Хĕрлĕ Уçланкă страницӑн кодне пӑхни

{{пĕлтерĕшсем}}
{{ПВ-Раççей
 |статус                   = Хула евĕр паççулкă
 |чăвашла ят               = Хĕрлĕ Уçланкă
 |герб                     = 
 |ялав                     = 
  |lat_deg = 43|lat_min = 40|lat_sec = 
  |lon_deg = 40|lon_min = 12|lon_sec = 
  |CoordAddon =type:city(3940)_region:RU
  |CoordScale =
 |ЯндексКартти             = http://maps.yandex.ru/map.xml?mapID=5&slices=1&mapX=4475343&mapY=5195848&descx=4475343&descy=5195848&scale=6&text=%CA%F0%E0%F1%ED%E0%FF%20%CF%EE%EB%FF%ED%E0
 |патшалăх карттин калăпăшĕ= 
 |регион карттин калăпăшĕ  = 340
 |район карттин калăпăшĕ   = 
 |патшалăх картти          =
 |регион картти            =
 |район картти             =
 |регион                   = Краснодар Ен
 |регион тапăлра           = Краснодар Ен
 |район тĕсĕ               = Хула тăрăхĕ
 |район                    = Сочи
 |район тапăлра            = Сочи
 |шалти пайлану            = 
 |пуçлăх                   = 
 |никĕсленĕ вăхăт          = 1869
 |пĕрремĕш асăну           = 
 |малтанхи ячĕсем          = Арткуадж, [[Кбааде]], Романовск
 |статус                   = 1950
 |лаптăк                   = 
 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ      = 538
  |пурăнан халăх           = {{ӳкĕм}} 3959<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/b10_109/Main.htm Численность населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2010 года]</ref>
  |çырав çулĕ              = 2010
  |йышлăх                  = 
  |агломераци              = 
  |наци йышĕ               = 
  |конфесси йышĕ           = 
  |этнохороним             = 
 |почтă индексĕ            = 354392
 |телефон кочĕ             = 8622
 |цифрăллă идентификатор   = 03 426 655
 |категори Commons-ра      = Krasnaya Polyana
 |сайт                     = http://krasnaya-polyana.w-sochi.ru
}}
'''Хĕрлĕ Уçланкă''' — [[Краснодар Ен]]не кĕрекен ([[Раççей]]) [[Сочи]] хулин [[Адлер районĕ]]нчи [[хула евĕр паççулкă]]. [[Хĕрлĕ Уçланкă паççулкă тăрăхĕ (Сочи)|Хĕрлĕ Уçланкă паççулкă тăрăхĕн]] центрĕ.

Пурăнан халăх — 3972 çын (2009).

==Тавралăхĕ==
[[Мзымта (юханшыв)|Мзымта]] юханшывăн вăтам юхăмĕнче, [[Хура тинĕс]] çыранĕнчен 39 çм вырнаçнă. [[Адлер]]па тата [[Сочи (аэропорт)|Сочи хулин аэропорчĕпе]] хальхи автотрассапа çыхăнать. [[Вертодром]] пур. Хĕрлĕ Уçланкă, Олимп стадионĕпе пĕрлех, [[2014 хĕллехи Олимп вăййисем|2014 хĕллехи Олимп вăййисене]] йышăнать.

==Кун-çулĕ==
Авалхи вăхăтранах кунта туçи [[абхазсем|абхаз]] йăхĕсен пĕррин — малтан [[Садзсем|садзсен]], кайран [[Медозюйсем|медозюйсен]] е медовейсен — ялĕ пулнă. [[Ф.Ф. Торнау]] каланипе, [[1835]] çулта çакăнти паççулкă ''Арткуадж'' ятпа паллă пулнă, садзсен [[Аредба]] ăрачĕ пурăннă.

[[1864]] çулта медозюйсен ялне ''[[Кбаадэ|Кбааде]]'' ('Гунба ăрачĕн уçланки') тенĕ. [[1869]] çулта ''Хĕрлĕ Уçланкă'' пурăнан вырăна туса хунă та, [[1878]] çулта кунта Вăта [[Раççей]]рен, [[Ставрополь Ен]]рен тата [[Эстони]]рен — [[вырăссем]], [[грексем]], [[эстонсем]] куçса килеççĕ.

[[1864]] çулхи [[çу, 21|çăвăн 21-мĕшĕнче]] çак тĕлте вырăс çарĕсен тăваттă пайĕ пĕрлешĕнеççĕ: [[Граббе, Павел Христофорович|П. Х. Граббе]] генерал-майорăн [[Кĕçĕн Лаба ушкăнĕ]], [[Шатилов Павел Николаевич (1822)|П. Н. Шатилов]] генерал-майорăн [[Псхува ушкăнĕ]], [[Гейман Василий Александрович|В. А. Гейман]] генерал-майорăн [[Дахов ушкăнĕ]] тата [[Святополк-Мирский Дмитрий Иванович|Д. И. Святополк-Мирский]] генерал-лейтенантăн [[Ачипсухва ушкăнĕ]]. Аслă çарпуçĕ [[Михаил Николаевич|Михаил Николаевич]] аслă кнеç ертсе пынипе [[Кавказ вăрçи]] вĕçленнине асăнса [[парад]] тата [[молебен]] ирттернĕ.<ref name=dukhovsky>[[Духовской Сергей Михайлович|Духовской Сергий]] [http://sochived.info/lib/Dukhovsky-S.doc Материалы для описания войны на Западном Кавказе. Даховский отряд на южном склоне гор в 1864 году.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140202094145/http://sochived.info/lib/Dukhovsky-S.doc |date=2014-02-02 }} Текст воспроизведен по изданию: // [[Военный сборник]] № 12 1864</ref> Çак пулăмсене чыласа аслă кнеç Михаил Николаевич, çар ушкăнĕсен командирĕсем ыйтнипе çак вырăна патша çемьине хисеплесе ''[[Романовск]]'' теме йышăннă.

[[1878]] çулта кунта Ставрополь енчен турккă пусмăрĕнчен тарнă грексем çитнĕ, анчах та вĕсем кунта тĕпленсе пурăнайман. 36 грек çемьи [[Псеашхо]] ту хысакĕ урлă каçса çĕнĕ çĕр шырама кайнă та çак айлăма курнă. Ун чухне кĕркунне пулнă, пур çĕрте те папоротник кĕрелсе ларнă. Çапла вара грексем çак вырăна Хĕрлĕ Уçланкă ят панă, чиркӳ туса лартнă, шкул уçнă.

[[1898]] çулта кунта патшан ятарлă комиссине янă. Комиссире А. И. Воейков, Ф. И. Пастернацкий профессорсем, М. В. Сергеев инженер тата Патшалăх канашĕн пайташĕ Н. С. Абаза ĕçленĕ.



[[1920-мĕшсем|1920-меш]] çулсен вĕçĕнченпе пурăнан вырăн ''Хĕрлĕ уçланкă'' ятлă.

Хула евĕр паççулкă статусĕнче — [[1950]]  çултанпа.

2010 çулхи раштавăн 3-мĕшĕнче раççей-итали патшалăхсем хушшинчи калаçусен пĕр раундĕнче паççулкăра Итали премьер-министрĕпе [[Берлускони Сильвио|С. Берлусконипе]] Раççей президенчĕ [[Медведев Дмитрий Анатольевич|Д. А. Медведев]] тĕл пулнă.

== Паллă вырăнсем ==
[[File:Krasnaya polyana view.jpg|thumb|«Сунарçă пӳрчĕ» паççулкă сăнĕ]]
* [[Таса Харлампи чиркĕвĕ (Сочи)|Таса Харлампи]] грек чиркĕвĕ тата унăн çумĕнчи çăва часавайĕ.
* [[1901]] çулта патша валли [[Ачишхо]] ту çумĕнче тунă «Сунарçă пӳрчĕ».
* [[Хĕрлĕ Уçланкă кун-çулĕн музейĕ (Сочи)|Тăван ен тĕпчев музейĕ]].
* Хĕрлĕ Уçланкă вăрман хуçалăхĕ çумĕнчи çутçанталăк музейĕ.
* Бронза салтакĕ ([2010]] ç.  [[çу, 2|çăвăн 2-мĕшĕнче]] туса лартнă)

== Спорт ==
[[File:Krasnaya Polyana 05.jpg|thumb|165px|left|Хĕрлĕ Уçланкăри туçи трассăсем]]
[[File:Vladimir Putin 23 February 2008-14.jpg|thumb|170px|left|Горнолыжный подъемник на [[Псехако ту хысакĕ]] çине туртса хăпартакан туçи агрегачĕ]]

== Тăванлисем ==
{{flagicon|France}} [[Лез-Уш]], [[Тури Савойя]], [[Франци]]

== Çавăн пекех ==
* [[Хĕрлĕ Уçланкăри йĕлтĕр трамплинĕ]]
* [[УАО «Газпром» олимп объекчĕсем]]

== Вуламалли ==
[[Ӳкерчĕк:Krasnaya Polyana (winter games).jpg|right|thumb|Хĕрлĕ Уçланкăри туçи йĕлтĕр курорчĕ (Сочири XXII хĕллехи Олимп вăййисем, 2011 ç. марккă)]]
* ''Голубев П. М. Сочи — Красная Поляна.- Краснодар, 1974''
* ''Цхомария Б. Д. Красная Поляна.- Краснодар, 1963''

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçасем ==
{{Commonscat-inline|Krasnaya Polyana|Хĕрлĕ Уçланкă}}
* [http://www.sochiru.ru/rest/red-glade Красная Поляна на официальном курортном сайте города Сочи] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120211113642/http://www.sochiru.ru/rest/red-glade |date=2012-02-11 }}
* [http://www.spbvedomosti.ru/article.htm?id=10243412@SV_Articles Юрий Трефилов. Красная Поляна, белые папахи] // Санкт-Петербургские Ведомости, № 120, 04.07.2007
* {{ВТ-ЭСБЕ|Романовск}}

{{Сочи}}

[[Категори:Адлер районĕ]]
[[Категори:Краснодар Енĕн хула евĕр паççулкисем]]
[[Категори:Раççей туçи йĕлтĕр курорчĕсем]]
[[Категори:2014 хĕллехи Олимп вăййисен спорт çурт-йĕрĕсем]]