Шыва путман Сэм страницӑн кодне пӑхни

{{Паллă чĕрчун
|Ят               = Путман Сэм (Оскар)
|Фото              = Непотопляемый Сэм.jpg
|Алпусни           = 
|Тăван ят    = Unsinkable Sam
|Çуралнă чухнехи ят =
|Урăх ятсем =
|Тĕс = Кушаксем
|Ăрат = 
|Арлăх = 
|Çуралнă вăхăт = 
|Çуралнă вырăн = [[Виççĕмĕш Райх]]
|Вилнĕ вăхăт = 1955
|Вилнĕ вырăн = [[Белфаст]], [[Аслă Британи]]
|Пытарнă вырăн = [[Белфаст]]
|Патшалăх = {{Flagicon|Виççĕмĕш Райх}} <br /> {{Flagicon|Great Britain}}
|Професси = карап кушак аçи (темиçе карап çинче)
|Хастар çулсем = 1941—1942
|Хуçа =
|Парнесем =
|Сăрă =
|imdb_id =
|Сайт =
}}
'''Путман Сэм''' ({{lang-en|Unsinkable Sam}})<ref group="К">Хăшпĕр çăлкуçсенче кушак аçин ятне «Оскар» е «Бисмарк çинчи кушак».</ref> — карап [[кушак аçи]], [[Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи]] вăхăтĕнче [[Кригсмарине|герман]] [[линкор]]ĕ çинче, [[Аслă Британин патша тинĕс-çар флочĕ|британ]] [[эсминец|эсминецĕ]] çинче, кайран [[авианосец]] çинче виçĕ карапĕ шыва путсан та чĕрĕ юлнăскер<ref name="100 cats">
{{citation
| first = Sam | last = Stall
| title = 100 Cats Who Changed Civilization: History's Most Influential Felines
| pages = 57–58
| publisher = Quirk Books
| year = 2007
| isbn = 1594741638}}
</ref>.

== Хĕсмет ==

=== ''Бисмарк'' ===
[[File:Bundesarchiv Bild 193-04-1-26, Schlachtschiff Bismarck.jpg|thumb|200px|«Бисмарк» линкор]]
Хура-шурă сăрăллă кушак аçине темле матрос  [[Виççĕмĕш райх|герман]] [[Бисмарк (йĕр карапĕ)|«Бисмарк»]] линкорĕ çине илсе хăпартнă. [[1941]] çулхи [[çу, 18çавăн 18-мĕшĕнче]] карап  [[Гдыньа|Готенхафенран]] британ сутăç карапĕсене путарма тухать. Тăххăр кун иртсен, [[çу, 27|çăвăн 27-мĕшĕнче]] линкора британ [[эскадра|эскадри]] шыва путарать, 2200 морякран 115 кăна çăлăнаççĕ. Тепĕр темиçе сехетрен карап ишĕлчĕкĕ çинче хăтăлса юлнă кушак аçине базăна таврăнакан акăлчансен  [[HMS Cossack (1937)|«Казак»]] эсминец морякĕсем асăрхаççĕ<ref name=Piekalkiewicz_p142>
{{citation
| first = Janusz | last = Piekałkiewicz 
| authorlink = Janusz Piekałkiewicz
| title = Sea War, 1939-1945 (translated by Peter Spurgeon) 
| page = 142
| publisher = Historical Times
| year = 1987 
| isbn = 978-0-713-71665-8}}
</ref>. Кун чухне эсминец экипажĕ пĕр çынна та çăлаймасть. Ятне пĕлменнипе акăлчан морякĕсем ăна Оскар витлеве тивĕçтереççĕ<ref name=Piekalkiewicz_p142/>.

=== ''Касак'' ===
[[File:HMS Cossack.jpg|thumb|200px|Эсминец «Касак»]]

Малалла темиçе уйăх Оскар эсминец çинче пурăнать, çав хушăра темиçе хутчен [[Карапсен конвойĕ|конвойпа]] [[Вăтаçĕр тинĕсĕ]]пе [[Çурçĕр Атлантика|Çурçĕр Атлантикăра]] çӳрет. [[1941]] çулхи [[юпа, 24]] [[Гибралтар]]тан [[Ливерпуль|Ливерпуле]] каякан HG-75 конвойăн эскортĕнчи «Касака» нимĕçсен [[U-563|«U-563»]] шывай кимми торпедăпа лектерет<ref>{{cite wнeb |url=http://www.uboat.net/ops/convoys/convoys.php?convoy=HG-75 Uboat.net |title=HG-75 |lang=en |publisher=Uboat.net| accessdate = 2011 ç. нарăсăн 17-мĕшĕ}}</ref>. Карап экипажĕ [[HMS Legion (G74)|«Легион»]] эсминец çине куçать, хытă çĕмĕрнĕ карапа Гибралтара илсе çитес ĕç çанталăк япăхланнипе ăнăçлă пулмасть. [[Юпа, 27|Юпан 27-мĕшĕнче]] эсминец шыва путать. Нимĕç торпеди карапăн сăмсине шăтарнипе 159 акăлчан морякĕ пĕтет, Оскар кăна чĕрĕ юлать. Пĕр хушă вăл Гибралтар çыранĕнче ирттерет<ref name=Piekalkiewicz_p170>
{{citation
| first = Janusz | last = Piekałkiewicz 
| authorlink = Janusz Piekałkiewicz
| title = Sea War, 1939-1945 (translated by Peter Spurgeon) 
| page = 170
| publisher = Historical Times
| year = 1987 
| isbn = 978-0-713-71665-8}}
</ref>.

=== ''Арк Ройял'' ===
[[File:HMS Ark Royal sinking.jpg|thumb|200px|Авианосец «Арк Ройял»]]
«Казака» пуиарнă хыççăн кушак аçине акăлчансем «Путман Сэм» витлев параççĕ те [[HMS Ark Royal (91)|«Арк Ройял»]] авианосец çине илеççĕ. Сăмах тĕлне, çак карап самолёчĕсем малтан кушак аçин пĕрремĕш килне — «Бисмарка» — хытă тустарнă пулнă. Сэм та çĕнĕ карап çинче чылаях пурнайман —  [[чӳк, 14|чӳкĕн 14-мĕшĕнче]] [[Мальта|Мальтăран]] таврăнакан авианосеца нимĕçсен [[U-81 (1941)|«U-81»]] шывай кимми торпедăпа атакăлать. Путакан карапа туртса кайма хăтланни кăлăхах пулать, вара «Арк Ройял» Гибралтартан 30 милĕ тухăс еннелле шыва путать. Кун чухне ĕнтĕ мĕнпур моряка, вĕçевçĕне, вĕсемпе пĕрле Сэма та, пулашма пынă карапсем вилĕмрен çăлаççĕ. Темиçе морякпа Сэма [[Çапăçу катерĕ|патруль катерĕ]] тупать<ref name=iwm>
{{citation
| last = Imperial War Museum
| title = The Animals’ War: Special Exhibitions Gallery
| url = http://london.iwm.org.uk/upload/package/74/AnimalsWar/images/AnimalsWarObjects.pdf
| format = pdf
| accessdate = 2008-01-27
| publisher = [[Imperial War Museum]]}}
</ref>. Вилĕмрен хăтăлнăскерсене малтан [[HMS Lightning (G55)|«Лайтнинг»]] эсминец çине, кайран — каллех Сэма тупнă [[HMS Legion (G74)|«Легион»]] эсминец çине куçараççĕ. Çăк ике карапăн шăпи ăмсануллă пулмасть. «Легиона» тепĕр тăваттă уйăхран, [[1942]] çулхи [[пуш, 26]] тăшман авиацийĕ путарать, «Лайтнинга» «S-55» нимĕç торпеда катерĕ [[1943]] çулхи [[пуш, 12]] пĕтерет.

== Малашнехи пурнăçĕ ==
Авианосеца путарсан кушак аçине çыран херринче хăварнă. Сэм пĕр хушă Гибралтар генерал-кĕпернеттĕрĕн канцелеринче пурăннă, кĕçех ăна Аслă Британие илсе кайнă, унта вăл варçа вĕçленичченех [[Белфаст]]ра пурнать<ref name=Piekalkiewicz_p173>
{{citation
| first = 
| authorlink = Janusz Piekałkiewicz
| title = Sea War, 1939-1945 (translated by Peter Spurgeon) 
| page = 173
| publisher = Historical Times
| year = 1987 
| isbn = 978-0-713-71665-8}}
</ref>. Путман Сэм çыран хĕрринче [[1955]] çулта çĕре кĕрет. Паттăр кушак аçине Джорджина Шоу-Бейкер сăрăç [[пастель]]пе ӳкернĕ, халĕ вăл [[Гринвич]]ри [[Наци тинĕс музейĕ]]нче упранать<ref name=iwm/>.

== Çавăн пекех пăхăр ==
* [[Саймон (кушак аçи)]]

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем|group="К"}}
{{асăрхавсем|2}}
<references group="К"/>

== Каçăсем ==
{{Портал|Кушаксем}}
* {{en icon}} {{citation
| first = Val | last = Lewis
| title = Ships' Cats in War and Peace
| publisher = Nauticalia
| year = 2001
| isbn = 978-0953045815}}
* {{en icon}} Patrick Roberts [http://www.purr-n-fur.org.uk/featuring/war02.html#oscar Purr-n-Fur: Cats in Wartime — At Sea]
* {{de icon}} [[Der Spiegel]] [http://einestages.spiegel.de/static/topicalbumbackground/6001/die_katze_im_wrack.html Die Katze im Wrack]

[[Категори:Паллă кушаксем]]