Хир кÿренĕ страницӑн кодне пӑхни

{{Пĕлтерĕшсем|Кӳрен (пĕлтерĕшсем)}}
:{{redirect|Пăсара}}
'''Хир пăсари''', е '''хир кÿренĕ''' — [[сăсар йышшисем]] шутне кĕрекен чĕрчун. Хир пăсари тесе ăна ахальтен каламан, вăл ытларах [[уй-хир]]те, [[çаран]]лă вырăнсенче пурăнать. [[Вăрман]] хĕррисене, вĕтлĕхе хир пăсарисем [[апат]] шырама çеç каяççĕ. [[Çын]] пурăнакан вырăна тиркеççĕ. Хир пăсари - чăн-чăн çăткăн чĕрчун. Вăл кăшлакан чĕрчунсемпе кăна тăранса пурăнать. Хăйĕн валли ятарласа [[йăва]] туса аппаланмасть çак пăсара - [[сăвăр]], [[тыркас]], [[арлан]] йăвисене пысăклатса йышăнать. Пĕр вырăнта нумай пурăнмасть - [[апат]] пĕтсе çитсен урăх вырăна пурăнма куçать. [[Çу]] уйăхĕнче ами 8-10 [[çура]] тăвать. Çурисем икĕ [[уйăх]]ран-икĕ уйăх çурăран уйрăм пурăнма пуçлаççĕ. Пирĕн тăрăхра хир пăсари йышĕ 100 [[пуç]]ран иртмест.
В. Г. Егоров сăмахсарĕнчен<ref>[http://ru.samah.chv.su/s/пăсара Этимологический словарь чувашского языка (1964)]</ref>:

{{Цитата пуçламăшĕ}}
Пăсара, «хорёк»; МК кӳзӳн, туркм., кумык, сасык гёзен, кирг. кӳзӧн, сасык кӳзӧн, казах. сасыккӳзен, к. калп. (сасык) кузен, узб. сассик кузан, алт. В, хак. кӳзен, уйг. Син. сасык кӧзӧн, башк., тат. (сасы) козән «хорёк»; тув, кӳзен «колонок», «куница»; монг. (Бурдуков) ӳмкил кӳрене «хорёк» (кӳренг «коричневый»); ср. калм. курн «хорёк». В древнее время и в чувашском языке для обозначения хорька, по-видимому, было слово кӳрен: по общему признанию венгерских лингвистов, венгры свое gӧrе́ny «хорёк» заимствовали из древнечувашского языка (Gоmbосг. BTLU 72—73). Слово пăсара возникло, вероятно, тоже давно: ср. удм. бызара (< чув.) «суслик» и мар. пушара «хорёк»; пăсара представляет собой древнее причастие от глагола пăсар (букв. «испускающий газы, ветры»); так назван он по характерному для него запаху; ср. уйг. сесикчи, азерб. гогарча, тур. кокарча «хорёк» (букв. «вонючка»); ср. русск. выхухоль от несохранившегося хухать «вонять»; у Даля: „И хохуля себя не хулит, даром что воняет“.
{{Цитата вĕçĕ}}

Çапла вара, «пăсара» тенине, ахăртнех, таксономи тулашĕнчи ят теме тивет.

Çавна май пĕр историе аса илни вырăнлă<ref>Никитин, Ефим. [https://chuvash.org/lib/haylav/5477.1.html Пурнăç çулĕ такăр мар] — Электронлă вулавăш (Çаках [http://hypar.ru/cv/comment/reply/49181 тепĕр тĕлте те (5 Ака, 2022 Тăван Атăл, 3 №, пуш, 2022 çул)] пур)</ref>. 

{{Цитата пуçламăшĕ}}
...Унтан: «Тĕнчере мĕн чупать?» — тесе ыйтрĕ <вĕрентевçĕ>. Ачасем: «Лаша, сурăх, качака путекки, сысна çури», — теççĕ. Эпĕ: «Пăсара чупать», — терĕм. Ачасем ахăл-ахăл кулса ячĕç. Учитель ман пата пырса хăлхаран тытрĕ те: «Эсĕ, ачам, вĕренме килнĕ е култарма-асма, аннӳ хыçне кайса вырт-ха», — тесе тĕртсех кăларса ячĕ. Эпĕ шкултан тухрăм та макăра-макăра килелле чупрăм.

— Анне, анне, — тетĕп куççуле шăла-шăла. — Пăсара чупмасть-им?

— Мĕнле чупмасть? Пĕтĕм чăх-чĕппе çавах пăвса пĕтерчĕ. Чăх мăйне татать те Карачăмсен вут шаршанĕ айне чупса кĕрсе пытанать.

Атте мана шкултан кăларса яни çинчен пĕлсен: «Тьфу! çав учитель пулать-и вара вăл», — тесе мăкăртатрĕ. Урама тухсан ачасем мăшкăллама тытăнчĕç. «Пăсара, пăсара», — тесе ăнран яратчĕç.
{{Цитата вĕçĕ}}
== Каçăсем ==
* [http://www.inferret.ru/page-id-78.html Хир пăсари] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110926090210/http://www.inferret.ru/page-id-78.html |date=2011-09-26 }}
* [http://www.sevin.ru/vertebrates/index.html?Mammals/232.html Mustela eversmanni Lesson, 1827 -Хир пăсари] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927220335/http://www.sevin.ru/vertebrates/index.html?Mammals%2F232.html |date=2007-09-27 }}
* [http://szmn.sbras.ru/Gallery/mammals/Mustela_eversmanni.htm Çĕпĕр зоологи музейĕн сайчĕ çинчи стаья (Хир пăсари - Mustela eversmanni Lesson, 1827)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081021112236/http://szmn.sbras.ru/Gallery/mammals/Mustela_eversmanni.htm |date=2008-10-21 }}
* [http://zoo-eco.zooclub.ru/eco-mlek449d7.html Хир пăсари çинчен ӳкерчĕксемпе] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070312032223/http://zoo-eco.zooclub.ru/eco-mlek449d7.html |date=2007-03-12 }}
== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}

[[Категори:Сăсар йышшисем]]
[[Категори:Чĕрчунсем, алфавитпа]]