Сӳрĕк газсем страницӑн кодне пӑхни

{{Элементсен периодикăллă системи2}}
'''Ырă ăратлă газ''' (çавăн пекех '''ине́ртлă'''<ref>{{Из КНЭ|2|473|Инертные газы}}</ref> е '''сайра га́з'''<ref>{{Из|ХЭ|www.xumuk.ru/encyklopedia/588.html|заглавие=Благородные газы}}</ref>) — пĕр пек палăрăмсемлĕ  [[Химилле элемент|химилле элементсен]] ушкăнĕ:  [[Нормаллĕ малсăлтавсем|нормаллĕ малсăлтавсенче]] вĕсем тĕссĕр, шăршăсăр, тута-масасăр тата химилле питĕ пĕчĕк реактивлăхлă   [[пĕр атомлă газ]] пулса тăраççĕ. Инертлă газсен шутне çаксем кĕреççĕ: [[гелий]] (He), [[неон]] (Ne), [[аргон]] (Ar), [[криптон]] (Kr), [[ксенон]] (Xe) тата [[Радиоактивлă элемент|радиоактивлă]] [[радон]] (Rn). Çавăн пекех нумаях пулмасть уçнă [[оганесон]] (Og) та кĕме тивĕçлĕ, начах та унăн химилле палăрăмĕсене тĕпчеменпе пĕрех, вĕсем  [[астат]] (At) тата [[теллур]] (Te) йышши металлоидсенни пекрех пулма пултарать тесе шутлаççĕ.

'''Сӳрĕк''' е '''пархатарлă газсем''' — VIII ушкăнăн тĕп пайĕн хими элеменчĕ, вĕсен s- тата p- пĕлĕтлĕхĕсем туп-тулли.

Вĕсен шутĕнче:

* [[Гели]]
* [[Неон]]
* [[Аргон]]
* [[Криптон]]
* [[Ксенон]]
* [[Радон]]

== Палăрăмсем ==

Сӳрĕк газсен хими хастарлăхĕ çав тери начар (ячĕ çавăнпа çапла). Апла пулсан та, вĕсем пурĕ те, гелисĕр пуçне, хутăшăнма пултараççĕ (сăмахран, [[фтор]]па).

Сӳрĕк газсен тĕсĕ-шăрши çук. Пĕчĕк шучĕпе вĕсемсы лăшра та, хăш [[ту тăпри]]сенче тĕл пулаççĕ.
Сӳрĕк газсем наркăмăшлă мар. Çапах та çын сӳрĕк çеç атмосферăра йӳçлĕк çуккине пула пурăнма пултараймасть. Аргонлă сывлăшра çын вилнисем те пур . Радиоактивлă радонпа сывлани рак амакне пуçарса ярать.

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* [http://wsyachina.narod.ru/chemistry/inert_gas_chemistry.html Сӳрĕк газсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081005114724/http://wsyachina.narod.ru/chemistry/inert_gas_chemistry.html |date=2008-10-05 }}
== Литература ==
*Беннетт, Питер; Эллиотт, Дэвид. The Physiology and Medicine of Diving (неопр.). — SPCK Publishing, 1998. — ISBN 0-7020-2410-4.
*Bobrow Test Preparation Services. CliffsAP Chemistry (неопр.). — CliffsNotes  (англ.)рус., 2007. — ISBN 0-470-13500-X.
*Гринвуд, Н. Н.; Ёрншо, A. Chemistry of the Elements (неопр.). — 2nd. — Oxford:Butterworth-Heinemann, 1997. — ISBN 0-7506-3365-4.
*Хардинг, Чарли Дж.; Джейнс, Роб. Elements of the P Block (неопр.). — Royal Society of Chemistry, 2002. — ISBN 0-85404-690-9.
*Холловэй, Джон. Noble-Gas Chemistry (неопр.). — Лондон: Methuen Publishing  (англ.)рус., 1968. — ISBN 0-412-21100-9.
*Менделеев, Дмитрий  (англ.)рус.. Основы Химии (неопр.). — 7-е.
*Оджима, Минору; Подосек, Франк. Noble Gas Geochemistry (неопр.). — Cambridge University Press, 2002. — ISBN 0-521-80366-7.
*Вайнхольд, Ф.; Лэндис, C. Valency and bonding (неопр.). — Cambridge University Press, 2005. — ISBN 0-521-83128-8.
*Скерри, Эрик. The Periodic Table, Its Story and Its Significance (англ.). — Oxford University Press, 2007. — ISBN 0-19-530573-6.

{{Элементсен периодикăллă системи}}
{{Хими элеменчĕсен ушкăнĕсем}}

[[Категори:Пархатарлă газсем|*]]
[[Категори:Хими элеменчĕсен ушкăнĕсем]]
[[Категори:Инертлă газсем|*]]
[[Категори:Химилле элементсен ушкăнĕсем]]
[[Категори:Периодла тытăмăн айушкăнĕсем]]