Танах страницӑн кодне пӑхни

{{Библи статьи}}
'''Тана́х''' ([[акроним]] {{lang-he|תָּנָ״ךְ}}; çаплах '''микра''' {{lang-he2|מִקְרָא}} — «вулани»; '''китве ха-кодеш''' {{lang-he2|כִּתְבֵי הַקֹּדֶשׁ}} — «[[Сăваплă Çырни]]»)<ref>{{ЭЕЭ|10621|Библия}}</ref> — еврейсен Библин ячĕ, унăн виçĕ уйрăмĕн ячĕсен [[акроним]]ĕ. «Танах» терминпе [[Вăтам ĕмĕрсем|Вăтам ĕмĕрсенче]] ускурма тытăннă<ref>{{ЭЕЭ|14033|Танах}}</ref>.

Чи малтанах Танах тексчĕсене [[авалхи еврей чĕлхи]]пе, хăшпĕр татăкĕсене — [[Еврей-арамей чĕлхисем|арамей чĕлхипе]] çырнă.

Çак уйрăмсем кĕреççĕ:
* ''[[Тора|То́ра]]'' ({{lang-he2|תּוֹרָה}}) — Саккун;
* ''[[Невиим|Невии́м]]'' ({{lang-he2|נְבִיאִים}}) — Пӳлĕхçĕсем;
* ''[[Ктувим|Ктуви́м]]'' ({{lang-he2|כְּתוּבִים}}) — Çырнисем<ref>{{ЭЕЭ|15446|Библия. История создания и характеристика отдельных книг Библии}}</ref>.

Ăшĕнчипе Танах христиансен Библин [[Кивĕ Халал]]ĕпе пĕрех, [[Сăваплă Çырнин канонлă кĕнекисем|канона кĕмен]] ([[Иккĕмĕшри канон кĕнекисем|иккĕмĕшри канон]]) кĕнекисемсĕр, çаплах Танах çук, хушса çырнисемсĕр пуçне.

Еврейсен йăлипе, хăйсен авалрахах этапне «Танахлискер» пекки теççĕ.

== Танах ăшĕ ==
[[File:Entire Tanakh scroll set.png|мини|Танаха çырнă çавра хутсем.]]
[[File:Leningrad Codex Carpet page e.jpg|мини|Танахри [[Ленинград кодексĕ]]н пĕрремĕш страници, 1008 çул.]]
Танах тĕнче пуçланса кайнине, этем килнине, Турăран тухнă халала тата пехилсене, çаплах еврей халăхĕн историне, пуçарăнса [[Иккĕмĕш Храм]] тапхăрен çитиччен, каласа парать. Иудаизма тыса пыракансем çак кĕнекесене çаваплă теççĕ {{nobr|''Руах ха-Кодеш''}} ({{lang-he2|רוּחַ הַקֹּדֶשׁ}} — «Святой Дух»)<ref>{{cite web|url=http://www.istok.ru/jews-n-world/Forta/Forta_13.shtml|title=Танах|author=Форта, Арье|date=2000|work=|publisher=Istok.ru|accessdate=2011-07-13|deadlink=404|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071027202418/http://www.istok.ru/jews-n-world/Forta/Forta_13.shtml|archivedate=2007-10-27}}</ref><ref>{{Кĕнеке | автор = Forta, Arye | пуçелĕк = Judaism | каçă = https://archive.org/details/judaism1989fort | издательство  = eineman Educational | çул = 1989 | isbn  = 0-435-30321-X}}</ref>.

Танах, çаплах [[иудаизм]]ри тĕнпе философири сăнарлăхсем, [[христианлăх]]а тата [[ислам]]а витĕмленĕ <ref>{{ЭЕЭ|12187|Коран}}</ref><ref>{{ЭЕЭ|15449|Библия. Влияние Библии на мировую и еврейскую культуру}}</ref>.

== Танах йышĕ ==

== Кăларăмсем ==
* Библи [[Сончино (килйыш)|Сончино]] (1488);
* Неаполитан Библийĕ (1491—1493);
* Брешиан Библийĕ (1495);
* Даниэль Бомберг Библийĕ (1516—1517);
* Бер Библийĕ (1869—1895);
* Рудольф Киттель [[Biblia Hebraica (Kittel)|Biblia Hebraica]] (1905—1906);
* «Британ тата ютçĕр библи пĕрлĕхĕн» кăларăмĕсем (1911—1926), редакторсем: [[Гинсбург Кристиан Давид|Кристиан Давид Гинцбург]] тата Н. Х. Снейт (1928)<ref>{{ЭЕЭ|15447|Библия. Издания и переводы}}</ref>;
* [[Biblia Hebraica Stuttgartensia]], редакторсем: Карл Эллигер тата Вильгельм Рудольф (1967—1976, 1977 — пĕрремĕш пĕр томлă кăларăм, 2006)<ref>{{Cite web |url=https://www.hendrickson.com/html/product/561634.trade.html |title=Biblia Hebraica Stuttgartensia (BHS), Compact Edition: Hebrew Bible. |access-date=2020-09-22 |archive-date=2021-01-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210124101642/https://www.hendrickson.com/html/product/561634.trade.html |deadlink=no }}</ref><ref>[https://books.google.ru/books?id=wHD0AAAACAAJ Biblia Hebraica Stuttgartensia. Standard Version Hebrew Bible.]</ref>;
* JPS Hebrew-English Tanakh (1985, 1999)<ref>{{Cite web |url=https://jps.org/books/jps-hebrew-english-tanakh-deluxe-edition/ |title=JPS Hebrew-English TANAKH. |access-date=2020-09-22 |archive-date=2020-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200928221846/https://jps.org/books/jps-hebrew-english-tanakh-deluxe-edition/ |deadlink=no }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.nebraskapress.unl.edu/jps/9780827606562/ |title=JPS Hebrew-English TANAKH, 1999. |access-date=2020-09-22 |archive-date=2020-10-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201031173922/https://www.nebraskapress.unl.edu/jps/9780827606562/ |deadlink=no }}</ref>.

== Литература ==

=== Куçарнисем ===
* [[Септуагинта]] (Çитмĕл Перевод ăнлантарусем), п. эрч. III—I ĕмĕрсем, авалхи грек чĕлхине куç.
* [[Таргум Онкелоса]], I ĕмĕрĕн вĕçĕ, анăç арамей чĕлхи çине куç.
* [[Пешитта]], V ĕмĕрччен, III ĕмĕрте, пулас пек<ref>{{Cite web |url=http://archive.jewishagency.org/ru/jewish-history/content/22937 |title=çăлкуç |access-date=2019-07-22 |archive-date=2019-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190722041157/http://archive.jewishagency.org/ru/jewish-history/content/22937 |deadlink=no }}</ref>, тухăç-арамей (сири) чĕлхи çине куç.
* [[Библие ватă латыне куçарнисе|Ватă латынь куçарăвĕсем]], IV ĕмĕрччен, латынь çине.
* [[Вульгата]], IV—V ĕмĕрсем, латынь çине.
* [http://mb-soft.com/believe/trxm/copticbi.htm Коптсен Библи версийĕ], IV—V ĕмĕрсем, на различные диалекты коптского языка.
* [[Библие араб чĕлхине куçарнисем|Тафсир]], X ĕмĕр, араб чĕлхи çине.

=== Чиркӳ-славян чĕлхине куçарнисем ===
* [[Геннадий Библийĕ]], 1499 çулта вĕçленĕ<ref>{{Cite web |url=http://old.stsl.ru/manuscripts/unikalnye-knigi/4 |title=сканы страниц |access-date=2019-07-23 |archive-date=2019-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190723092729/http://old.stsl.ru/manuscripts/unikalnye-knigi/4 |deadlink=no }}</ref>, Септуагинтăпа Вульгатăран куçарни.
* [[Франциск Скорина библийĕ|Франциск Скорина]] библийĕ йышĕнче, 1517—1519 çулсем<ref>.
* [[Острога Библийĕ]] йышĕнче, 1581 çул<ref> [[:File:Острожская Библия 1581.pdf|Остроuга Библин сканĕсем]] Викиампарта </ref>, тĕрлĕ çăлкуçсенчен.
* [[Елизавета Библийĕ]] йышĕнче, 1751 çул<ref> [[s:Елизаветинская Библия|Елизавета Библийĕ Викивулавăшра]] </ref>, Острога Библипе, Септуагинта, Вульгата тата урăх çăлкуçсемпе танлаштарса-тĕрĕслесе пынипе.

=== Вырăс чĕлхине куçарнисем ===
* [[Библие Макарий архимандрит куçарни|Архимандрит Макарин]], 1860—1867 çулсем<ref> [[s:Ветхий Завет (Макарий)|Викивулавăшри текст]] </ref>.
* [http://holyscripture.ru/bible/?t=josiphon Давид Йосифон ертсе пынипе тăлмачсем куçарнă]<ref>{{Cite web |url=http://www.toraonline.ru/bereyshis/bereyshis.htm |title=дополнительная ссылка |access-date=2004-11-17 |archive-date=2004-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20041208071714/http://toraonline.ru/bereyshis/bereyshis.htm |deadlink=no }}</ref>, издательство «Мосад Рав Кук», 1975 год<ref>{{Cite web |url=https://lori.ru/5235698 |title=фотография издания |access-date=2019-07-22 |archive-date=2019-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190722124549/https://lori.ru/5235698 |deadlink=no }}</ref>; тепĕр хутчен 1978 çулта пичетленĕ<ref>{{Cite web |url=https://jewishbook.ca/torah-p-352.html |title=кăларăм каçи |access-date=2019-07-22 |archive-date=2019-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190722124235/https://jewishbook.ca/torah-p-352.html |deadlink=no }}</ref>.
* [[Ковсан Михаил Леонидович|Михаил Ковсан]], 2012—2016 çулсем<ref> [[Ковсан Михаил Леонидович]] </ref>.

=== Сăмахсарсем ===
* [http://www.archive.org/details/ahebrewandengli00briggoog Brown F., Driver S.R., Briggs C.A. A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament. Oxford, 1907.]
* Koehler L., Baumgartner W. The Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testament / Revised by W. Baumgartner and J. Stamm. Leiden, 1994—2000.
* [[Графов, Андрей Эдуардович|Графов А. Э.]] Словарь библейского иврита. — М. : Текст, 2019. — 702 с. — ISBN 978-5-7516-1537-6.

== Çав. пекех ==
* [[Ленинград кодексĕ]]
* [[Алеппо кодексĕ]]

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* {{ЭЕЭ|10621|Библия}}
* {{ЭЕЭ|15446|Библия. История создания и характеристика отдельных книг Библии}}
* [http://ihtys.narod.ru/index.html#tanakh Танах на иврите в формате pdf].
* [http://shchedrovitskiy.ru/theology.php Комментарий к книгам Танаха — Тора, Иов, Даниил]. Комментарии [[Щедровицкий, Дмитрий Владимирович|Дмитрия Щедровицкого]]
* [[s:he:A0101|Танах тексчĕ, комментарисемпе]] [[Викивулавăш]]ра{{ref-he}}
* [http://www.mechon-mamre.org/i/t/t0.htm Танах тексчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181120092142/http://www.mechon-mamre.org/i/t/t0.htm |date=2018-11-20 }}{{ref-he}}
* [https://sites.google.com/site/mikraotgedolotrus/home Микраот гедолот: истори, паллă кăларăмĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201009122336/https://sites.google.com/site/mikraotgedolotrus/home |date=2020-10-09 }}
* [http://archive.jewishagency.org/ru/jewish-history/content/22937 Дов Конторер, Танаха куçарнисен историйĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190722041157/http://archive.jewishagency.org/ru/jewish-history/content/22937 |date=2019-07-22 }}
* [http://www.biblia.ru/reading/articles/show/?4&prn=y Библие Синод куçарнин историйĕ].{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160915004528/http://www.biblia.ru/reading/articles/show/?4&prn=y |date=2016-09-15 }}

{{Танах кĕнекисем}}
{{Иудаизм}}

[[Категори:Танах| ]]
[[Категори:Иудаизмри сăваплă кĕнекисем]]
[[Категори:Еврей культури]]