăваш Ен}}

[[Категори:Сĕнтĕрвăрри районĕ]]
[[Категори:2022 çулта пăрахăçланă муниципаллă районсем]] 
[[Категори:Администрациллĕ виçесем, алфавитпа]]